Gebruiker:Mitchel345/Kladblok
Strategische bombardementen in de Tweede Wereldoorlog bewerken
| Strategische bombardementen in de tweede wereldoorlog | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Datum | 1 september 1939 – 2 september 1945 | |||
| Locatie | Europa, Stille Oceaan, Zuidoost-Azië, het Midden-Oosten, het Middellandse Zeegebied en Afrika | |||
| Resultaat | Nazi-Duitsland en Japan verslagen, opkomst supermachten VS en Sovjet-Unie, dekolonisatie | |||
| Strijdende partijen | ||||
| ||||
| Leiders en commandanten | ||||
| ||||
| Verliezen | ||||
| ||||
| ||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Strategische bombardementen in de Tweede Wereldoorlog waren bombardementen van Nazi-Duitsland of de geallieerden van 1939 tot 1945. Men trachtte met deze bombardementen de vijand zoveel mogelijk schade aan te richten op zeer belangrijke industrie of militaire gebieden.[1] Denk hierbij aan havens, militaire installaties, luchthavens, bruggen, fabrieken en nog veel meer objecten die de het voor de vijand lastig zouden maken om de oorlog op dat terrein snel voort ze zetten. Tactische bombardementen waren bombardementen die met een lichter vliegtuig en lichtere bommen werden uitgevoerd. Strategische bombardementen zijn niet te verwarren met tactische bombardementen waar men zich richt op voertuigen, vliegtuigen of kleine militaire installaties.[2] De Luchtmachten van alle betrokken partijen die deze bombardementen uitvoerden waren aan het begin van de oorlog vrij klein vergeleken met het einde van de oorlog. Zo had de Britse Air Force eind augustus 1939 beschikking over 1600 vliegtuigen. De Luftwaffe van de Duitsers zette daar 2800 operationele gevechtsvliegtuigen tegenover. In het jaar 1944 waar het slecht ging met de Duitsers produceerden ze alleen al 40.000 gevechtsvliegtuigen.[3] De landen zaten dus zeker niet stil en stuwden elkaars technologie door een oorlog naar hoogten die nog niet eerder vertoond waren. [4] Dit zag men ook aan het aantal bombardementen en de grootte hiervan. Nog nooit eerder was het zo gemakkelijk geweest voor landen in oorlog om zo snel en makkelijk erg grote schade aan te brengen op een vijandelijk doel. Alleen boven Nederlands grondgebied werden in de tijd van oorlog al meer dan 600 gerichte bombardementen uitgevoerd.[5] Men hanteerde gedurende de oorlog ook meerde tactieken van bombarderen zoals het Tapijtbombardement, Precisie bombardementen en Skip bombardementen. Deze bombardementen waren niet altijd succesvol, niet meer dan eens waren er vele burgerslachtoffers te betreuren. [6] Dit was niet alleen het werk van de Nazi’s ook de geallieerden maakten soms vele slachtoffers met bommen die het doelwit volledig gemist hadden. De geallieerde bommen misten meer dan eens het oorspronkelijke doel zoals bij de bombardementen op de Fokkerfabrieken en het Haagsche Bosch welke later in het artikel terugkomen. In dit artikel kijken we vooral naar de bombardementen op Nederlands en Duits grondgebied echter waren er ook veel bombardementen buiten deze zone.[7]
Voor de oorlog bewerken
Spanje was van 19 juli 1936 tot 1 april 1939 het toneel van een zeer bloedige burgeroorlog. [8] Generaal Franco was met het toenmalige leger in opstand gekomen tegen de Spaanse regering. De nationalisten slaagden er echter niet in om Madrid te veroveren en zochten naar andere wegen om de regering hard te treffen. Duitsland steunde in deze tijd de nationalisten en had hun Luftwaffe beschikbaar gesteld om bombardementen uit te voeren op Spaans grondgebied. [9] De verdedigingslinie van de regering vestigde zich destijds in de noordelijke stadjes Durango en Guernica. Daarop volgde het eerste bombardement dat uitgevoerd werd met Duitse luchtsteun. Durango werd hard getroffen, 170 tot 200 mensen lieten het leven. [10] Oorspronkelijk wilde de nationalisten doorstoten naar Durango. De Duitse generaal Wolfram von Richthofen had andere plannen, het strategisch bombarderen van de brug in Guernica leek hem een beter idee. Dit zodat de vijanden zich niet konden verschuilen in de stad. Het bleef echter niet bij de brug alleen en op 26 april werd het stadje platgebombardeerd. Het frappante was dat de brug die oorspronkelijk het doelwit was bij de bombardementen er met weinig schade vanaf kwam. [11] Door deze bombardementen waren de eerste Duitse bombardementen op vijandelijk grondgebied een feit.
