GNOME

GNOME
	Een schermafdruk van de Engelstalige GNOME
Ontwerper(s)	Het GNOME-team
Ontwikkelaar(s)	Het GNOME-team
Uitgebracht	15 augustus 1997 (26 jaar geleden)
Recentste versie	46.0 (20 maart 2024)
Status	Actief
Besturingssysteem	Unix-achtig met Wayland of X11
Geschreven in	C, C++, Python, Vala, Genie en JavaScript
Categorie	Desktopomgeving
Licentie(s)	GPLv2
Versiebeheer	gitlab.gnome.org/GNOME ;
Website	Officiële website
Portaal	Informatica ; Vrije software

GNOME is een vrije werkomgeving voor besturingssystemen die tot de Unix-familie behoren, zoals Linux en BSD. De naam GNOME werd ooit gecreëerd als acroniem voor GNU Network Object Model Environment, maar tegenwoordig wordt het gebruik van de volledige naam als verouderd beschouwd. GNOME omvat zowel een desktopomgeving als een ontwikkelplatform en kan bijgevolg vergeleken worden met KDE. Het GNOME-project wordt gecoördineerd door de GNOME Foundation.

GNOME probeert gebruiksvriendelijke, eenvoudige en toegankelijke software te maken. Tweemaal per jaar worden nieuwe versies uitgebracht. GNOME krijgt ondersteuning vanuit het bedrijfsleven, onder meer van Red Hat.

Omschrijving bewerken

GNOME bestaat uit twee grote onderdelen. Ten eerste heb je het GNOME-gebruikersplatform. Dit omvat een desktopomgeving, een grafische gebruikersinterface en een aantal applicaties waaronder een webbrowser en tekstverwerker. Het tweede onderdeel is het GNOME-ontwikkelaarsplatform, een verzameling gereedschap om applicaties te schrijven.

De GNOME-omgeving legt de nadruk op simpelheid en bruikbaarheid. Ze baseren zich daarvoor op het KISS-principe. De andere doelen van GNOME zijn:

Vrijheid - De software door GNOME ontwikkeld moet vrij ter beschikking zijn voor ieder doel, onder een vrijesoftwarelicentie.
Bruikbaarheid - De software moet voor iedereen bruikbaar zijn, ongeacht de technische vaardigheden of fysische mogelijkheden van de persoon.
Lokale taal - Door de software beschikbaar te maken in zo veel mogelijk talen wordt de bruikbaarheidsdrempel nog verlaagd. GNOME is volledig beschikbaar in het Nederlands.
Vriendelijk voor ontwikkelaars - Als software vriendelijk is voor ontwikkelaars, dan krijgt het project meer hulp van buitenaf.

Zoals bij de meeste vrijesoftwareprojecten is het GNOME-project gedecentraliseerd bestuurd. Discussies gebeuren via de mailinglijsten en ontwikkelaars van GNOME komen jaarlijks eenmaal samen in een vergadering gekend onder de naam GUADEC om de huidige toestand te bespreken.

Het GNOME-project bevat een aantal belangrijke onderdelen:

GNOME Shell – De gebruikersinterface voor de huidige versie van GNOME.
GSettings – Een systeem om instellingen op te slaan (ter vervanging van GConf).
GVFS – een virtueel bestandssysteem.
GNOME Keyring – Een systeem om wachtwoorden veilig te bewaren.
GNOME Translation Project – Het project achter de vertalingen van GNOME.
GTK+ – Voornamelijk voor ontwikkelaars. Een verzameling gereedschappen om eenvoudiger grafische applicaties te ontwikkelen. Applicaties ontwikkeld met GTK+ zijn meestal goed geïntegreerd in een GNOME-omgeving, maar GTK+-applicaties werken ook met andere omgevingen zoals KDE, Windows of macOS.
Human interface guidelines (HIG) – Onderzoek naar optimale gebruikersinterfaces
LibXML – Een XML-bibliotheek.

Desktopomgeving bewerken

Zie Desktopomgeving voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Een desktopomgeving is hetgeen waarmee een gebruiker werkt en wat er zichtbaar is op een computer, waaronder het bestandsbeheer, menu's en diverse toepassingen zoals een webbrowser. Zie ook de onderwerpen over de grafische gebruikersinterface en de desktop.

