Gebruiker:TroaS/America's Cup
De America's Cup is een zeilwedstrijd of regatta waarin gestreden wordt om het bezit van een trofee, de America's Cup of The Auld Mug genoemd. Hiervoor daagt een rivaliserende jachtclub de huidige bezitter van de trofee uit voor een tweestrijd. Deze tweestrijd zelf wordt vooraf gegaan door een jarenlange periode van het vastleggen van de wedstrijdregels, selectierondes en oefenwedstrijden.
America’s Cup | ||||
---|---|---|---|---|
Sport | Zeilen | |||
Eerste editie | 1851 | |||
Regerend kampioen | Golden Gate Yacht Club | |||
Recordkampioen | New York Yacht Club met 25 titels | |||
|
In 1851 werd voor het eerst gestreden om de America's Cup, waardoor het door velen beschouwd wordt als het oudste internationale sportevenement. Het is in ieder geval de oudste trofee waar nog om wordt gestreden. De America's Cup is vernoemd naar de winnaar van de eerste editie van de race, het jacht "America" van de New York Yacht Club (NYYC). De naam heeft dus niets van doen met de Verenigde Staten of het continent Amerika.
Het woord ‘America’s Cup’ wordt zowel gebruikt om de gehele wedstrijdcyclus ("Die zeiler heeft deelgenomen aan de America's Cup"), het geheel, voor de wedstrijd in de breedste zin van het woord, voor de volledige wedstrijd over meerdere jaren, als de uiteindelijke finalerace waarin de titelverdediger pas echt uitgedaagd wordt ("De America's Cup 2007werd gestreden door Oracle en Alinghi"), als ook de fysieke Cup waar het allemaal om draait ("De America's Cup is weer in Amerikaanse handen"). Die finalerace bestaat weer uit meerdere races, afhankelijk van de afgesproken wedstrijdregels.
Ontstaan
bewerkenIn 1851 vormde de Amerikaan John Cox Stevens, lid van de NYYC, een zeilsyndicaat om een jacht te bouwen. De bedoeling was om haar naar Engeland te varen en geld te verdienen door deel te nemen aan zeilregatta's en matchraces. Het schip, "America" gedoopt, werd op 3 mei 1851 te water gelaten. Op 22 augustus 1851 deed het zeilteam mee aan de jaarlijkse zeilwedstrijd van de Royal Yacht Squadron rondom het Isle of Wight. "America" won met een voorsprong van 8 minuten op de naarste achtervolger en nam de wedstrijdtrofee mee naar thuishaven New York.
Overgebleven leden van het "America"-syndicaat doneerden op 8 juli 1857 de trofee aan de NYYC via een zogenaamde Deed of Gift (akte van schenking), waarbij bepaald werd dat deze moest dienen als wisseltrofee om vriendschappelijke competitie tussen naties te bevorderen.
Opzet
bewerkenDe America’s Cup is een strijd tussen twee jachtclubs om een trofee genaamd “The America’s Cup”, ook wel “The Auld Mug” genoemd. Elke nieuwe editie begint als een rivaliserende club de bezittende club uitdaagt voor een nieuwe strijd om de beker. In recentere decennia gebeurde dat vrijwel direct nadat de finale van de vorige uitdaging is gevaren. Het kan zijn dat de verliezer van de uitdaging opnieuw de uitdaging doet. Hoe dan ook, de bezittende club neemt deze uitdaging aan, en vanaf dat moment heet de uitdagende club de challenger of record (officiële uitdager).
Omdat de bezitter van de Cup uitgedaagd wordt, mag deze de spelregels bepalen van de te varen wedstrijd. Dit doen ze in overleg met de challenger of record en de race-organisatie. Vaak worden het nieuwe reglement na een half jaar gepubliceerd waarin o.m. wordt vastgelegd:
- Met welke boten gevaren mag worden
- Op welke data er gestreden zal worden
- Hoe de puntentelling verloopt
De macht van de titelverdediger is erg groot; zo kunnen ze een heel nieuw voorronde-systeem bedenken, de wedstrijdlocatie geheim houden, overstappen op volledig andere boten en ook bepalen ze hoe de media-dekking is. Het gevolg hiervan is dat er vaak met de modernste apparatuur gevaren wordt, en dat is niet altijd even veilig. Het is daardoor ook een dure sport.
De moderne America's Cup
bewerkenDecennialang bleef de opzet van de AC in hoofdlijnen gelijk, hoewel bijv. wel met andere klassen zeiljachten gevaren werd. Britse of Australische club daagde de NYYC uit, de twee clubs formeerden een boot + team, maar de uitdager verloor altijd.