1939-1942 bewerken
Duitsland begon de oorlog door met een Blitzkrieg polen binnen te vallen. De geallieerden verklaarden hierop de oorlog aan Duitsland. Dit betekende ook het begin van een luchtoorlog tussen de geallieerde landen en Nazi-Duitsland en hun bondgenoten. Warschau werd voortdurend gebombardeerd door Duitse bommenwerpers. Dit resulteerde dus ook een vrij nieuwe manier van oorlog voeren waar vliegtuigen een hele grote rol van betekenis zouden gaan spelen.
Luchtvaartuigen en afweergeschut bewerken
In de aanloop naar de tweede wereldoorlog waren verschillende landen intensief bezig met het verder ontwikkelen van hun luchtmacht. Eind 1939 had het Britse royal Air force 1600 gevechtsvliegtuigen die klaar waren voor oorlog.[12] Duitsland had rond dezelfde tijd 2800 operationele gevechtsvliegtuigen, Nederland had 16 fokker gevechtsvliegtuigen de Nederlandse luchtmacht was dus niet te vergelijken met de Luftwaffe van de Nazi’s. [13] Nederland moest zich door het verschil in vliegtuigen dus gaan bewapenen tegen de Duitse Bommenwerpers. Om zich zo goed mogelijk te bewapenen tegen een vijandige aanval werden luchtdoelmitrailleurs geplaatst bij bedrijven en industrieterreinen door het gehele land. Men richtte ook de Luchtbeschermingsdienst op waar men zich bezig hield met het scannen van de lucht opzoek naar inkomend gevaar. Men kreeg hiervoor veel vrijwillige aanmeldingen van burgers door het gehele land. Veel burgers voelden zich geroepen om in oorlogstijd hun steentje bij te dragen.
Eerste Bombardementen op ons land bewerken
Op de dag van 10 Mei 1940 kwamen Duitse bommenwerpers en hun escortevliegtuigen aanvliegen vanuit de waddenkust. De bommenwerpers hadden voornamelijk strategische punten zoals vliegvelden op het oog om te bombarderen. Vliegbasis Texel en Schiphol werden onder vuur genomen, ook tactische bombardementen op militaire basissen in Den Helder en Ypenburg kregen het zwaar te verduren.[14] In Den haag vonden 80 militairen de dood en raakte er 150 gewond door zware bommen op de Kazerne Waaldorp.[15] Hitler had in eerste instantie de opdracht gegeven om de burgers zo veel mogelijk te sparen echter waren er nog vaak bommen die hun oorspronkelijke doel miste en zo veel slachtoffers veroorzaakten. Op 12 mei werden er twee Duitse bommenwerpers neergehaald, deze lieten in hun afdaling echter nog hun lading vallen op de blauwburgwal met 44 doden en 79 gewonden als gevolg. [16]
Rotterdam bewerken
Nederland weigerde zich over te geven hierdoor moest Duitsland met een nieuwe tactiek aankomen. De Duitsers dreigden met de totale verwoesting van verschillende grote steden als Nederland zich niet snel zou overgeven. Nederland was niet van plan om zich zomaar aan de Duitsers over te geven en Rotterdam werd platgebombardeerd doormiddel van een tapijtbombardement wat zijn weerga niet kende, de schade was enorm. 25000 woningen, 2400 winkels en 1500 kantoorruimten gingen in vlammen op. [17] Talloze levens gingen verloren dit was voor het eerst in de geschiedenis dat er zulke grote schade was geleden aan een dergelijk grote stad en Nederland besloot zich over te geven. Dit kwam omdat de Duitsers dreigden ook andere grote steden zoals Utrecht met een tapijtbombardement te verwoesten. De Nederlanders kregen in Rotterdam nog vaak met bombardementen te maken. Velen vonden helaas de dood, er waren echter er ook mensen die de bombardementen nog na konden vertellen.
