Peroxysalpeterigzuur
Peroxysalpeterigzuur (HNO3 O=N-O-OH) is een reactieve stikstofcomponent. Het is de geprotoneerde vorm, het geconjugeerde zuur, van peroxynitriet (ONOO−). Het zuur heeft een pKz van ongeveer ~6,8. In vivo wordt het gevormd via de diffusie gecontroleerde reactie van stikstofmonoxide () en superoxide (). De verbinding bestaat als in een cis/trans mengsel dat isomeriseert met een snelheidsconstante k = 1.2 s−1, een proces waarbij tot 5% aan hydroxyl- en stikstofdioxide-radicalen gevormd kan worden.
Peroxysalpeterigzuur | ||||
---|---|---|---|---|
Structuurformule en molecuulmodel | ||||
![]() | ||||
Structuurformule van peroxysalpeterigzuur
| ||||
![]() | ||||
cis-vorm van peroxysalpeterigzuur
| ||||
![]() | ||||
trans-vorm van peroxysalpeterigzuur
| ||||
Algemeen | ||||
Molecuulformule | HNO3 | |||
IUPAC-naam | (Hydridodioxido)oxidonitrogen[1][2] | |||
Andere namen | Peroxysalpetrigzuur, Peroxynitrous acid | |||
Molmassa | 63,0128 g/mol | |||
SMILES | OON=O
| |||
CAS-nummer | 14691-52-2 | |||
PubChem | 123349 | |||
Wikidata | Q7169514 | |||
Evenwichtsconstante(n) | pKz = ~6.8 | |||
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar). | ||||
|
Aromatische verbindingen worden door peroxysalpeterigzuur in lage opbrengst geoxideerd en genitreerd. In het mechanisme van deze reactie kan een complex van ONOOH en de aromaat optreden, in combinatie met een overgang van cis- naar de trans-configuratie van ONOOH.[3] Peroxysalpeterzuur speelt ook een belangrijke rol in de atmosfeerchemie.
Peroxysalpeterigzuur is een isomeer van het veel bekendere salpeterzuur.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Peroxynitrous acid limit op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- ↑ N. Connelly, T. Damhus. (2005). IUPAC. Nomenclature of Inorganic Chemistry RSC publishing (Cambridge)
- ↑ PubChem Compound. National Center for Biotechnology Information Internetpagina: Peroxynitrous Acid - Compound Summary
- ↑ W.H. Koppenol, P.L. Bounds, T. Nauser, R. Kissner, H. Rüegger. (2012). Peroxynitrous acid: controversy and consensus surrounding an enigmatic oxidant Dalton Trans.. 2012 (41): 13779–13787