Digitale centrale (modelspoor)

modelspoor

Een digitale centrale van een modelspoorbaan is een kastje waarmee de digitale onderdelen zoals locomotieven, wissels en blokbezetmelders worden aangestuurd en daarbij ook terugmeldingen kan krijgen van de onderdelen zelf.

Stuurapparaat Twin-Center van Fleischmann voor de digitale modelbaan

Protocollen voor modelbaansturing

bewerken

Bijna alle digitale centrales werken met Digital Command Control (DCC), alleen Märklin wijkt hiervan af en hanteert het eigen Märklin Systems.

De ontwikkeling van diverse merkafhankelijke systemen is door de jaren heen stopgezet. Dit waren de systemen FMZ (Fleischmann), Motorola (Märklin) en Selectrix (Trix). De reden was dat DCC veel meer mogelijkheden biedt voor klanten om digitale apparatuur te combineren.

Uitbreidingsmogelijkheden

bewerken

Versterker

bewerken

Een digitale centrale heeft een beperkt elektrisch vermogen waarmee een aantal stroomafnemers kan worden gevoed. Om dit vermogen uit te breiden kan gekozen worden voor een versterker, ook wel booster genoemd, die gekoppeld wordt aan de digitale centrale en extra stroom levert aan het spoor.

Handregelaars

bewerken

Om tijdens het besturen van de modelbaan rond te kunnen lopen zijn er handregelaars die aangesloten kunnen worden op de digitale centrale. Besturing van een modelbaan op deze wijze wordt ook wel Walk Around Control (WAC) genoemd. Indien de digitale centrale geen directe besturingsmogelijkheid biedt, zal altijd een aparte handregelaar aangesloten moeten worden.

Schakeldecoders

bewerken

Er kan via een schakeldecoder uiteenlopende apparatuur digitaal worden aangestuurd. Dit zijn onder andere wisselaandrijvingen, ontkoppelrails en spoorwegseinen.

Terugmelddecoders

bewerken

Door middel van terugmelddecoders met een blokbezetmelder kan een digitale centrale precies achterhalen of een baanvak vrij is of door een trein bezet wordt gehouden. Hierdoor kan de centrale een trein al dan niet toestemming geven om naar het volgende blok door te rijden. Terugmelddecoders worden meestal gekoppeld via de s88 of LocoNet-bus.

Interface met PC

bewerken

Door de digitale centrale te koppelen aan een computer kan de modelbaan ook bestuurd en geprogrammeerd worden via een computer. Oorspronkelijk verliep deze communicatie tussen de seriële poorten van de computer en digitale centrale met behulp van een RS-232-kabel met een DE-9-connector. Tegenwoordig wordt er steeds meer gebruikgemaakt van een aansluiting via een LocoNet of USB-kabel.

Om apparatuur met een verschillende stekker te verbinden zijn er speciale interface-kabels verkrijgbaar. Zo kan bijvoorbeeld een speciale interfacekabel aan de RS-232-poort van de digitale centrale en de USB-poort van een PC worden aangesloten.

De nieuwste ontwikkeling is een draadloze aansturing via wifi.

Er is speciale software noodzakelijk om een digitale modelbaan via een computer aan te sturen. Bepaalde software kan dit ook zonder tussenkomst van een digitale centrale.

Modeltreinbesturingssoftware

bewerken
Naam Leverancier Kosten Taal Platform Opmerking
Digital Direct for Linux (DDL) DDL Gratis Duits Linux Digitaal systeem en treinbesturingssoftware in één
Digibahn Digibahn Gratis Duits Windows
DSMBS ModellbahnBetriebsSystem Digisoft Ja Duits Windows Geen digitale centrale noodzakelijk
ESTWGJ ESTWGJ Ja Duits Windows Digitaal wisseltableau
iTrain Berros Ja o.a. Nederlands Windows, Mac OS X, Linux en OpenSolaris
JociSoft Treinbesturing JociSoft Gratis (freeware) Nederlands Windows Voor Märklin Digital Interface
Koploper PaHaSOFT Gratis Nederlands Windows Wordt niet meer verder ontwikkeld, wel bugfixes, in gebruik bij Miniworld Rotterdam
LocCommander LocCommander Gratis Engels Windows Geschikt voor ESU ECoS en Märklin Systems
Modellbahnsteuerung per Computer (MpC) Gahler+Ringstmeier Ja Duits Windows
ModellStellwerk Ronald Helder Ja Nederlands en Duits Windows Seintableau
TrainController Freiwald Software/Railroad & Co. Ja Engels en Duits Windows Gebruikt op meerdere grote Duitse tentoonstellingen
Railware Railware Duits
Rocomotion Roco Ja Windows Aangepaste versie van TrainController voor Roco
RocRail RocRail Gratis o.a. Nederlands Windows, Mac OS X en Linux Opensourcesoftware
Soft-lok Soft-lok Ja Nederlands DOS (Windows)
Stellwerk (Easy) Jürgen Schwarz Ja Duits Windows
STEUERplus Hermann Rieneck Gratis Duits Windows DOS-gebaseerd, geen Windows-GUI
ST-TRAIN MTTM Modellbahn Tecchnik Team München Ja Duits Windows
The JMRI-project JMRI Community Gratis Engels Java platformen
Trainbrain Use-Autonomic Ja Nederlands DOS/Windows
TrainWizard TrainWizard Gratis Duits Windows
Visual Train Droste EDV-Beratung Gratis Duits Windows Eigen hardware van leverancier vereist
Win-Digipet Digipet Ja Duits, Engels Windows