in de blokmakerstraat had het gezin van Dalen de sirenes horen loeien. De vader was naar zolder gegaan om te kijken. Moeder en dochter, 13 jaar oud, gingen schuilen in de gang. Het huis kreeg een voltreffer. Vader gleed naar beneden en stond op straat. Hij bevrijde zijn vrouw uit een raamkozijn waar de luchtdruk haar tegenaan had geslagen. Beiden waren er met kneuzingen vanaf gekomen. Het meisje was onder het puin bedolven. ”ik likte aan mijn lippen, alles was bitter en stoffig. Ik gilde hard zag een lichtpuntje en probeerde daarheen te kruipen. Mijn vader had mijn gegil gehoord en begon als een bezetene te graven. Eindelijk had hij een been van mij te pakken en trok mij eruit. Bloed liep langs mijn gezicht en ik had een gat in mijn hoofd. Het buurthuis was een en al puin, er stond nog een muur; daar hadden wij tegenaan gestaan!.[18]
Vandaag de dag zijn historici er nog niet over uit of dit een strategisch of tactisch bombardement was. Velen durven te stellen dat het gewoon een “terreurbombardement’’ was.[19] De binnenstad wat het oorspronkelijke doel was had geen militaire vestigingen daarom neigt men meer naar een strategisch bombardement in plaats van tactisch.[20] Het bombardement kan ook als strategisch beschouwd worden omdat men hiermee trachtte de capitulatie van Nederland af te dwingen. Zeker omdat men hierna ook dreigde met het verwoesten van Utrecht om deze doelstelling te bereiken.[21] Al met al heeft het dus iets weg van een strategisch bombardement, het debat tussen historici blijft echter bestaan.
Hitler en zijn lebensraum bewerken
Hitler heeft altijd gezegd dat het Duitse volk meer levensruimte nodig had om tot een grote natie te kunnen uitgroeien, zo scheef Hitler in Mein Kampf dat alleen een leefruimte van voldoende afmetingen een volk vrijheid van bestaan kan waarborgen. [22] Duitsland had alleen wat kolonies in Afrika en ging daarom op zoek naar meer ruimte hierdoor waren ook andere landen de klos In dezelfde periode als de aanval op Nederland zaten de Duitsers niet stil en ook België moest aan de verschrikkingen van de bombardementen geloven. Het land kreeg ook te maken met de sterke Duitse luchtmacht en het duurde niet lang voordat het land ook capituleerde. Daarna rukte de Duitser op naar Frankrijk waar de bombardementen ook een grote rol speelde al gaan we daar in dit artikel niet veel verder op in. Duitsland slaagde er nooit in om Frankrijk helemaal te veroveren. [23] Scandinavische landen als Noorwegen en Finland werden ook veroverd door de Duitsers. Later in de oorlog had Hitler ook het idee om de Sovjet-Unie over te nemen bij de slag om het oostfront. Achteraf bleek dit geen slimme zet en delfde de Duitsers het onderspit.[24] Buiten Nederlands grondgebied zijn nog vele andere bombardementen uitgevoerd die hier niet worden besproken.
Gevecht om Engeland bewerken
De Duitsers hadden voet aan de grond gekregen in Nederland en Engeland was het volgende doelwit dat veroverd moest worden. De Luftwaffe stond gestationeerd bij verschillende Nederlandse vliegbasissen en operatie Seelowe, een grootschalig offensief van Duitsland de Britten te bombarderen op hun grondgebied en uiteindelijk het land over te nemen, stond op het punt van start te gaan. [25] Duitsland had 800 vliegtuigen tegenover 600 Engelse. In de nacht van 25 op 26 augustus vielen de Duitsers Londen aan met strategische bombardementen in het hart van de stad. De Duitsers probeerden ook de industrie van de Britten flinke schade toe te brengen. Havens en andere Britse doelen aan de kust kregen de volle laag.[26] De volgende avond waren het de Engelsen die keihard terugsloegen met bommen op Berlijn. De Duitsers slaagden er niet in om de Britten te verslaan door diens goede afluisterapparatuur en het voordeel dat ze boven het eigen luchtruim vlogen. Door dit voordeel waren vele aanvallen al van te voren bekend bij de Britse inlichtingendienst. Plan seelowe mislukte echter was er wel veel schade te betreuren, 23.000 mensen vonden de dood en er vielen 30.000 gewonden.[27]
Stormachtige ontwikkeling luchtoorlog bewerken
De oorlog kreeg naarmate de jaren vorderde steeds meer te maken met de vele bommenwerpers. In het jaar 1941 kwamen er bijvoorbeeld ongeveer 300 vliegtuigen over ons luchtruim heen, in het jaar 1942 gingen er alleen al in onze kustwateren 251 Engelse toestellen verloren.[28] In deze jaren hanteerden de Britten ook een andere strategie qua bombarderen. Met tapijtbombardementen wilde men hier met een grote vuurzee zoveel mogelijk schade aan woongelegenheid en industrie aanbrengen. Het moraal van de burgers omlaag brengen was een ander doel van deze bombardementen. Dit alles zodat de dagelijkse werkzaamheden in bepaalde steden aan banden zouden worden gelegd. Op 28 maart was de stad Lübeck het doelwit, de grote binnenstad werd volledig verwoest door 234 bommenwerpers. .[29] Precies een maand later was het de stad Rostock dat geteisterd werd door de Engelse vuurzee.
