Causerieën (Multatuli)

Multatuli

De Causerieën van Multatuli bestaan uit een verzameling teksten, die hij in het jaar 1869 in de maanden april tot december schreef. Ze waren bedoeld voor publicatie in het nieuws- en advertentieblad De Locomotief in Semarang in voormalig Nederlands-Indië.

Op 24 mei 1869, een maandag, kondigde de redactie de reeks bijdragen aan. De krant zou de jaren daarop ook op dinsdagen en zaterdagen verschijnen, en op die dagen waren de praatjes van Multatuli bedoeld. De dag daarop, dinsdag 25 mei 1869, verscheen de eerste aflevering. In totaal zouden er een 30 tal afleveringen in de krant verschijnen, de laatste op 15 februari 1870.

Er zijn diverse problemen met deze teksten:

  • Ondanks dat deze courant bekendstond als zeer vooruitstrevend, hield de redactie zich het recht voor om de teksten te redigeren.
  • De volgorde van de kranten-publicaties komt niet overeen met die zoals Multatuli het had bedoeld.
  • Er ontbreken grote en kleine stukken, al dan niet omdat de redactie het met de strekking van die teksten niet eens was.

Van de Causerieën worden de volgende bronnen op de afdeling Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam bewaard:

  • handschriften van Multatuli
  • kranten-publicaties

Niet van alle teksten zijn handschriften bewaard gebleven. Ze bevatten een voor- of tussenstadium van de tekst. Van de kopij in netschrift, die naar Semarang werd gestuurd, is niets bewaard gebleven of teruggevonden.

Bij de aan Multatuli toegestuurde knipsels, zijn in de marges af en toe aantekeningen en aanvullingen/tekst-varianten door Multatuli en Mimi te vinden.

Behalve de compilatie die Garmt Stuiveling van de teksten maakte voor deel IV van de Volledige Werken van Multatuli, is de tekst verder nooit uitgegeven.

Multatuli stond erop, dat in plaats van de ij-met-puntjes, de griekse y-zonder-puntjes werd gebruikt bij de gedrukte teksten van hem.

Opvallend is wel, dat Dekker in zijn manuscripten nergens een griekse-y gebruikt, maar altijd wel de ij. Waarop hij zo op afgaf. Dat geldt trouwens ook voor de lange-s, hetgeen het voor "twintigste-eeuwers" soms wat lastig maakt woorden de tekst te ontcijferen. Voor wat de publicaties in de Loconotief betreft valt op, dat daar heel vaak de ij in de afleveringen te vinden is. Die teksten moesten met de hand gezet worden, en in een letterkast is slechts een klein vakje gereserveerd door de griekse-y. En dan kon het gebeuren. dat die letter y op was.

lijst met publicatie-data in De Locomotief

bewerken

Op de site van de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag zijn op de afdeling "kranten" een zestal gedigitaliseerde afleveringen van De Locomotief in te zien. Op dit moment wordt er gewerkt om zo snel mogelijk alle materiaal online beschikbaar te maken.

Causerie publicatie-data in "De Locomotief" link krantensite KB den Haag
introductie redactie 24-05-1869 24-05-1869
I 25-05, 29-05-1869 25-05-1869 29-05-1869
II 6-07, 10-07-1869 06-07-1869
III 10-07, 13-07, 15-07, 20-07-1869 10-07-1869 13-07-1869 15-07-1869 20-07-1869
IV 20-07, 24-07, 27-07-1869 20-07-1869 24-07-1869 27-07-1869
V 29-07, 03-08-1869 29-07-1869
VI 10-08, 12-08, 17-08-1869 10-08-186912-08-1869 17-08-1869
VII niet in De Locomotief
VIII niet in De Locomotief
IX 21-09, 23-09, 28-09-1869 21-09-1869 23-09-1869 28-09-1869
X 05-10, 16-10, 19-10-1869 05-10-1869 16-10-1869 19-10-1869
XI 19-10, 21-10, 02-11-1869 19-10-1869 21-10-186902-11-1869
XII 24-12-1869:

24-12-1869

XIII niet in De Locomotief
XIV 05-12-1869 (deels niet in locomotief) 05-12-1869
XV niet in De Locomotief
XVI 04-11-1869
XVI 22-12-1869 22-12-1869
XVII 31-01, 02-02, 04-02-1870 31-01-1869

02-02-1870 04-02-1870

XVIII 15-02-1870

Universiteits Bibliotheek Amsterdam

bewerken

Op de afdeling "Bijzondere Collecties" op de Turfmarkt te Amsterdam worden de originelen bewaard. Van alles zijn microfiches gemaakt, en die zijn op aanvraag te bekijken. Onderstaande tabel geeft de signaturen, waaronder dit materiaal is geregistreerd.

oud plaatsnummer huidige
signatuur
datum titel / beschrijving Volledige werken
Multatuli 753 XLV A 3 1869 Causerieën IV
Multatuli 711 XLV B 725 24 mei 1869 Redactioneel artikel in De Locomotief te Semarang XIII, 500
Multatuli 711 XLV B 726 25 mei 1869 Causerieën I in De Locomotief IV, 103
Multatuli 745 XLV D 410 mei 1869 Causerieën I in De Locomotief (reproductie) IV, 103
Multatuli 746 XLV D 411 juli 1869 Causerieën II in De Locomotief (reproductie) IV, 113
Multatuli 747 XLV D 412 juli 1869 Causerieën III in De Locomotief (reproductie) IV, 123
Multatuli 748 XLV D 414 juli 1869 Causerieën IV in De Locomotief (reproductie) IV, 137
Multatuli 749 XLV D 415 29 juli 1869 Causerieën V (1) in De Locomotief (reproductie) IV, 148
Multatuli 750 XLV D 417 augustus 1869 Causerieën VI in De Locomotief (reproductie) IV, 157
Multatuli 751 XLV D 419 september 1869 Causerieën IX in De Locomotief (reproductie) IV, 190
Multatuli 756 XLV B 730 23 september 1869 Causerieën IX (2) in De Locomotief IV, 190
Multatuli 756 XLV B 731 5, 16, 19 oktober 1869 Causerieën X in De Locomotief IV, 202
Multatuli 756 XLV B 736 19, 21 oktober, 2 november 1869 Causerieën XI in De Locomotief IV, 214
Multatuli 756 XLV B 745 5 december 1869 Causerieën XIV in De Locomotief IV, 247
Multatuli 756 XLV B 749 22 december 1869 Causerieën XVI in De Locomotief IV, 269
Multatuli 756 XLV B 750 24 december 1869 Causerieën XII in De Locomotief IV, 225
Multatuli 754 XLV D 436 31 januari 1870 Causerie XVII in De Locomotief IV, 276
Multatuli 754 XLV D 437 2 februari 1870 Causerie XVII (2) in De Locomotief IV, 276
Multatuli 754 XLV D 438 4 februari 1870 Causerie XVII (3) in De Locomotief IV, 276
Multatuli 755 XLV D 439 15 februari 1870 Causerie XVIII in De Locomotief IV, 297
Multatuli 796 XLV D 462 24 oktober 1870 Bijdrage van Douwes Dekker in De Locomotief XIV, 206
bewerken

Literatuur:

  • Gerard Termorshuizen: "Journalisten en heethoofden, Een geschiedenis van de Indisch-Nederlandse dagbladpers, 1744-1905", Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, KITLV Uitgeverij, Leiden, ISBN Nijgh & van Ditmar 90 3887426x, ISBN KITLV 90 6718186 2, blz. 363-432