Gebruiker:Chescargot/Carel Naret Oliphant
Carel Naret Oliphant (soms ook gespeld als Olijphant, of Olyphant) (19 februari 1781,Yerseke-16 september 1867, Leiden)[1] was een apotheker in Leiden. Hij was een voor zijn tijd sterke schaker en oprichter van Palamedes, de eerste schaakvereniging in Leiden (1846-1946).
| Carel Naret Oliphant | ||||
|---|---|---|---|---|
[[Bestand: | ||||
| Persoonlijke gegevens | ||||
| Geboortedatum | Yerseke, 19 februari 1781 | |||
| Overlijdensdatum | Leiden, 16 september 1867 | |||
| ||||
Biografie bewerken
Privéleven bewerken
Carel Naret Olijphant wordt geboren in het Zeeuwse Yerseke. Hij is de zoon van een in Leiden geboren predikant en een Rotterdamse moeder. Carel komt naar Leiden om daar artsenij-mengkunde te studeren. In 1806 trouwt hij de apothekersdochter Guillemine Agathe Huygens en vestigt zich door bemiddeling van zijn schoonvader op Rapenburg 82, waar ook een apotheek is.
Het echtpaar krijgt negen kinderen, waarvan de eerste twee op jonge leeftijd overlijden. In 1844 overlijdt ook zijn vrouw, maar in 1849 hertrouwt Carel met de weduwe Johanna Antonetta Kerpestijn.
Bij zijn tweede huwelijk (1849) woont hij nog steeds op het Rapenburg.
In 1851 gaat Oliphant met pensioen en verkoopt hij zijn apotheek. Hij verhuist dan naar de Breestraat waar hij in 1867 overlijdt.
Schaakcarrière bewerken
Carel Oliphant richt met een drietal anderen in 1846 Schaakvereniging Palamedes op, de eerste schaakvereniging in Leiden. Hij wordt voorzitter en zal dat tot zijn dood blijven. Het zou een elitair karakter hebben, mogelijk mede door hoge lidmaatschapkosten en het ballotage systeem dat op aspirant leden wordt toegepast.[2]
Oliphant is ook landelijk actief, wat hem veel waardering oplevert. Hij wordt erelid van het Amsterdamsch Schaakgenootschap, van Sissa uit Wijk bij Duurstede en van Discendo Discimus uit Den Haag, heden de oudste van de nu nog bestaande schaakverenigingen in Nederland.
Hij wordt op 25 oktober 1860 door Palamedes benoemd tot erevoorzitter[3]. Men laat ook zijn portret lithograferen, een Palamedes-zegel maken, waarop een olifant een kasteel draagt, een toepasselijk gebaar gezien de naam en de adellijke afkomst van Carel Naret Oliphant.[4] De verkoop van de portretten dienen als fondswerving voor Palamedes. Helaas is er geen copy terug te vinden van wat een iconisch beeld van de olifant en kasteel moet zijn geweest.
Oliphant behoorde tot de betere schakers in de Nederlandse schaakgemeenschap en heeft menig partij met mede Maarten van ’t Kruijs gespeeld gedurende zijn bezoeken aan Amsterdam, alsook met Willem Jan Louis Verbeek gedurende zijn bezoeken aan Wijk bij Duurstede, waarvan de laatste mogelijk was in 1862.
Naret Oliphant muntte in zijn jongere jaren uit uit als aanvaller in “den grooten gambiet” wat uiteindelijk de Kieseritzky gambit genoemd werd. Naret had een sterke tegenstander in zijn zoon: hoewel deze zich niet zoals zijn vader inliet met de theorie, was hij een sterke praktische speler. Vader en zoon speelden de grooten gambiet al veelvuldig in de 1820er jaren. Dat was dus lang voordat Kieseritzky roem maakte met deze opening. Er was derhalve het argument dat, ongeacht Kieseritzky’s bijdragen aan deze opening, de grooten gambiet niet naar hem maar naar Oliphant venoemd had moeten worden.[5] Feit is echter dat het Nederlandse schaak toendertijd nog helemaal niet op de kaart stond, laat staan er toen enige schaaktechnische ontwikkelingen wereldkundig gemaakt werden.
Oliphant speelde door tot aan zijn dood. Het feit dat hij zo toegewijd bleef tot het schaakspel ondanks zijn gevorderde leeftijd, maakte dat in de literatuur met genegenheid naar hem verwezen werd als "krasse" of "wakkere grijsaard". Hij overleed op 86 jarige leeftijd en gold in die tijd als Nederland’s oudste schaakspeler.[6]
Eervolle vermeldingen bewerken
Voor zijn verdiensten in de Nederlandse schaakwereld heeft Oliphant diverse erkenningen ontvangen, waaronder de volgende:
- ?: Erelid van Amsterdamsche Schaakgenootschap.
- ?: Erelid van Discendo Discimus in Den Haag.
- 1860? Honorair lid van Schaakgenootschap Sissa in Wijk bij Duurstede.
- 1860: Erevoorzitter van Palamedes[3].
Bronnen bewerken
- Boot, J. et al (2019), (ongetitelde) biografie over C.N. Oliphant.
- Scholten, H. J. G. M. (1999), Het loopt ongenadiglijk mat: Het Schaakleven in Nederland in de negentiende eeuw. De sociaal-culturele achtergrond van het ontstaan van schaakverenigingen, Bilthoven
- Verbeek (ed.) (1848-1874), Sissa schaaktijdschrift, Wijk bij Duurstede
Externe koppelingen bewerken
- Enkele van Oliphant's schaakpartijen zijn interactief door te spelen op chessgames.com
| Bronnen, noten en/of referenties |