Amerikanen mengen zich in de luchtoorlog bewerken
Een zwarte dag in de geschiedenis van de Amerikanen is de aanval op 7 december 1941 op de Amerikaanse vloot in Pearl Harbor. Door de gebeurtenissen kwamen 2.402 Amerikanen om het leven en vielen er 1.282 gewonden.[30] Amerika was zeer aangeslagen door de grote verliezen en besloot hierdoor actief te gaan deelnemen aan de tweede wereld oorlog.[31] Japan had eerst een listig plan om de haven 30 minuten na het bezorgen van de oorlogsverklaring aan te vallen. De boodschap kwam echter niet op tijd binnen waardoor het echt een verassingsaanval was op de Amerikaanse basis.[32] Voor Japan was de aanval een groot succes omdat er een groot deel van de vijandige vloot was weggevaagd. De Amerikaanse vliegdekschepen waren echter ongedeerd gebleven bij de aanval, deze schepen zouden later in de oorlog nog een belangrijke rol van betekenis spelen.[33] In de maand augustus van het jaar 1942 begon Verenigde Staten zich met de luchtoorlog in Europa te bemoeien. De B-17 ook wel het vliegende fort genoemd begon een vaak geziene verschijning te worden boven ons luchtruim, de B-24 en B-25 voegde zich hier ook bij. De productiecijfers van de Amerikanen lagen zeer hoog vergeleken met de andere landen. Met de veel gehandhaafde Area bombing strategie van de Britten waren de Amerikanen het totaal niet eens, ze voerden liever precisie aanvallen uit op militaire doelen.[34] Dit bleek voor de Amerikanen echter nog een hele lastige missie, vaak gooide slecht weer of falende radar systemen roet in het eten. Het gevolg hiervan waren vaak veel burgerslachtoffers door afgezwaaide bommen die hun doel volledig gemist hadden.
1943 bewerken
De Britten bleven echter niet stilzitten en verdubbelde hun aantal bommenwerpers van 500 naar 1000.[35] De Duitsers hadden op dit punt al vele verliezen te voortduren gehad maar slaagden er toch in hun aantal nachtjagers op 350 te houden en de dagjagers te verdubbelen naar 250. Verschillende landen bleven echter hameren op het ontwikkelen van ongekend precisie geschut waarmee doelen feilloos geraakt konden worden. Dit leidde echter niet tot veel verandering in het tapijtbombardement gedrag van de Britten. Eind mei maakte bombardementen op Barmen en Düsseldorf meer dan 200.000 mensen dakloos. [36] Dit was nog maar het begin van wat de Duitsers nog voor hun kiezen zouden krijgen, operatie Gomorrah stond namelijk op het punt van beginnen. 24 juli 1943 werden strips van bladtin door de lucht verspreid boven het gebied van Hamburg. De Duitse afweersystemen waren hierdoor totaal van slag en konden niet meer aangeven waar de vijandelijke vliegtuigen zich exact bevonden. Hamburg veranderde werkelijk in een grote brandhaard en meer dan 29.000 Duitse burgers vonden hierbij de dood.[37]
Bombardement op vliegbasissen bewerken
De geallieerden voerden in de maand juli verschillende aanvallen uit op Amsterdam Noord. Op deze plek waren toentertijd de Fokker fabrieken te vinden die in Duitse handen waren. Deze fabrieken werden bij deze aanvallen van verschillende vliegtuigen zoals vliegende forten, Mitchell 25’s en Spitfires totaal verwoest. [38] Op 13 december 1943 kwam er een hele luchtvloot van de geallieerden in de richting van Schiphol vliegen. Deze hadden maar één doel voor ogen en dat was de Duitse Luftwaffe basis neerhalen. Deze hadden de oorspronkelijk Nederlandse basis in handen en moest dus vernietigd worden. De geallieerden lieten 350 ton aan bommen op en rond de basis los. Dit geweld betekende het einde van Schiphol als Duitse vliegbasis. In het najaar begon captain Harris van de Britse air force met zijn Battle of Berlin. Deze voortdurende bestoking kon Berlijn nog niet klein krijgen. De Britten wisten echter wel veel verschillende strategische punten die gemakkelijker te bombarderen waren dan Berlijn klein te krijgen, zo werd de kogellager fabriek van Schweinfurt verwoest. Dit was voor de Duitsers een zeer pijnlijke voltreffer.[39]
