Morganatisch huwelijk

Huwelijk van een adellijk persoon met iemand van lager stand

Een morganatisch huwelijk (Latijn: matrimonium morganaticum, afgeleid van het Gotische woord morgjan, "afkorten" of "beperken"; ook wel verbonden met morgengave) of huwelijk met de linkerhand is een in de Europese adel – en dan vooral in de Duitse landen – vroeger niet zelden voorkomende vorm van huwelijk waarbij een der beide partners (meestal de vrouw) van lagere stand was dan de ander. Bij gelijke stand is sprake van een ebenbürtig huwelijk.

Een morganatisch huwelijk betekende dat de bruid en al de kinderen uit dit huwelijk afstand deden van alle rechten op de titels van de bruidegom, zijn rechten en bezittingen.

Een morganatisch huwelijk kon dienen om de verhouding met een maîtresse een officiële status te geven of in het geval dat een regerend monarch die al kinderen (en dus een troonopvolger) had weduwnaar werd en alsnog een huwelijk uit liefde wilde aangaan; of als een huwelijkse verbinding met iemand anders van dezelfde stand tot dynastieke problemen kon leiden. Niet zelden sloten ook jongere zoons uit vorstenhuizen – die toch al niet voor troonopvolging in aanmerking kwamen – morganatische huwelijken.

In Nederland en de Engelse landen kwamen en komen morganatische huwelijken niet voor. Het Franse equivalent was het zogenaamde geheime huwelijk.

Wettelijke consequenties

bewerken

Een morganatisch huwelijk had niet dezelfde wettelijke consequenties als een gewoon huwelijk, maar werd door staat en kerk officieel erkend als geldig. De uit een dergelijk huwelijk geboren kinderen waren wettige nakomelingen van de vader, die zich in sommige gevallen tot in de hoogste kringen begaven.

Nakomelingen kregen de rechten van de partner van de laagste stand, meestal dus de moeder. Ze kregen de adellijke titel van de partner van de laagste stand, waren in de regel niet erfgerechtigd en waren (indien van toepassing) uitgesloten van troonopvolging. De partner kreeg vaak wel een hogere titel.[1]

Daar de weduwe en nakomelingen niets erfden moest de echtgenoot op een andere wijze zorg dragen voor hun financiële positie na zijn dood, de zogenaamde morgengave.

 
Frans Ferdinand met zijn gezin

Voorbeelden

bewerken