Windowmanager bewerken

Eerder gebruikte GNOME Enlightenment en daarna Sawfish. Metacity werd geïntroduceerd in versie 2.2, en zat ingebouwd in GNOME tot en met versie 2. Er kunnen echter ook andere windowmanagers gebruikt worden, als die maar (gedeeltelijk) voldoen aan de ICCCM-specificatie die GNOME vereist. Sinds versie 2.4 kan er gekozen worden voor Compiz, waarmee geavanceerde 3D-weergaves mogelijk zijn. Sinds GNOME 3.0 wordt Mutter als windowmanager gebruikt.

Versiegeschiedenis bewerken

Het toekennen van een versie gebeurt steeds volgens een vast stramien: nieuwe -mogelijk onstabiele- versies hebben een oneven subversie, bijv. 3.27. Alle releases met een even subversie worden dus als stabiel aanschouwd. De laatste stabiele versie van GNOME is 3.32; de laatste onstabiele versie is 3.33. Versie 3.34 staat gepland voor 11 september 2019^[3].

GNOME 3 bewerken

GNOME 3.0 kwam uit op 6 april 2011. Verschillende distributies als Fedora en OpenSUSE namen de nieuwe versie automatisch mee in hun eerstvolgende uitgave. De codenaam ToPaZ (Three Point Zero - Drie Punt Nul) was al in 2005 bekendgemaakt en was een lange tijd geen echt project, maar slechts een speeltuin om diverse zaken uit te proberen. Pas in 2008 werd bekendgemaakt welke richting GNOME 3.0 zou uitgaan. De laatste 2.x-versie was 2.32. Deze verscheen in september 2010 en bevatte slechts kleine verbeteringen. Voornamelijk veranderingen op het vlak van applicaties aangezien de desktopomgeving zes maanden later gedumpt zou worden om verder te gaan met de ontwikkeling van GNOME 3.