.jpg)
1944-1945 bewerken
Op Nederlands grondgebied begon het qua luchtbombardementen iets rustiger te worden. Over de oorspronkelijke grens met Duitsland was het echt een heel ander verhaal. De Duitse Luftwaffe werd in een constante stroom aangevallen door de geallieerden. Ook Berlijn het centrum van Duitsland en de plaats waar Hitler zich vaak bevond werd vanaf 1944 bijna dag en nacht bestookt met bommen van de geallieerden. [40] Dit bleek echter nog niet voldoende om door de nog steeds zeer sterke Duitse verdedig heen te breken en de geallieerden moesten dus andere manieren bedenken om het Duitse verzet te breken.
Nijmegen bewerken
Op 22 februari ging het luchtalarm af in de stad Nijmegen. Mensen zochten dekking en het dagelijks leven stond even stil. Op een zeker moment werd de waarschuwing opgeheven en belande het leven in Nijmegen in een stroomversnelling. De mensen haasten zich naar het werk, station of markt. Net op dit moment toen iedereen onderweg was naar de plaats van bestemming sloeg het noodlot toe. Bommen van de geallieerden verwoesten grote gedeelten van de stad Nijmegen en de schade was niet te overzien. Mensen zagen overal lijken liggen die direct gestorven waren door het bombarderen, er stikten mensen die door de explosie teveel lucht in hun longen kregen, ook liepen er overal mensen rond met bomschilvers in hun huid die heel veel pijn deden. Nog tot 24 februari zou de brandweer bezig zijn met het blussen van de branden. De schade kon worden geïnventariseerd: 1270 verwoeste panden, minstens 1000 panden met schade, ongeveer 800 doden. De Duitsers probeerden met propaganda de Nederlanders te laten geloven dat de geallieerden al het kwaad aan het zaaien waren. De bevolking geloofde dit echter niet en kon ondanks de zware verliezen begrip opbrengen voor de situatie.[41]
Verder verloop bewerken
De geallieerden begonnen steeds strategischer hun bommen te werpen op Nederlands en Belgisch grondgebied. Verbindingslijnen van de Duitsers werden hevig gebombardeerd. In België koste dit aan 12.000 burgers het leven omdat er zware bommen op rangeerterreinen en bruggen vielen.[42] De Duitsers kregen door deze precisie bombardementen wel te maken met zware verliezen. De vliegvelden Eindhoven, Volkel en Gilze Reijen ondervonden allemaal zware schade door zware bommen van de geallieerden. De Luftwaffe verloor hierdoor grond en veel materiaal dat oorlog gereed was. Zondagmorgen 18 september zou de geschiedenisboeken ingaan als de grootste actie op ons land tot nu toe, 821 vliegende forten begeleid door 551 jagers van de Amerikaanse luchtmacht betraden ons luchtruim.[43] De doelen waren Duitse geschutstellingen op Nederlands grondgebied. De actie was een beperkt succes, er werden Duitse stellingen geraakt maar er waren helaas ook weer veel burgerslachtoffers te betreuren door toedoen van bommen die hun doel volledig misten. Naarmate de tijd verstreek deed een nieuw fenomeen zijn intrede in de tweede wereldoorlog. De lange afstandsraketten werden voor het eerst in de geschiedenis op vijandelijke doelen afgeschoten. De zogeheten V-1 en V-2 raketten werden op verschillende plaatsen op Nederlands grondgebied geïnstalleerd door de Duitsers. Deze stellingen waren voor de geallieerden natuurlijk perfecte doelen om tactisch te bombarderen omdat het kleine militaire groepjes waren. De Duitsers