Josef Bayer

Josef Bayer
	Josef Bayer; (rond 1900)
Volledige naam	Josef Bayer
Geboren	6 maart 1852
Overleden	12 maart 1913
Land	Oostenrijk
Jaren actief	43 jaar
Nevenberoep	muziekpedagoog, dirigent en violist
Instrument	viool
Leraren	Josef Hellmesberger sr., Carl Heißler, Wilhelm Schenner, Josef Dachs, Anton Bruckner, Felix Otto Dessoff
Belangrijkste werken	Die Puppenfee (La fée des poupées), Wiener Walzer, Der Chevalier von San Marco, Deutschmeister Regiments-Marsch
	(en) IMDb-profiel
	(en) Discogs-profiel;
	(en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Josef Bayer (Wenen, 6 maart 1852 – aldaar, 12 maart 1913) was een Oostenrijks componist, dirigent en violist. Hij was een zoon van de kleermaker Matthias Bayer en zijn echtgenote Magdalena Dubowsky.

Levensloop bewerken

Bayer studeerde aan het Konservatorium der Gesellschaft der Musikfreunde Wien in Wenen. Aldaar studeerde hij bij Josef Hellmesberger sr. (1828–1893) en Carl Heißler (viool), Wilhelm Schenner en Josef Dachs (piano), Anton Bruckner (harmonie) en Felix Otto Dessoff (contrapunt en compositie). Tegelijkertijd studeerde hij aan de Handelsacademie in Wenen.

Na het behalen van zijn diploma's en na de verrichting van de militaire dienst als trommelaar in de Militaire muziekkapel van het Infanterie Regiment "Hoch- und Deutschmeister" nr. 4 in Wenen werd hij in 1870 violist in het orkest van de K.K. Hofoper in Wenen; in deze functie bleef hij tot 1898. Vanaf 1883 werd hij kapelmeester van de K.K. Hofoper en toen in 1885 hem de leiding van het hofoperaballet opgedragen werd, begon zijn grote muzikale carrière.

Hij componeerde niet alleen 20 balletten, dansscènes, meerdere operettes en andere werken, maar heeft ook grote verdiensten om het ballet en werd al binnen zijn leeftijd de meest uitgevoerde balletcomponist ter wereld. Zijn bekendst ballet was de pantomime Die Puppenfee. Vanaf zijn première op 4 oktober 1888 tot nu werd dit werk in de Weense Staatsopera rond 800 keer gespeeld. Verder ging het in meerdere honderden van uitvoeringen rond om de wereld. Generaties van Weense burgerlijke gezinnen voerden haar kinderen met Die Puppenfee, die het oude dansmotief van de levend geworden poppen behandeld en tot voorbeeld voor talrijke vergelijkbare composities werd, in de wereld van het theater in. Ook het in januari 1885 in première gegane ballet Wiener Walzer, dat de ontwikkeling van de Duitse nationale dans in de vorige eeuw onder gebruik van melodieën van Johann Strauss jr., Joseph Lanner en vele andere walsenkoningen natekende, werd een groot succes.

Ter gelegenheid van zijn 30-jarig dirigentenjubileum werd hij in 1900 met het ridderkruis in de Frans Jozef-orde onderscheiden.

Verder nemen dans- en marscomposities in het oeuvre van Bayer een belangrijke plaats in. Ten een verschenen vele enkele nummers (walsen, polka française en polka mazurka) van zijn balletten en operettes, bijvoorbeeld de Japanische (Sieges-)Marsch uit het ballet Die Braut von Korea (De bruid van Korea). Hij schreef ook werken voor blaasorkesten.

Bayer ligt begraven in de buurt van andere componisten en kunstenaars op de centrale begraafplaats (Zentralfriedhof) in Wenen (groep 0, rij 1, nummer 66).

Composities bewerken

Werken voor orkest bewerken

1882 Thalia, polka mazurka
1890 Puppen-Walzer nach Themen aus dem Ballett: Die Puppenfee (Im Puppenladen), voor orkest
1892 Wie ihr wollt! - ein kleines Potpourri in Ton und Bild, voor orkest
Bade-Galopp
Christkindl-Polka
Die Pariser Weltausstellung
Dorothy-Walzer naar motieven uit de operette "Mister Menelaus"
Fanfare für das 25. Stiftungsfest der Schlaraffia-Vindobona
Ganz ein kleiner Schnurrbart naar motieven uit de operette "Fräulein Hexe", polka française
Japanischer (Sieges-)Marsch uit het ballet "Die Braut von Korea (De bruid van Korea)"
Kleine Hexen naar motieven uit de operette "Fräulein Hexe", wals
Paraplui-Marsch
Sonnen-Walzer
Wiener-Schlittage-Galopp