Versiegeschiedenis
Versie	Datum	Meer informatie
	Augustus 1997	GNOME-project gestart^[4]
1.0	Maart 1999	Eerste GNOME-versie^[5]
1.2	Mei 2000	"Bongo"^[6]
1.4	April 2001	"Tranquility"^[7]
GNOME 2
2.0	Juni 2002	Eerste versie die gebruikmaakt van GTK2. Introductie van de Human Interface Guidelines^[8]
2.2	Februari 2003	Nadruk op multimedia en bestandsbeheer.^[9]
2.4	September 2003	Epiphany, toegankelijkheid.^[10]
2.6	Maart 2004	Nautilus wordt een spatial file manager, en een nieuw GTK+ file dialog wordt geïntroduceerd.
2.8	September 2004	Nadruk op verwisselbare media, toevoeging Evolution
2.10	Maart 2005	Vermindering van geheugengebruik en verbetering van de prestaties, toevoeging van Totem en Sound Juicer.^[11]
2.12	September 2005	Verbeteringen aan het bestandbeheer en bij knippen/plakken en integratie van freedesktop.org. Toegevoegd: Evince PDF-weergave; Nieuw uiterlijk: ClearLooks; menu-editor; sleutelbosbeheer en hulpmiddelen voor systeembeheer. Op GTK+ 2.8 gebaseerd en bevat Cairo-ondersteuning.^[12]
2.14	Maart 2006	Verdere verbetering van de prestaties. Toegevoegd: Ekiga video conferencing; Deskbar zoekhulpmiddel; Pessulus lockdown editor; Snel wisselen van gebruiker (zonder eerst af te melden); Sabayon systeembeheer.^[13]
2.16	September 2006	Deze release heeft opnieuw veel verbeteringen op het gebied van eye-candy, nieuwe features en is toegankelijker.^[14]^[15]^[16]
2.18	Maart 2007	Verbeterde prestaties, verbeteringen aan onder andere Epiphany en power management, 2 nieuwe spelletjes (Sudoku & Schaken).^[17]
2.20	September 2007	Verbeterde ondersteuning voor 'rechts-naar-links-talen', ondersteuning voor een desktop-zoeker, nieuwe functies in Evolution, Evince, Epiphany en een vereenvoudigde installatie van codecs in Totem. Vereenvoudiging van systeeminstellingen en verbeteringen aan het power management.^[18]
2.22	Maart 2008	Toevoeging van Cheese (een webcam-applicatie) en een Remote Desktop Viewer; introductie van het virtuele bestandssysteem GVFS; verbeterde ondersteuning voor het afspelen van dvd's, YouTube- en MythTV-ondersteuning in Totem; ondersteuning voor Google Calendar in Evolution; verbeteringen in Evince, Tomboy Sound Juicer en Calculator.^[19]
2.24	September 2008	Toevoeging van Empathy (een messaging-applicatie gebaseerd op Telepathy) en een Ekiga 3.0; verdere implementatie van het virtuele bestandssysteem GVFS; verbeterde ondersteuning voor de XDG-specificaties van freedesktop.org; digitale-tv-ondersteuning in Totem.^[20]
2.26	Maart 2009	Verbeteringen betreft file-sharing en de mediaspeler, ondersteuning voor meerdere monitoren en leesapparatuur voor vingerafdruk authenticatie.^[21]
2.28	September 2009	Toevoeging van de Gnome Bluetooth-module; verbeteringen betreft tijdregistratie, Empathy en Cheese; Epiphany is overgestapt op Webkit als weergavekern.^[22]
2.30	Maart 2010	Verbeteringen aan Nautilus, Tomboy, Evince e.a. Gedeeltelijke ondersteuning voor iPod and iPod touch.^[23]
2.32	September 2010	Toevoeging van Rygel en GNOME Color Manager.^[24]
GNOME 3
3.0	April 2011	Het GNOME-ontwikkelteam heeft een nieuwe GUI gelanceerd, GNOME Shell. Verder zijn er talloze andere verbeteringen, zoals een nieuw notificatiesysteem.^[25]
3.2	September 2011	Ondersteuning voor synchronisatie met online accounts. Toevoegen van een adresboek
3.4	Maart 2012	Veel GNOME-applicaties beschikken nu over een eenvoudigere interface.^[26]
3.6	September 2012	Een verbeterde interface voor de "Activities Overview". Een nieuw vergrendelscherm. Notificaties hebben een nieuwe lay-out en zijn gemakkelijker om te gebruiken. Toevoeging van 2 nieuwe applicaties: Boxes (beheer van virtuele machines) en Clocks (beheer van alarmen, timers e.a.).
3.8	Maart 2013	Toevoegen van een "Classic mode" om de traditionele desktop-interface na te bootsen. Toevoeging van een nieuwe applicatie: GNOME Weather.
3.10	September 2013	Toevoeging van een reeks nieuwe standaard-applicaties: GNOME Maps, GNOME Notes, GNOME Music en GNOME Photos.
3.12	Maart 2014^[27]	De ondersteuning voor Wayland is stabiel genoeg om als preview in te stellen.
3.14	September 2014	Ondersteuning voor touchscreen.
3.16	Maart 2015	Scrollbars krijgen een nieuwe look. Meer verbeteringen voor Wayland-ondersteuning.
3.18	September 2015	Google Drive-integratie van GNOME Files. GNOME Software krijgt ondersteuning voor firmware-updates. Toegevoegde applicaties: GNOME Calendar en GNOME Character Map.
3.20	Maart 2016	GNOME Software krijgt ondersteuning voor updates van het besturingssysteem. Ondersteuning toegevoegd voor het tonen van shortcuts.^[28]
3.22	September 2016	Wayland staat standaard ingesteld als display server. Uitgebreide ondersteuning voor Flatpak.
3.24	Maart 2017	Toevoegen van "Night Light": geeft bij valavond het scherm een rode tint. Dit zou minder vermoeiend zijn voor de ogen en minder effect hebben op het slaapritme.^[29]
3.26	September 2017	Een nieuwe interface voor GNOME Settings en volledige ondersteuning voor emoji.^[30]

Zie ook bewerken

Standard Icon Naming Specification, richtlijnen voor de naamgeving van computericoontjes die GNOME is gaan aanhouden
Tango-stijlrichtlijnen die GNOME is gaan volgen
Cinnamon, een variant van GNOME shell
MATE, een op GNOME 2 gebaseerde gebruikersomgeving