Aangezien de winnaar van de wedstrijd moet worden uitgedaagd voor de Cup mag de eigenaar van de Cup ook de regels bepalen. Dit leidde voorheen tot een zeer zware competitie. Het heeft dan ook 132 jaar geduurd voordat de Auld Mug niet meer door een team uit Amerika werd gewonnen en New York verliet om daar niet meer heen te keren. Weliswaar hebben de Amerikanen de Cup terug gewonnen, maar was het de San Diego Yacht Club.
Nieuw-Zeeland is het eerste team na de VS dat erin slaagde de Cup te behouden, iets wat de Australiërs in 1983 niet lukte. In 2003 werd de cup voor het eerst gewonnen door een Europees team, door Zwitserland.
Introductie uitdagersregatta
bewerkenVoor de America’s Cup van 1970 was de wereldwijde interesse van jachtclubs om uitdager te worden zo groot dat de NYYC de challenger of record toestemming gaf om een regatta te organiseren tussen meerdere uitdagers, waarbij de winnaar de nieuwe uitdager wordt en naar de grote finale mag om de verdediger uit te dagen. Deze vernieuwing is altijd gebleven. Sinds de editie van 1983 bestaat er een aparte trofee voor de winnaar van deze uitdagersregatta: de Louis Vuitton Cup. Deze naam wordt sindsdien ook gebruikt om de wedstrijd zelf aan te duiden.
Verloop wedstrijd
bewerkenHoe de wedstrijd om de America’s Cup gevaren wordt bepaalt dus de verdediger. In de praktijk is de realiteit dat de wedstrijd bestaat uit een serie races die binnen een aantal weken gevaard worden. Degene die als eerste een van te voren vastgesteld aantal races wint (bijv. 5 of 9), wint de wedstrijd en dus de Cup.
De eindstrijd wordt altijd gevaren rondom de thuisbasis van de verdediger. Behalve in 2010, want toen was het Zwitserse Alinghi de verdediger en werd er in Valencia gevaren omdat Zwitserland niet aan de zee grenst.
Teams
bewerkenVoor de race zelf vaardigen de jachtclubs een zeilteam af die de club vertegenwoordigd in de race. Lange tijd werden deze teams door de club zelf samengesteld en aangestuurd, en bleef het aantal nationaliteiten dus beperkt tot Amerika, Brittanie en Australie. Sinds de introductie van de Louis Vuitton Cup heeft de interesse van commerciële zeilteams (syndicaat genoemd)om deel te nemen aan de America’s Cup echter een vlucht genomen. De zeilteams vertegenwoordigen weliswaar officieel nog steeds een jachtclub, en vaak een jachtclub waarmee de sponsor of initiatiefnemer een band mee heeft (bijv. als thuishaven). Maar in de praktijk zijn het de zeilsyndicaten die de feitelijke race bepalen en varen. Met name sinds 1990 zijn er enkele grote namen die de wedstrijd domineren.
Voor de Cup van 2003 spraken de verdediger en uitdager af dat de bemanning van de boten niet per sé meer afkomstig moeten zijn uit het land van het zeilsyndicaat.
Syndicaat in de America's Cup | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Oracle Team USA | Team New Zealand | Alinghi | Luna Rossa Challenge | Artemis Racing | ||
Teaminformatie | ||||||
Land | Verenigde Staten | Nieuw-Zeeland | Zwitserland | Italië | Zweden | |
Eerdere naam | BMW Oracle Racing | Black Magic | Prada Challenge | |||
Oprichting | ||||||
Oprichter | Larry Ellison | Peter Blake & Alan Sefton | Ernesto Bertarelli | Patrizio Bertelli | Torbjörn Törnqvist | |
Jaar gestart | 2000 | 1993 | 2000 | 1997 | 2006 | |
Jaar beëindigd | 2010 | |||||
Huidige sponsor | Oracle | Emirates, Nespresso | n.v.t. | Prada | Pelle | |
Schipper | Paul Cayard (2003-2004) Chris Dickson (2003-2007) James Spithill (2010-nu) |
Russell Coutts (1995-2000) Dean Barker (2000-nu) |
Russell Coutts (2000-2005) Brad Butterworth (2005-2010) |
Fransesco de Angelis (2000-2012) Massimiliano Sirena (2012-nu) |
Paul Cayard (2007-nu) | |
Prestaties | ||||||
America's Cup | ||||||
Gewonnen | 2010, 2013 | 1995, 2000 | 2003, 2007 | |||
Verloren | 2003, 2007, 2013 | 2010 | 2000 | |||
Louis Vuitton Cup | ||||||
Gewonnen | 1995, 2007, 2013 | 2003 | 2000 | |||
Verloren | 2003, 2007 | 2003, 2007, 2013 | 2013 |
Finales
bewerken