Paralitherizinosaurus
Paralitherizinosaurus japonicus is een plantenetende theropode dinosauriër, behorende tot de Maniraptora, die tijdens het late Krijt leefde in het gebied van het huidige Japan.
Vondst en naamgeving bewerken
In september 2000 vond Fujiyuki Endo op de kust bij Nakagawa, waar de Rubeshibe en de Tenzawakreek samenvloeien, een steenknol met daarin zichtbaar botten. Hij schonk die uiteindelijk aan het Nakagawa Museum of Natural History. De fossielen werden geprepareerd door H. Kuroda en H. Yazima. In 2008 werd de vondst gemeld in de wetenschappelijke literatuur, als een vermoedelijk nieuwe soort van de Therizinosauridae.
In 2022 werd de typesoort Paralitherizinosaurus japonicus benoemd en beschreven door Yoshitsugu Kobayashi, Ryuji Takasaki, Anthony Ricardo Fiorillo, Tsogtbaatar Chinzorig en Yoshinori Hikida. De geslachtsnaam is afgeleid van het Oudgrieks paralos, "bij de zee". De soortaanduiding verwijst naar de herkomst uit Japan. Omdat de publicatie in een elektronisch tijdschrift plaatsvond, waren Life Science Identifiers nodig voor de geldigheid van de naam. Deze zijn 7934F3DA-B1CA-4CAA-B5E4-86D41B93E7CE voor het geslacht en BC19DCA2-8F4A-4FDC-83C4-B9EB8D3C30EF voor de soort. Het is de eerste therizinosauriër die uit Japan benoemd is.
Het holotype, NMV-52, is gevonden in een laag van de Osoushinaiformatie die dateert uit het vroege Campanien. Het bestaat uit een fragmentarisch skelet zonder schedel. De knol bevatte een stuk halswervel en elementen uit de rechterhand: het eerste middenhandsbeen, de bovenste uiteinden van de eerste en tweede handklauw en de derde handklauw. De concretie is vijfentwintig bij vijftien bij vijftien centimeter groot en het werd aannemelijk geacht dat alle botten aan een enkel individu toebehoorden.
Beschrijving bewerken
Grootte en onderscheidende kenmerken bewerken
De lichaamslengte van Paralitherizinosaurus is lastig vast te stellen gezien de beperktheid van het fossiel materiaal, maar zal op ruim drie meter hebben gelegen. Het eerste middenhandsbeen heeft een lengte van 57,87 millimeter.
De beschrijvers wisten enkele onderscheidende kenmerken vast te stellen. Ze werden aangeduid als "uniek". Het eerste middenhandsbeen is verticaal afgeplat waarbij de verticale hoogte minder dan de helft bedraagt van de breedte overdwars terwijl het onderste uiteinde niet om de lengteas is gewrongen. De eerste en derde handklauwen hebben bij het gewrichtsvlak een naar boven uitstekende beenlip. De derde handklauw heeft een uitholling bij het gewrichtsvlak die verbonden is met de "bloedgroeve". De klauwen hebben een uitsteeksel op de onderzijde dat richting gewrichtsvlak gericht is. Bij de klauwen heeft de gemeenlijke bult voor de aanhechting van de pees van de buigende spier de vorm van een kleine richel.
Skelet bewerken
Het gevonden stuk wervel is niet met zekerheid te identificeren en werd pas in 2022 toegewezen. Het gaat vermoedelijk om de voorste onderrand van een achterste halswervel. Het patroon van richels lijkt op dat van Nothronychus. De wervel is sterk gepneumatiseerd, doortrokken van luchtholten.
Bij het eerste middenhandsbeen staat het distale uiteinde 17° naar binnen af, dus richting romp, net als bij Alxasaurus en Erliansaurus en afwijkend van de rechte stand bij veel verwanten. De binnenrand is sterk hol in plaats van recht of licht hol. Op de binnenzijde loopt een richel die eerder gezien werd als een autapomorfie van Therizinosaurus. Een andere overeenkomst met dat taxon is de driehoekige dwarsdoorsnede van de schacht. Juist een verschil bestaat uit de aanwezigheid van een kapselgroeve aan de buitenste onderste gewrichtsknobbel.
De beenlip bij de eerste klauw is een basaal kenmerk. Wel gedeeld met afgeleide therizinosauriden is de aanwezigheid van een lip op de tweede klauw. Wellicht dat de lip op de derde klauw een autapomorfie is van Paralitherizinosaurus. Verwanten hebben ook uithollingen op de derde klauw nabij het gewrichtsvlak, maar die zijn dan niet verbonden met de bloedgroeve, behalve bij een nog niet benoemde vorm uit de Bissektyformatie. Het uitsteeksel op de proximale onderzijde van de derde klauw, gedeeld met Erlinsaurus, reikt verder dan het gewrichtsvlak en moet de beweeglijkheid van de klauw verminderd hebben.
Fylogenie bewerken
Paralitherizinosaurus werd in de Therizinosauridae geplaatst, in een vrij afgeleide positie in een "kam" of polychotomie met veel andere verwanten.
Het volgende kladogram toont de positie van Paralitherizinosaurus volgens het beschrijvende artikel.
| Therizinosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur bewerken
- Murakami, Mizuki; Hirayama, Ren; Hikida, Yoshinori & Hirano, Hiromichi. 2008. "A theropod dinosaur (Saurischia: Maniraptora) from the Upper Cretaceous Yezo Group of Hokkaido, Northern Japan". Paleontological Research. 12(4): 421–425. DOI:10.2517/prpsj.12.421
- Kobayashi, Yoshitsugu; Takasaki, Ryuji; Fiorillo, Anthony R.; Chinzorig, Tsogtbaatar & Hikida, Yoshinori. 2022. "New therizinosaurid dinosaur from the marine Osoushinai Formation (Upper Cretaceous, Japan) provides insight for function and evolution of therizinosaur claws". Scientific Reports. 12(7207). DOI:10.1038/s41598-022-11063-5