Keizer Karelplein (Nijmegen)

Keizer Karelplein
	Keizer Karelplein, met op de achtergrond de Stadsschouwburg Nijmegen
Geografische informatie
Locatie	Nijmegen
Wijk	Stadscentrum (Nijmegen)
Lengte	150 m
Breedte	150 m
Algemene informatie
Genoemd naar	Karel de Grote
Naam sinds	1880
Bestrating	klinkers
Portaal	Nijmegen

Het Keizer Karelplein is een groot en druk verkeersplein nabij het centrum van Nijmegen, vernoemd naar Karel de Grote.

Geschiedenis

Nadat Nijmegen de status van vestingstad verloor bij de Vestingwet van 1874, begon in 1876 de sloop van de vestingwerken en werden plannen gemaakt voor de Uitleg oftewel uitbreiding van de stad. Hierbij raadpleegde men in 1878 de architecten W.J. Brender à Brandis (eerder verantwoordelijk voor de herinrichting van Maastricht, waar hij vandaan kwam) en de Haagse Bert Brouwer (met ervaring voor de herinrichting van de stad Groningen). Brender à Brandis stelde onder meer twee parallelle boulevards voor met een groot ovalen plein naar het voorbeeld van het Parijse Place Charles de Gaulle (voorheen Place Etoile). Brouwer paste dit ontwerp aan door er een enkele, brede boulevard met een perfect rond plein van te maken. Brouwers gewijzigde Plan van Uitleg werd uiteindelijk in 1879 aangenomen en uitgevoerd.^[1]

Het plein is in 1879 aangelegd. In 1880 kreeg het de naam Keizer Karelplein en werd er een eerste villa aan gebouwd.^[2] Architect Brouwer verhuisde terstond naar Nijmegen en ontwierp zijn eigen kantoor aan het plein (op de plek van de Rabobank). Het eerste Concertgebouw de Vereeniging (voltooid in 1882) en bijna alle andere villa's die aan het plein zouden verrijzen, waren ook door hem getekend.^[3] Het ronde plein had oorspronkelijk een diameter van ongeveer 150 meter.

Op 17 en 18 september 1944, tijdens de Slag om Nijmegen, werd er op het Keizer Karelplein hevig gevochten tussen Amerikaanse paratroepers van de 82e Luchtlandingsdivisie en Duitse soldaten van de Kampfgruppe Frundsberg. De Amerikaanse nederlaag op het plein betekende een belangrijke vertraging van de geallieerde opmars tijdens Operatie Market Garden; pas op 20 september werd dankzij de Waaloversteek een doorbraak geforceerd op het Keizer Lodewijkplein, maar dit was te laat om Arnhem nog te ontzetten.^[4]

Op 18 juli 1962 werd in het parkje in het midden van het plein een ruiterstandbeeld van Karel de Grote onthuld, dat ontworpen is door Albert Termote.^[5]

Situering

RTL riep het Keizer Karelplein in 2018 uit tot 'gevaarlijkste "rotonde" van Nederland'.

Op het plein zijn zes straten aangesloten: Van Schaeck Mathonsingel, Nassausingel, Bisschop Hamerstraat, Oranjesingel, St. Annastraat en de Graafseweg. Opmerkelijke gebouwen aan het plein zijn het concertgebouw De Vereeniging uit 1915, de Stadsschouwburg en de neoromaanse Titus Brandsma Gedachteniskerk. Verder staan er enkele kantoorgebouwen.

Het Keizer Karelplein is bekend vanwege de grote verkeersdrukte; evenals het Keizer Traianusplein bij de Waalbrug, is het een knooppunt dat de doorstroom van verkeer door Nijmegen bemoeilijkt. Het plein is geen traditionele rotonde, het verkeer op het plein heeft geen voorrang op het verkeer dat het plein oprijdt. Ook is er geen rijstrookmarkering op het plein.

Het plein maakt deel uit van de N 326 (van de Graafseweg naar de Oranjesingel) en ook de N 844 (St. Annastraat).

In het midden van het plein bevindt zich een park met veel bomen, twee bestrate en een aantal onverharde wegen, enkele banken, vijvers met fonteinen en het ruiterstandbeeld van Karel de Grote. Vanwege de verkeersdrukte op het plein is het lastig dit park als voetganger te bereiken.

Trivia

Het Keizer Karelplein wordt bezongen in het nummer "Nijmegen" van de Brabantse singer-songwriter Björn van der Doelen: "Stad vol rotondes, geen lijn op de weg. Het lijkt soms Parijs wel, 't is Nijmegen echt."

Afbeeldingen

Tekening van een plan van aanleg van een plantsoen op het Keizer Karelplein 1883
Situering Keizer Karelplein in 1888
Keizerkarelplein
Het Keizer Karelplein met op de achtergrond Concertgebouw de Vereeniging (2008)
Ruiterstandbeeld Karel de Grote

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Uitterhoeve, Wilfried, Gerard Lemmens (2007). Nijmegen binnen en buiten de singels. Uitgeverij SUN, Amsterdam, 99–100. ISBN 9789058751591.
↑ Verhoeven, Dolly (red.) (2009). De Canon van Nijmegen. Uitgeverij Vantilt, Nijmegen, p. 131. ISBN 9789460040351.
↑ Uitterhoeve, p. 102–103.
↑ Saunders, Tim (2008). Nijmegen: U.S. 82nd Airborne Division - 1944. Pen and Sword, Barnsley, 131–132, 142. ISBN 9781783461141. Gearchiveerd op 15 augustus 2023. Geraadpleegd op 28 april 2017.
↑ Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Termote, Albert Polydor". Microsoft Corporation/Het Spectrum.

Zie de categorie Keizer Karelplein, Nijmegen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Uitterhoeve, Wilfried, Gerard Lemmens (2007). Nijmegen binnen en buiten de singels. Uitgeverij SUN, Amsterdam, 99–100. ISBN 9789058751591.

[Verhoeven-2] Verhoeven, Dolly (red.) (2009). De Canon van Nijmegen. Uitgeverij Vantilt, Nijmegen, p. 131. ISBN 9789460040351.

[3] Uitterhoeve, p. 102–103.

[4] Saunders, Tim (2008). Nijmegen: U.S. 82nd Airborne Division - 1944. Pen and Sword, Barnsley, 131–132, 142. ISBN 9781783461141. Gearchiveerd op 15 augustus 2023. Geraadpleegd op 28 april 2017.

[5] Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Termote, Albert Polydor". Microsoft Corporation/Het Spectrum.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]