Gebruiker:Ecritures/Genderongelijkheid op Wikipedia
Genderongelijkheid op Wikipedia is het verschijnsel dat zowel de hoeveelheid als de aard van de artikelen in de encyclopedie Wikipedia bevoordeeld zijn naar het mannelijk geslacht. Dit is een regelmatig geuite kritiek op het project
Als een van de belangrijkste oorzaken van de ongelijkheid in artikelen en artikelonderwerpen wordt de genderongelijkheid in de populatie van vrijwilligers die bijdragen leveren aan Wikipedia genoemd; het zijn in grote mate mannen die bijdragen leveren aan Wikipedia.[2] De genderongelijkheid onder de lezers van Wikipedia blijkt heel klein te zijn. In 2010 bleek 56% van de lezers van de Engelstalige Wikipedia mannelijk te zijn.[3]
Genderongelijkheid in biografieën bewerken
In 2011 bleek uit onderzoek dat de Engelstalige Wikipedia weliswaar in absolute aantallen meer artikelen over vrouwen had dan de Encyclopaedia Britannica, maar er bleek ook dat de kans dat een artikel over een vrouw ontbrak groter was dan de kans dat een artikel over een man ontbrak. Het verschil tussen die kansen was bovendien groter dan in de Britannica.[4] Op de Nederlandstalige Wikipedia gaat in 2016 meer dan tachtig procent van de artikelen over personen ("biografieën") over mannen[5]. Volgens een artikel in de New Statesman was de Engelstalige versie van Wikipedia niet de "sum of all knowledge", zoals de visie van een van de oprichters van Wikipedia luidde, maar eerder de "sum of male knowledge".[6] Op de Nederlandstalige Wikipedia gaat in oktober 2016 meer dan tachtig procent van de artikelen over personen ("biografieën") over mannen[7].
Toen in 2018 een Canadese vrouw, Donna Strickland, de Nobelprijs voor de natuurkunde won, als derde vrouw die ooit deze prijs ontving, bestond er nog geen artikel over haar. Hetzelfde gold voor Frances Arnold, die in dat jaar de Nobelprijs voor scheikunde won. Een van de oorzaken kan zijn dat Wikipedia vooral bewerkt wordt door hoogopgeleide technisch onderlegde jonge mannen.[8]
Biografieën van historische personen bewerken
De genderongelijkheid bij biografische artikelen blijkt kleiner te worden naar mate de artikelen personen beschrijven die in een minder ver verleden geboren zijn. Dit kan erop wijzen dat de gendergap steeds kleiner is voor personen uit de recente geschiedenis.
Een van de oorzaken van deze historische gendergap is een gebrek aan bronmateriaal over vrouwen. Hierdoor kunnen problemen ontstaan met de relevantie van de beschrijvingen over vrouwen. De relevantie van personen wordt onder andere afgemeten aan de hoeveelheid en de kwaliteit van bronnen over deze personen. De Nederlandse Wikipedia zegt hier onder andere over: "Een onderwerp of feit is des te relevanter (encyclopedischer of encyclopediewaardiger) naarmate er meer en met grotere deskundigheid over is gepubliceerd. (...) Wie de relevantie van een onderwerp of feit wil aantonen, dient te streven naar een onderbouwing met zo betrouwbaar, onafhankelijk en deskundig mogelijke bronnen. Indien zulke bronnen niet voorhanden zijn of opgegeven worden kan een pagina of een deel daarvan als "niet-encyclopedisch" (NE) verwijderd worden." Een gebrek aan historische (overgeleverde) bronnen kan het gecompliceerder maken om artikelen over vrouwen als relevant te behouden.
Onderzoek door Francesca Tripodi[9] toonde aan dat vrouwen op de Engelse Wikipedia minder snel relevant werden gevonden en dat relatief meer artikelen over hen verwijderd werden dan artikelen over mannen. Zij baseerde deze conclusie op 22.174 biografieën die over een binair persoon handelden (beschreven als zij of hij) en die genomineerd waren voor verwijdering over een periode van iets meer dan drie jaar (januari 2017 t/m februari 2020). Het bleek dat maandelijks ongeveer 25% van de voor verwijdering genomineerde artikelen over een vrouw handelde, terwijl het aantal biografieën over vrouwen minder dan 19% bedraagt van alle beschikbare biografieën.
Uit door Francesca Tripodi gehouden interviews bleek dat je tweemaal zo hard moet werken aan een artikel over een vrouw om te bewijzen dat de inhoud van een artikel waardevol is en in Wikipedia hoort te zijn opgenomen. Daarnaast kregen mensen met artikelen over vrouwen op de verwijderlijst te horen dat ze te gevoelig waren, of dat ze de verwijdering te persoonlijk opvatten.
