Gedoemd tot kwetsbaarheid

Gedoemd tot kwetsbaarheid is een essayachtige publicatie uit februari 2005 van Geert Mak over de wijze waarop in Nederland gereageerd wordt op de islam. Directe aanleiding voor het boekje waren de reacties in Nederland op de moord op Theo van Gogh, op dinsdag 2 november 2004.

Gedoemd tot kwetsbaarheid
Auteur(s)	Geert Mak
Uitgegeven	februari 2005
Portaal    Literatuur

Inhoud

Naar aanleiding van de moord op Theo van Gogh, op dinsdag 2 november 2004, ontstaat volgens Mak in Nederland een 'ware angstcultuur'. De politiek en de media zouden daarin een 'opmerkelijke en aanjagende rol' vervullen. In februari 2005 publiceerde Geert Mak een boekje van 95 pagina's, een soort manifest, onder de titel Gedoemd tot kwetsbaarheid.

In dit boekje analyseert hij de ontwikkeling van de laatste weken van 2004. Politici en velen in de media typeert hij als "handelaren van de angst". Hij vergelijkt het projecteren van Koranteksten op lichamen in de film Submission met de techniek die gebruikt wordt in Der ewige Jude, een antisemitische propagandafilm van Joseph Goebbels. Maks conclusie is dat sommige verschijnselen die in de jaren 30 in nazi-Duitsland opgeld deden rond de joden, inmiddels in Nederland opgeld doen rond moslims. De media en sommige politici dragen daar volgens hem (mogelijk onbewust) krachtig aan bij.

Aan het slot van het boekje staat de oproep:

Wie Nederland wil omvormen tot een culturele vesting, reduceert de ingewikkelde tijd waarin we leven tot één grote binnenlandse angstfantasie. Het is een manier van denken die demagogen en sommige politici goed uitkomt, maar die langs de werkelijke problemen heen schiet. Wij, in onze moderne westhoek van Europa, zullen bij onszelf te rade moeten gaan over allerlei vaste waarheden. We zullen spijkerhard moeten zijn jegens degenen die onze gezamenlijke fundamenten willen vernietigen, maar daarin moeten we precies en zorgvuldig opereren. We zullen onze rechtsstaat overeind moeten houden en onze medeburgers moeten verdedigen, niet in de laatste plaats de allerzwaksten: minderheden, allochtone vrouwen en kinderen. We zullen soms pijnlijke maatregelen moeten accepteren, juist om belangrijke en zeldzame kwaliteiten te redden: onze pacificatie, met als nevenproduct onze befaamde tolerantie. We zullen de onverdraagzame islam moeten bestrijden, en tegelijk de humanistische krachten binnen de islam moeten omarmen. En uiteindelijk zullen we naar de bron moeten: de ontworteling, de vernedering, de almaar toenemende woede van de niet-westerse wereld. Dit is een groot Europees probleem. Wij, Nederlanders, kunnen ons het nationale navelstaren niet langer permitteren. De echte uitdagingen en gevaren van de eenentwintigste eeuw zijn daarvoor te groot. Wij zijn gedoemd tot kwetsbaarheid.

Controverse

Het boekje is volgens sommigen een opmerkelijk en moedig geluid in de "verbijsterende angstcultuur" die Nederland vooral sinds november 2004 in haar greep zou hebben. Na de aanslagen in Spanje in 2004 bleef daar alles betrekkelijk rustig. Na de aanslag op Van Gogh gingen in Nederland in de politiek en in de media, volgens Mak, de kelders open en de jarenlang opgespaarde vreemdelingenhaat ... spatte naar buiten. De handelaren in angst gingen volgens hem aan de slag. De angstcultuur was zelfs zo groot dat de Amerikaanse president Bush, bij zijn bezoek aan Europa in februari 2005, in een van zijn toespraken wees op de gespannen sfeer in Nederland. In het NRC Handelsblad onderschijft Elsbeth Etty in grote lijnen de conclusies van Mak. Henk Hofland noemt in NRC Handelsblad het boekje van Mak een goed en nuttig boekje. Anja Meulenbelt beveelt het boekje op haar website ter lezing aan.

Anderen hebben heftige kritiek op de analyse in dit boek. Vanuit de VVD is furieus op het boekje gereageerd. Ook de arabist Hans Jansen wijst de mening van Mak van de hand. Vooral de vergelijking tussen de film Submission en de propagandafilm van Goebbels schiet bij velen in het verkeerde keelgat. Via zijn uitgever heeft Mak op de kritiek vanuit de VVD gereageerd:

Mak wijst erop dat hij Submission niet in zijn geheel vergelijkt met Der Ewige Jude. Het enige dat hij opmerkt is dat in Submission Koranteksten op vrouwenlichamen voorkomen en dat in de nazifilm gefingeerde Talmoedteksten in combinatie met joden gebruikt worden.

Ook in HP/De Tijd krijgt Mak door de redactie flink de mantel uitgeveegd:

Anders gezegd: Mak is met Gedoemd tot kwetsbaarheid niet alleen teruggekeerd tot zijn oude stiel van politiek pamflettist, maar hij speelt ook – opnieuw – de rol van fellow traveller, inclusief gebroken geweertje. Lenin noemde ze ‘nuttige idioten’. Mohammed B. misschien ook wel.

Leon de Winter had eveneens kritiek op het stuk. In een open brief in het NRC Handelsblad in maart 2005 verwijt hij Mak de schuld van de huidige problemen van de moslims te veel bij het Westen te leggen, waarmee zelfkritiek zou worden ontmoedigd, en degenen monddood te maken die "vrij de wonderen van de westerse samenleving mede in stand houden".

Vervolg

In Nagekomen Flessenpost gaat Geert Mak in op de kritieken en beschuldigingen die ontstonden na het verschijnen van Gedoemd tot Kwetsbaarheid. Hij wijkt hierin niet af van zijn oorspronkelijke opvatting.

Externe link

• Gedoemd tot kwetsbaarheid en Nagekomen Flessenpost

Bronnen, noten en/of referenties