Externe links bewerken

Bronnen, noten en/of referenties

↑ GNOME 46 Released With Improved Search, Experimental VRR & More Polish (20 maart 2024). Geraadpleegd op 20 maart 2024.
↑ GNOME 46 released (20 maart 2024). Geraadpleegd op 21 maart 2024.
↑ ThreePointTwentyseven - GNOME Wiki!. wiki.gnome.org. Gearchiveerd op 22 december 2017. Geraadpleegd op 20 januari 2018.
↑ de Icaza, Miguel, The story of the GNOME project. Gearchiveerd op February 24, 2001.
↑ The GNOME Project (March 3, 1999). GNOME 1.0 Released (gearchiveerd). Gearchiveerd op 19 april 2016. Persbericht. Geraadpleegd op January 11, 2016.
↑ The GNOME Project (25 mei 2000). GNOME 1.2 "Bongo GNOME" Unleashed (gearchiveerd). Gearchiveerd op 25 juni 2017. Persbericht. Geraadpleegd op 8 juni 2014.
↑ The GNOME Project (April 2, 2001). GNOME 1.4 Released: Desktop Environment Boasts Power, Stability, Polish and Integration (gearchiveerd). Gearchiveerd op 25 juni 2017. Persbericht. Geraadpleegd op June 8, 2014.
↑ GNOME Human Interface Guidelines. developer.gnome.org. Gearchiveerd op 18 februari 2018. Geraadpleegd op 20 januari 2018.
↑ The GNOME Project (February 5, 2003). GNOME 2.2 Released: Latest version of the popular, multi-platform desktop environment boasts improved usability and a host of new utilities and applications (gearchiveerd). Gearchiveerd op 14 juli 2014. Persbericht. Geraadpleegd op June 8, 2014.
↑ Waugh, Jeff, Announcing the GNOME 2.4.0 Desktop & Developer Platform (11 september 2003). Gearchiveerd op 5 mei 2023. Geraadpleegd op 20 september 2007.
↑ The GNOME Project (March 9, 2005). GNOME 2.10 released! (gearchiveerd). Gearchiveerd op 14 juli 2014. Persbericht. Geraadpleegd op June 8, 2014.
↑ GNOME 2.12 Release Notes. Geraadpleegd op October 31, 2010.
↑ GNOME 2.14 Release Notes. Geraadpleegd op October 31, 2010.
↑ [1]. Gearchiveerd op 10 juli 2023.
↑ [2]. Gearchiveerd op 10 juli 2023.
↑ [3]. Gearchiveerd op 10 juli 2023.
↑ Newren, Elijah, Celebrating the release of GNOME 2.18! (March 14, 2007). Gearchiveerd op 2 mei 2023. Geraadpleegd op 20 september 2007.
↑ Ryan, Paul, GNOME 2.20 officially released. Ars Technica (19 september 2007). Geraadpleegd op 20 september 2007.
↑ GNOME 2.22 Release Notes, Section "GVFS and GIO".
↑ Untz, Vincent, Celebrating the release of GNOME 2.24! (24 september 2008). Gearchiveerd op 3 juni 2023. Geraadpleegd op 27 september 2008.
↑ Untz, Vincent, Celebrating the release of GNOME 2.26! (March 18, 2009). Gearchiveerd op 5 mei 2023. Geraadpleegd op March 18, 2009.
↑ Holwerda, Thom, GNOME 2.28 Released. OSNews (24 september 2009). Geraadpleegd op 5 april 2009.
↑ Holwerda, Thom, GNOME 2.30 Released. OSNews (March 31, 2010). Geraadpleegd op 4 april 2010.
↑ GNOME 2.32 Release Notes. Geraadpleegd op October 31, 2010.
↑ GNOME 3.0 Release Notes. The GNOME Project. Geraadpleegd op 7 april 2011.
↑ A list of features that have been implemented for 3.4. The GNOME Project. Geraadpleegd op March 28, 2012.
↑ Wallen, Jack, GNOME 3.10 has resurrected what was once the darling of the Linux desktop. TechRepublic (March 28, 2014). Gearchiveerd op March 28, 2014.
↑ GNOME 3.20 (March 23, 2016). Gearchiveerd op 7 juli 2022.
↑ Introducing GNOME 3.24 'Portland' (July 23, 2017). Gearchiveerd op 10 april 2022.
↑ GNOME 3.26 Released (13 september 2017). Gearchiveerd op 16 maart 2021.

[wikidata-614d1a34436e438c5073d0334d1c0762a8b156c5-v3-1] GNOME 46 Released With Improved Search, Experimental VRR & More Polish (20 maart 2024). Geraadpleegd op 20 maart 2024.

