Gebruiker:Chescargot/Napoleon en schaken

Napoleon en het schaakspel

Napoleon is mogelijk een van de grootste (militaire) staatsfiguren in de geschiedenis die een schaakenthousiast was. Er zijn talrijke verwijzingen naar zijn liefde voor het spel. In Abel Gance's epische biografische film over Napoleons vroege carrière is Napoleon te zien wanneer hij generaal Lazare Hoche met een partijtje schaak verslaat onder het oog van een bewonderende vrouwelijke toeschouwer.

N'interrompez jamais un ennemi qui est en train de faire une erreur. Pour l'espace, nous pouvons toujours le regagner. Le temps perdu, jamais.

- Napoleon Bonaparte

Napoleons grootste deugden waren zijn wiskundige geest, zijn fenomenaal geheugen, zijn tomeloze energie en zijn rijke verbeelding. Hij streefde naar onsterfelijkheid door verovering, en zei: "Ruimte kunnen we terugwinnen, tijd nooit". Veel van zijn uitspraken over militaire strategie blijken in het schaakspel niet te misstaan als aforisme. "Stoor je vijand nooit wanneer hij een fout aan het maken is." Hij geloofde niet in het toeval en dat je de regie in eigen handen hebt: "Er bestaat niet zoiets als een ongeluk. Het is het noodlot met een verkeerde naam." Hoe goed hij echter zijn militaire ideeën ook in het schaakspel wist toe te passen is echter niet duidelijk.

Hij bezocht het beroemde Café de la Régence waar hij partijen op een eigen marmeren schaakbord speelde. Maar er zijn geen partijen overgeleverd waarvan met zekerheid gesteld kan worden dat ze van Napoleon afkomstig zijn en is zijn schaaksterkte moeilijk in te schatten. De drang om toch iets over zijn schaakkwaliteiten terug te vinden heeft ertoe geleid dat in de loop van de tijd partijen naar boven zijn komen drijven, maar er is grote twijfel of dat deze aan hem toegeschreven kunnen worden en of dat ze opgefleurd zijn om het interessanter te doen voorkomen.

Napoleon schaakte tijdens zijn laatste ballingschap op Sint Helena vele uren met zijn trouwe adjudant generaal Henri-Gatien Bertrand, die hem in zijn ballingschap vergezelde. Mogelijke waande hij zodoende tenminste nog macht te kunnen oefenen over zijn houten troepen, nadat hij die van vlees en bloed in Waterloo verloren had. In H. A. Kennedy's boek More reminiscences in the Life of Augustus fitzsnob, esq. (1860), gaf H.A. Kennedy de notatie van een partij waar later veelvuldig naar verwezen werd als zijnde een van dergelijke schaakpartijen. Ook in De Hollandsche schaakspeler van Verbeek wordt er een dergelijke verwijzing gemaakt. Over de omstandigheden waarin deze partij door Napoleon met winst afgesloten zou zijn, mijmerde Verbeek:

Een indrukwekkend gezigt moet het geweest zijn dien man wiens blik de wereld deed sidderen aldus opgesloten te zien de gloriezon van Marengo en Austerlitz een droom - het slagveld nu een speeltuig van ivoor naauwelijks twee vierkante voeten groot!

Alas, in werkelijkheid bleek het slechts de notatie van een partij van Kennedy zelf en John Owen te betreffen.

De enige overgeleverde partij van Napoleon die heel misschien een betrouwbaar beeld geeft van zijn spel was zijn verliespartij in 1809 die hij in Paleis Schönbrunn tegen de Turk, de zogenaamde schaakmachine van Wolfgang von Kempelen, speelde. De zogenaamde machine was eigenlijk sterke schaker Johann Baptist Allgaier. In een eerste partij zou Napoleon meerdere keren een illegale zet geprobeerd hebben, waarbij de Turk uiteindelijk alle stukken van het bord veegde. Napoleon zou hierover geamuseerd zijn geweest, en speelde toen een serieus spel met de machine, waarbij hij na negentien zetten zijn koning om moest leggen. De verliespartij van vierentwintig zetten moet eveneens in deze match gespeeld zijn. (Zie Externe link.)

Externe link

• Vermeende (doch onbewezen) schaakpartijen van Napoleon op chessgames.com