Gemeentelijk monument

type monumentstatus in Nederland
(Doorverwezen vanaf Gemeentelijke monumentenlijst)

Een gemeentelijk monument is in Nederland een bouwwerk, archeologische vindplaats of landschappelijke structuur die op grond van een gemeentelijke monumentenverordening bescherming geniet vanwege bijzondere cultuurhistorische of architectonische waarde. Het is aan de gemeente om een gemeentelijk monument aan te wijzen. Hierdoor kan het gebeuren dat een gemeente géén gemeentelijke monumenten kent.[1][2]

Het Land van Belofte, een hofstede in Moerkapelle, Zuidplas
de Schanskerk in Uithoorn, die door gemeentelijk ingrijpen niet mag worden gesloopt
Station Lelystad Centrum, een zeer jong monument

Als de gemeentelijke monumentenverordening gebaseerd is op de Erfgoedwet kunnen alleen onroerende zaken als monument worden aangewezen. Registergoederen kunnen ook als monument worden aangewezen als gemeenten hun verordening op andere wetgeving baseren.

Objecten met een gemeentelijke monumentenstatus zijn vaak van lokaal of regionaal belang, terwijl objecten die aangewezen zijn als rijksmonument vaak een nationaal of internationaal belang hebben. Nederland telde in 2010 ongeveer 41.000 adressen[3] die als gemeentelijk monument zijn aangewezen.

Monumentenschildje

bewerken

Verschillende gemeenten hebben een schildje ontworpen voor hun gemeentelijke monumenten, hier een selectie

Gemeenten met veel gemeentelijke monumenten

bewerken

Dit is een onvolledige lijst van een aantal gemeenten met veel gemeentelijke monumenten. Aantallen zijn volgens de laatste stand van zaken die bekend is. Deze lijst dient puur om een idee te geven ter illustratie. Er moet namelijk bij gezegd worden dat de aantallen (zelfs wanneer volledig bijgewerkt naar de actuele stand) niet geheel vergelijkbaar zijn. Naast de vraag of men naar het aantal panden/objecten of naar het aantal regels/monumentnummers kijkt, wordt de toewijzing van gemeentelijke monumenten én de manier waarop deze geteld en gegroepeerd worden, in tegenstelling tot rijksmonumenten, bepaald door het beleid van de gemeente zelf, hetgeen voor grote verschillen per gemeente kan zorgen.


# Gemeente
(lijst)
Inschrijvingen,
regels,
monumentnummers
Panden,
objecten
1. Maastricht 1874 3700
2. Utrecht 1742 2422
3. Amsterdam ca. 1600
4. Leiden 1598
5. Zeist 1538
6. Haarlem 1238
7. Nijmegen 1064
8. Alkmaar 959
9. Den Haag 955
10. Gouda 880
11. Arnhem 850 2016
12. Groningen 706
13. 's-Hertogenbosch 604
14. Zutphen 482
15. Rotterdam 451
16. Schouwen-Duiveland 368

Lijsten van gemeentelijke monumenten per provincie

bewerken

De lijsten bevatten een onderverdeling van de gemeentelijke monumenten per gemeente in de betreffende provincie. Niet alle gemeenten hebben gemeentelijke monumenten.

Zie ook

bewerken
Zie de categorie Gemeentelijke monumenten van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.