[wikidata-ca9db9f15ac5dc5b2ad8a4b438603acfe62f2cf7-v3-2] GNOME 46 released (20 maart 2024). Geraadpleegd op 21 maart 2024.

[3] ThreePointTwentyseven - GNOME Wiki!. wiki.gnome.org. Gearchiveerd op 22 december 2017. Geraadpleegd op 20 januari 2018.

[4] Icaza, Miguel, The story of the GNOME project. Gearchiveerd op February 24, 2001.

[gnome1-5] The GNOME Project (March 3, 1999). GNOME 1.0 Released (gearchiveerd). Gearchiveerd op 19 april 2016. Persbericht. Geraadpleegd op January 11, 2016.

[6] The GNOME Project (25 mei 2000). GNOME 1.2 "Bongo GNOME" Unleashed (gearchiveerd). Gearchiveerd op 25 juni 2017. Persbericht. Geraadpleegd op 8 juni 2014.

[7] The GNOME Project (April 2, 2001). GNOME 1.4 Released: Desktop Environment Boasts Power, Stability, Polish and Integration (gearchiveerd). Gearchiveerd op 25 juni 2017. Persbericht. Geraadpleegd op June 8, 2014.

[8] GNOME Human Interface Guidelines. developer.gnome.org. Gearchiveerd op 18 februari 2018. Geraadpleegd op 20 januari 2018.

[9] The GNOME Project (February 5, 2003). GNOME 2.2 Released: Latest version of the popular, multi-platform desktop environment boasts improved usability and a host of new utilities and applications (gearchiveerd). Gearchiveerd op 14 juli 2014. Persbericht. Geraadpleegd op June 8, 2014.

[10] Waugh, Jeff, Announcing the GNOME 2.4.0 Desktop & Developer Platform (11 september 2003). Gearchiveerd op 5 mei 2023. Geraadpleegd op 20 september 2007.

[11] The GNOME Project (March 9, 2005). GNOME 2.10 released! (gearchiveerd). Gearchiveerd op 14 juli 2014. Persbericht. Geraadpleegd op June 8, 2014.

[12] GNOME 2.12 Release Notes. Geraadpleegd op October 31, 2010.

[13] GNOME 2.14 Release Notes. Geraadpleegd op October 31, 2010.

[14] [1]. Gearchiveerd op 10 juli 2023.

[15] [2]. Gearchiveerd op 10 juli 2023.

[16] [3]. Gearchiveerd op 10 juli 2023.

[17] Newren, Elijah, Celebrating the release of GNOME 2.18! (March 14, 2007). Gearchiveerd op 2 mei 2023. Geraadpleegd op 20 september 2007.

[18] Ryan, Paul, GNOME 2.20 officially released. Ars Technica (19 september 2007). Geraadpleegd op 20 september 2007.

[19] GNOME 2.22 Release Notes, Section "GVFS and GIO".

[20] Untz, Vincent, Celebrating the release of GNOME 2.24! (24 september 2008). Gearchiveerd op 3 juni 2023. Geraadpleegd op 27 september 2008.

[21] Untz, Vincent, Celebrating the release of GNOME 2.26! (March 18, 2009). Gearchiveerd op 5 mei 2023. Geraadpleegd op March 18, 2009.

[22] Holwerda, Thom, GNOME 2.28 Released. OSNews (24 september 2009). Geraadpleegd op 5 april 2009.

[23] Holwerda, Thom, GNOME 2.30 Released. OSNews (March 31, 2010). Geraadpleegd op 4 april 2010.

[rel2.32-24] GNOME 2.32 Release Notes. Geraadpleegd op October 31, 2010.

[release-notes-3.0-25] GNOME 3.0 Release Notes. The GNOME Project. Geraadpleegd op 7 april 2011.

[release-notes-3.4-26] A list of features that have been implemented for 3.4. The GNOME Project. Geraadpleegd op March 28, 2012.

[wallen2014-27] Wallen, Jack, GNOME 3.10 has resurrected what was once the darling of the Linux desktop. TechRepublic (March 28, 2014). Gearchiveerd op March 28, 2014.

[28] GNOME 3.20 (March 23, 2016). Gearchiveerd op 7 juli 2022.

[29] Introducing GNOME 3.24 'Portland' (July 23, 2017). Gearchiveerd op 10 april 2022.

[30] GNOME 3.26 Released (13 september 2017). Gearchiveerd op 16 maart 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]