Michel Bréal

Michel Jules Alfred Bréal (Landau, 26 maart 1832 - Parijs, 25 november 1915) was Frans taalkundige, en staat met name bekend als grondlegger van de semantiek.

Leven bewerken

Nadat hij door bijzondere omstandigheden^[1] zowel in het Duits als in het Frans lager onderwijs had genoten, doorliep Bréal het Lyceum te Metz, waarna hij in Parijs ging studeren aan de École normale supérieure. Hij vervolgde in 1857 zijn studies gedurende twee jaar te Berlijn bij de taalkundige Franz Bopp. In 1863 promoveerde hij in Parijs^[2] en al in 1864 werd hij benoemd aan het Collège de France om daar vergelijkende taalwetenschappen te doceren^[3]; in 1868 werd hij ook aan de École pratique des hautes études docent, hetgeen hem beter beviel. In de herfst van 1881 stond hij zijn positie hier echter vrijwillig af ten gunste van de jonge Ferdinand de Saussure. Aan het Collège de France bleef hij tot 1905 verbonden.

Bréal was ook organisatorisch actief: In 1868 werd hij secretaris van de Société de linguistique de Paris; van 1879-1888 was hij Inspecteur général de l’Instruction Publique, belast met het hoger onderwijs.

Michel Bréal was degene die Pierre de Coubertin suggereerde om de marathon als atletiek-onderdeel op te nemen in de Olympische spelen.

Werk bewerken

Vanaf 1868 is Bréal enige jaren bezig geweest om het meerdelige werk van Franz Bopp Vergleichende Grammatik des Sanskrit, Zend, Griechischen, Lateinischen, Litauischen, Gotischen und Deutschen in het Frans te vertalen. Naast historisch-taalkundig werk, zoals zijn uitgave met vertaling van de umbrische Tabulae Iguvinae^[4], en veel artikelen over met name Latijnse etymologie, heeft Bréal zeer veel over diverse aspecten van het het onderwijs geschreven.

Het meest bekend is zijn Essai de sémantique gebeleven. Met dit werk heeft hij de term semantiek internationaal ingang doen vinden^[5]. Bréal gebruikte deze term, omdat hij de taal beschouwd wilde zien als middel waarmee iets uitgedrukt wordt, iets betekend wordt (Het woord sémantique is afgeleid van het Griekse sèmainein - betekenen). Het boek bestudeert betekenissen en hun veranderingen, en de psychologische factoren die hieraan ten grondslag liggen.

Publicaties in boekvorm bewerken

1862: Étude des origines de la religion Zoroastrienne.
1863: Hércule et Cacus, étude de mythologie comparée (Frans proefschrift).
1863: De Persicis nominibus apud scriptores graecos (Latijns proefschrft).
1866: Grammaire comparée des langues indo-européennes comprenant le sanscrit, le zend, l'arménien, le grec, le latin, le lithuanien, l'ancien slave, le gothique et l'allemand. Tome I. (Vertaling van het werk van Franz Bopp. De andere delen verschenen in respectievelijk 1868, 1869 en 1872; deel V, een index, werd verzorgd door Francis Meunier en verscheen in 1875.
1872: Quelques mots sur l’instruction publique en France.
1875: Les tables eugubines. Texte, traduction et commentaire, avec une grammaire et une introduction historique.
1877: Mélanges de mythologie et de linguistique
1881: [(Samen met Auguste Bailly) Leçons de mots. Les mots latins groupés d’après le sens et l’étymologie. Cours intermédiaire.
1882: Excursions pédagogiques.
1882: (Samen met Auguste Bailly) Leçons de mots. Les mots latins groupés d’après le sens et l’étymologie. Cours élémentaire
1882: (Samen met Auguste Bailly) Leçons de mots. Les mots grecs groupés d’après la forme et le sens.
1885: (Samen met Auguste Bailly) Leçons de mots. Dictionnaire étymologique latin. Les mots latins groupés d'après le sens et l'étymologie. Cours supérieur.
1888: (Samen met Paul-Léonce Person) Grammaire latine élémenaire.
1891: De l'enseignement des langues anciennes. Conférences faites aux étudiants en lettres de la Sorbonne.
1893: De l'enseignement des langues vivantes. Conférences faites aux étudiants en lettres de la Sorbonne.
1893: Causeries sur l’orthographie française.
1897: Essai de sémantique: science des significations. De Engelse vertaling vindt men hier.
1906: Pour mieux connaître Homère. .

Bronnen bewerken

Proefschrift over Michel Bréal en Dietrich Busse van Annette Schmehl.
Michel Bréal — The Man Behind the Idea of the Marathon door Norbert Müller.
Notice sur la vie et les travaux de M. Michel Bréal door Gaston Maspéro.
Michel Bréal, a forgotten precursor of enunciation and subjectivity door Arnaud Fournet.
Michel Bréal: un homme des marches door Roland Grossmann.
Michel Bréal, un géant oublié et sa tombe oubliée ? door Hans W. Giessen.

Zie ook bewerken

De Michel Bréal Gesellschaft. Hier vindt men onder andere ook een compleet overzicht van Bréals tijdschriften artikelen.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Bréals geboorteplaats Landau was bij zijn geboorte Duits; op de basisschool kreeg hij les in het Duits. In 1841, toen zijn vader overleden was, besloot zijn moeder naar haar familie in Wissembourg te verhuizen, en daar kreeg Bréal onderwijs in het Frans.
↑ Met een latijns proefschrift De persicis nominibus apud scriptores græcos (Over de perzische namen bij de Griekse schrijvers) en een Frans proefschrift Hercule et Cacus, een onderzoek naar de wording en ontwikkeling van de mythe van Hercules en Cacus.
↑ De titel van zijn openingscollege was De la Méthode comparative appliquée à l’étude des langues.
↑ Bronzen platen gevonden in Iguvium (het huidige Gubbio), uit de derde tot de eerste eeuw voor Chr. Aan Bréals werk wordt gerefereerd in Tolstojs Anna Karenina, deel III, hoofdstuk 14
↑ Niet alleen in Frankrijk, want al in 1900 werd het werk in het Engels vertaald. De Franse editie werd meerdere keren herdrukt: 1899, 1904, 1908, 1911, 1913, 1924, 1930 en 1982; het boek is ook in het Spaans en Italiaans vertaald.

[1] Bréals geboorteplaats Landau was bij zijn geboorte Duits; op de basisschool kreeg hij les in het Duits. In 1841, toen zijn vader overleden was, besloot zijn moeder naar haar familie in Wissembourg te verhuizen, en daar kreeg Bréal onderwijs in het Frans.

[2] Met een latijns proefschrift De persicis nominibus apud scriptores græcos (Over de perzische namen bij de Griekse schrijvers) en een Frans proefschrift Hercule et Cacus, een onderzoek naar de wording en ontwikkeling van de mythe van Hercules en Cacus.

[3] De titel van zijn openingscollege was De la Méthode comparative appliquée à l’étude des langues.

[4] Bronzen platen gevonden in Iguvium (het huidige Gubbio), uit de derde tot de eerste eeuw voor Chr. Aan Bréals werk wordt gerefereerd in Tolstojs Anna Karenina, deel III, hoofdstuk 14

[5] Niet alleen in Frankrijk, want al in 1900 werd het werk in het Engels vertaald. De Franse editie werd meerdere keren herdrukt: 1899, 1904, 1908, 1911, 1913, 1924, 1930 en 1982; het boek is ook in het Spaans en Italiaans vertaald.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]