Wijze van beschrijving bewerken
Naast het grote verschil in aantallen biografieën over mannen en vrouwen, blijkt ook dat de manier waarop biografieën van vrouwen beschreven waren, sterk verschilde van hoe dat gedaan was voor mannen.[10] Daarnaast worden in artikelen over vrouwen veel vaker familieomstandigheden, vrouw- en relatiegerelateerde onderwerpen beschreven dan in artikelen over mannen.[11]Verder blijken in biografieën over mannen vaak neutrale bewoordingen gekozen worden om positieve zaken te beschrijven, terwijl bij biografieën over vrouwen vaker neutrale bewoordingen worden gebruikt om negatieve zaken te beschrijven.[11] Genderneutrale artikelen (noch over mannen noch over vrouwen) zijn over het algemeen het langst. Maar artikelen over vrouwen zijn over het algemeen korter dan artikelen over mannen.[bron?]
Genderongelijkheid onder Wikipedianen bewerken
Een inventarisatie in 2015 door de Wikimedia Foundation kwam tot 91% mannelijke bijdragers; andere inventarisaties vonden een percentage van 84%. In een onderzoek uit 2013 naar bewerkers op de Nederlandstalige Wikipedia geeft 88% aan man te zijn, 6% vrouw en 6% wil dat niet aangeven[12]
Onderzoek uit 2016 laat zien dat In de gebruikte dataset ca. 10% van de gebruikers vrouw is, hetgeen een genderongelijkheid aantoont. Omdat deze gebruikers ook gemiddeld minder edits maakten, was slechts 8% van de bewerkingen door vrouwen gemaakt.[13] Tevens bleek uit dit onderzoek dat er minder biografieën van vrouwen dan van mannen op Wikipedia aanwezig zijn.
Artikelen waar vrouwelijke Wikipedianen aan meewerken worden over het algemeen meer gevandaliseerd en zijn vaker het onderwerp van disputen.[14] Verder blijkt dat de eerste bewerkingen van vrouwelijke vrijwilligers die een bijdrage aan Wikipedia leveren aanzienlijk vaker ongedaan worden gemaakt.[14]
Redenen bewerken
Er zijn verschillende redenen waarom er minder vrouwen bijdragen aan Wikipedia.
- Vrouwen hebben een lager zelfvertrouwen waardoor ze het minder aandurven om bijdragen van andere Wikipedianen te wijzigen.[15]
- Vrouwen gebruiken vaker dan mannen websites om sociaal mee te communiceren. Mannen zijn vaker dan vrouwen prominent(er) aanwezig op kennis- en informatiewebsites.[16]
- Weerstand tegen situaties met veel kritiek.[15]
- De conflictueuze sfeer op wikipedia.[15]
Sue Gardner noemt nog meer redenen, zoals gebrek aan tijd (vrouwen hebben minder vrije tijd dan mannen).[17] Ook noemt zij dat vrouwen die als moedertaal een taal hebben met grammaticaal vrouwelijk geslacht het minder prettig vinden als "Gebruiker" of "User" te worden aangeduid. Ook worden volgens haar vrouwen weerhouden van editten omdat ze de atmosfeer op Wikipedia vrouwonvriendelijk of zelfs misogyn vinden.
Pogingen om meer vrouwen bij Wikipedia te betrekken bewerken
Internationaal - en ook in Nederland - wordt op verschillende manieren geprobeerd om meer vrouwen bij te laten dragen aan het schrijven en verbeteren van artikelen. Zo heeft Wikimedia Nederland, de vereniging die in Nederland Wikipedia en de zusterprojecten ondersteunt, sinds 2015 een Gendergap project opgezet. Dit project beoogt voor de Nederlandstalige Wikipedia het aantal bijdragen van vrouwen en het aantal artikelen over vrouwen en vrouwgerelateerde onderwerpen te stimuleren.[18] Ook op andere internationale wikipedia's zijn Wikipedianen actief om de genderongelijkheid in zowel bijdragers als in biografieën te verkleinen. Dit wordt op internationaal verschillende wijzes gedaan:
- het organiseren van edit-a-thons gericht op onderwerpen die meer vrouwelijke medewerkers trekken of gericht zijn op het schrijven van artikelen over vrouwen en vrouwgerelateerde onderwerpen
- de introductie van een visuele editor; deze zou het onder andere voor vrouwen eenvoudiger maken om Wikipedia te bewerken.[19]
- het opzetten van projecten als Art+Feminism, een internationaal project om het aantal artikelen over vrouwen en kunst te verbeteren