waren echter slim en plaatsten veel van deze stellingen naast ziekenhuizen, scholen en andere plaatsen waar men eigenlijk geen burgerslachtoffers durft te maken. Burgerslachtoffers vielen er in overvloed bij een bombardement van de Britste luchtmacht op het Haagsche Bosch waar een V-2 raketinstallatie van de Duitsers aanwezig was. Vooraf dachten de Britten dat dit een operatie was die weinig risico met zich mee bracht. In praktijk bleek dit een gruwelijke misvatting. Bij het opnemen van de schade kwam men uit op 458 doden, 62 niet geïdentificeerde lijken, 230 zwaargewonden en 432 vermisten. In Den Haag heerste vooral ongeloof, hoe konden de geallieerden zo roekeloos te werk gaan met bombarderen op een gebied waar veel burgers leefden.[44]
Bevrijding bewerken
Duitsland leed zware verliezen in deze tijden van de oorlog desalniettemin slaagde het land er toch in om in 1944 nog eens 40.000 gevechtsvliegtuigen te produceren.[45]De geallieerden produceerden ook onverminderd door en kwamen met meer geavanceerde vliegtuigen waar nieuwe manoeuvres mee uit te voeren waren. Het zogeheten skip – bombing zorgde ervoor dat bruggen en andere doelen snel konden worden uitgeschakeld. Dit was een speciale manier van bombarderen waarbij het vliegtuig een duikvlucht maakt en de bom vlak voor het weer omhoogvliegen op het doelwit laat vallen. De Duitse tegenstand in deze tijd bleek onverwacht klein. In een relatief kort tijdsbestek rukten de geallieerden op door de achterhoek naar de Duitse grens. De laatste Luchtaanval op Nederlands grondgebied vond plaats op 26 April 195 in Delfzijl in het havengebied. Duitsland capituleerde en de vliegtuigen van de geallieerden konden in plaats van bommen pakketten voedsel boven Nederland laten vallen voor de zwaar gehavende bevolking. Het einde van de oorlog in Europa betekende nog niet het einde van de algehele tweede wereld oorlog. Amerika tilde het begrip bombarderen naar heel nieuw niveau door met een bom aan te komen die nog nooit was gebruikt. Op 6 augustus 1945 een atoombom op de Japanse stad Hiroshima. Ongeveer 78.000 mensen overleefden de bom niet en velen zouden later nog sterven aan de gevolgen die de straling met zich mee bracht. De bom op Hiroshima had de bijnaam Little Man de Amerikanen gooiden nog een bom op Japans grondgebied en deze keer was het de stad Nagasaki die gebombardeerd werd. Circa 40.000 mensen kwamen om het leven door de bom die Fat man genoemd werd. De Japanners besloten na de tweede bom dat tegen dit geweld niet te vechten viel en besloten zich over te geven.[46]
Reactie van het volk op geallieerde bombardementen bewerken
Er is in tijden van oorlog zeer veel gebombardeerd in de gebieden in en rondom Nederland. Veel Nederlanders zaten hierdoor in grote stress en anderen dachten er kan toch niks tegen gedaan worden.[47] Bij geallieerde bombardementen hadden de Nederlanders vaak een korte periode van boosheid maar achteraf kon men de acties begrijpen. Het waren namelijk acties van zelfverdediging voor de geallieerden.[48] Door gericht te bombarderen op bepaalde doelen verschaften ze zich een betere positie in de strijd tegen de Duitsers. Of al deze bombardementen uiteindelijk nut hadden zijn de meningen over verdeeld. Zelfs de beroemde historici kunnen dit onderwerp nog niet goed plaatsen.[49] De Duitsers probeerden het volk echter in die tijd op een andere gedachte te brengen door actief aan de slag te gaan met propaganda. Men verkondigde hier dat de Engelse bommenwerpers geen genade kende en dat men in huis moest blijven. Het volk reageerde hier woedend op en trapte niet in deze slappe zet.[50]
Bronnen, noten en/of referenties
|