Overige apparatuur

bewerken

Er is een omvangrijk assortiment van apparatuur waarmee de mogelijkheid van digitale besturing verder worden uitgebreid. Dit zijn apparaten zoals:

  • Keerlusmodule
Hiermee kan een keerlus binnen het 2-railsysteem probleemloos worden bereden doordat er geen kortsluiting ontstaat.
  • Remgenerator
Hiermee komen treinen niet met een ruk tot stilstaan, maar remmen ze natuurgetrouw.
  • Scheidingsmodule
Deze module zorgt ervoor dat een modelbaan met een digitaal en analoog aangestuurd deel aan elkaar verbonden kan worden.

Enkele van bovengenoemde uitbreidingen zitten soms al in de digitale centrale ingebouwd of zijn te programmeren via software op een PC. In deze gevallen is zo'n uitbreidingsmodule niet nodig.

Er zijn vele merken die elk hun eigen digitale centrale, oftewel command station, op de markt brengen:

Fabrikant Artikel Productiejaren Besturing op centrale Uitvoering Opmerkingen
Digitrax DCS51 All-in-one Command Station/Booster/Throttle 2010- Ja Kast
Digitrax DCS100 Command Station & Booster 1996- Nee Kast
Digitrax DCS200 Command Station & Booster 2000- Nee Kast
Digikeijs DR5000 DCC 2016 Via Eigen software Kast
ESU ECoS 50200 Multi Protocol Ja Kast
ESU ECoS Mobile Control II Ja Handregelaar
Fleischmann/Roco Z21, z21, z21 Start 2012- Nee Kast Gemaakt voor besturing via een smart phone of tablet-PC
Fleischmann/Roco MultiMaus Ja Handregelaar Van oorsprong artikel van Roco.
Fleischmann/Roco Fleischmann Profi-Boss Ja Handregelaar Wordt niet meer geproduceerd.
Fleischmann/Roco Fleischmann TWIN-Center Multi protocol, FMZ, DCC, SEL Ja Kast Gebaseerd op Uhlenbrock Intellibox 650 Wordt niet meer geproduceerd.
Hornby Elite Controller Ja Kast
Hornby Select Controller Ja Kast
Lenz LVZ100 Nee Kast
Lenz LVZ200 Nee Kast
Märklin Central Station Ja Kast Alleen Motorola MFX tocol
Märklin Central Station Reloaded Ja Kast Selectrix, DCC, Motorola, MFX
Märklin Central station 2, 3 Ja Kast Selectrix, DCC, Motorola, MFX
Massoth DiMax 800Z Nee Kast Primair gericht op tuinspoor
Massoth DiMax 1200Z Nee Kast Primair gericht op tuinspoor
Piko Digi-Power-Box Ja Kast gebaseerd op Uhlenbrock Intellibox 650
Piko Digi-Fern Ja Handregelaar
Rautenhaus RMX960USB Nee Nee
Tams MasterControl Ja Kast
Uhlenbrock Intellibox 650 Multi protocol SEL, DCC, MOT Ja Kast
Uhlenbrock Intellibox Basic Multi protocol DCC,MOT Ja Kast
Uhlenbrock Intellixbox II Multi protocol SEL,DCC,MOT Ja Kast
Use-Autonomic Raptor 2006- Ja Kast Bevat tevens software om de modelbaan te besturen, booster vereist
Viessmann Commander 2007- Ja Kast
Zimo MX10 Nee Kast

In sommige gevallen is er naast de digitale centrale een aparte handregelaar vereist, omdat er via de digitale centrale niet rechtstreeks locomotieven kunnen worden aangestuurd.

bewerken