Werken voor harmonieorkest bewerken

1896 Deutschmeister Regiments-Marsch - gecomponeerd voor het 200-jarig regimentsjubileum van het Infanterieregiment "Hoch- und Deutschmeister"
Dorothy. Walzer naar motieven uit de operette "Mister Menelaus", voor harmonieorkest
General-Ritter von Will-Marsch
Japanischer (Sieges-)Marsch uit het ballet "Die Braut von Korea (De bruid van Korea)"
Liebenberg-Marsch
Oberst Roschat-Marsch
Puppenfee Polka (Papa Mama Polka)
Zinnsoldaten-Marsch

Muziektheater bewerken

Operettes bewerken

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1881	Der Chevalier von San Marco	3 bedrijven	4 februari 1881, New York	Heinrich Bohrmann, Julius Riegen, pseudoniem van Julius von St. Albino Nigri
1889	Der schöne Kaspar	3 bedrijven	1889, Hamburg	Friedrich Zell, Ignaz Schnitzer
1896	Mister Menelaus		1896, Wenen, K.K. Hofoper	Pius Rivalier en Alexander Krakauer
1898	Fräulein Hexe		1898, Wenen	Alfred Maria Willner en Bernhard Buchbinder
1904	Der Polizeichef	3 bedrijven	1904, München	Julius Horst en Robert Pohl
1907	Spitzbub & Cie.	3 bedrijven	5 juli 1907, Wenen	Wilhelm Ascher en Robert Pohl, naar Henri Meilhac en Ludovic Halévy
1907	Das Damenduell		1907, Wenen	P. Rouvier

Balletten bewerken

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	choreografie
1885	Wiener Walzer	3 taferelen		Louis Ruault-Frappart en Franz Gaul	Josef Haßreiter
1886	Deutsche Märsche		1886, Berlijn
1888	Die Puppenfee (La fée des poupées) aanvankelijk als Im Puppenladen getiteld.	1 akte, 2 scènes	9 april 1888, Wenen, Palais Liechtenstein	Franz Gaul	Josef Haßreiter
1888	Österreichische Märsche		1888, Praag
1889	Sonne und Erde	4 bedrijven 11 taferelen	19 november 1889, Wenen, K.K. Hofoper	Franz Gaul	Josef Haßreiter
1890	Ein Tanz-Märchen (Een dans-sprookje)	Prélude 3 bedrijven, en 15 taferelen		Franz Gaul	Josef Haßreiter
1890	Der Kinder Weihnachtstraum	1 akte meerdere taferelen	1890, Dresden	Robert Köller
1891	Rouge et noir	Prologue en 3 scènes		H. Regel	Josef Haßreiter
1892	Die Welt in Bild und Tanz	6 taferelen	1892, Berlijn	Franz Gaul	Josef Haßreiter
1893	Columbia	voorspel en 3 taferelen	1893, Berlijn	H. Regel
1894	Rund um Wien	Prélude en 6 scènes		Franz Gaul en Alfred Maria Willner	Josef Haßreiter
1897	Die Braut von Korea (De bruid van Korea)	4 bedrijven 9 taferelen			Heinrich Hermann Regel, Josef Haßreiter
1898	Rosa d'amore		1898, Milaan
1909	Das Bilderbuch, Ballet-Feerie	1 akte		naar Full en Fidelio	Josef Haßreiter
1908	Aus der Heimat	5 taferelen	1908, Wenen		Josef Haßreiter
1911	Nippes	1 akte		Gregor von Pantasi	Josef Haßreiter

Bibliografie bewerken

Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9
Friedrich Anzenberger: Josef Bayer zum 100. Geburtstag, in: Österreichische Blasmusik, 2013. Ausgabe 03/2013, pp. 22
Elisabeth Anzenberger-Ramminger, Friedrich Anzenberger: Der Deutschmeister-Regimentsmarsch von Josef Bayer. Zum 150. Geburtstag des Ballettkomponisten, in: Österreichische Blasmusik, Jahrgang. 50, April 2002, p. 12 ff.
Wolfgang Suppan, Armin Suppan: Das Neue Lexikon des Blasmusikwesens, 4. Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Schulz GmbH, 1994, ISBN 3-923058-07-1
Paul E. Bierley, William H. Rehrig: The heritage encyclopedia of band music : composers and their music, Westerville, Ohio: Integrity Press, 1991, ISBN 0-918048-08-7
Siegfried Lang: Lexikon Österreichischer U-Musik-Komponisten im 20. Jahrhundert, Wien: Österreichischer Komponistenbund (OKB)/Arbeitskreis U-Musik, 1987, 248 p.
Die Wiener Philharmoniker und die Österreichische Militärmusik, Vienna: Bundesminesterium fur Landesverteidigung, 1967.