Boeginees
Het Boeginees (Basa Ugi) is een Austronesische taal die gesproken wordt op het zuidelijke deel van het Indonesische eiland Sulawesi. Door de Nederlandse kolonisatie vluchtte een deel van de Boeginese bevolking naar andere delen van het toenmalige Nederlands-Indië (Java, Kalimantan, Sumatra en de Molukken), waardoor het taalgebied van het Boeginees werd verspreid. Er zijn tussen de 3,5 en 4 miljoen sprekers.
| Boeginees Basa Ugi | ||||
|---|---|---|---|---|
| Gesproken in | Zuid-Celebes (Indonesië) | |||
| Sprekers | 4 miljoen | |||
| Taalfamilie | ||||
| Alfabet | Lontara, Latijns alfabet | |||
| Taalcodes | ||||
| ISO 639-2 | bug | |||
| ISO 639-3 | bug | |||
| ||||
Het is een ergatieve taal die behoort tot de Malayo-Polynesische talen binnen de Austronesische talen. Het is daardoor nauw verwant aan het Javaans, Soendanees en het Madoerees.
Als schrift werd oorspronkelijk het Lontara gebruikt, een Brahmisch schrift. Tegenwoordig wordt de taal echter dikwijls met behulp van het Latijnse schrift geschreven. Het Boeginees kan bogen op een van de langste epen uit de wereldliteratuur, de Sureq Galigo of La Galigo. Het telt ca 300.000 verzen en is bekend in vele fragmenten van manuscripten uit de dertiende tot de vijftiende eeuw. Er zijn nog maar weinig mensen die Boeginees in het oorspronkelijke schrift kunnen lezen.
In 1874 publiceerden Matthes en Schröder een eerste Boegineesch-Hollandsch woordenboek[1], dat nog steeds als een belangrijk standaardwerk gezien wordt. Het werk is gebaseerd op het Lontara met een Latijnse transcriptie die echter vrij sterk afwijkt van wat nu als schrift gebruikelijk is.
Voorbeeld
bewerkenUniversele Verklaring van de Rechten van de Mens, Artikel 1:
| Boeginees | Nederlandse vertaling |
|---|---|
|
Sininna rupa tau ri jajiangngi rilinoe nappunnai manengngi riasengnge alebbireng. Nappunai riasengnge akkaleng, nappunai riasengnge ati marennni na sibole bolena pada sipakatau pada massalasureng. |
Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren.
Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen. |
Externe links
bewerken- Boeginesche spraakkunst (1875) Door Benjamin Frederik Matthes
- Het Boek Job, in het Boegineesch vertaald door B. F. Matthes ; afgevaardigde van het Nederlandsch Bijbelgenootschap op Celebes ; uitgegeven voor rekening van het Nederlandsch Bijbelgenootschap (1895)
- De Boeken van Jozua, de richteren en Ruth, in het Boegineesch (1895)
- De Profetieën en klaagliederen van Jeremia, in het Boegineesch (1898)
- De Prediker en het hooglied, in het Boegineesch (1900)
- De Profetieën van Jesaja, in het Boegineesch (1894)
- De Boeken der Koningen in het Boegineesch (1893)
- De Boeken van Mozes Leviticus, Numeri en Deuteronomium, in het Boegineesch (1897)
- De Profetieën van Ezechiël en Daniël, in het Boegineesch (1898)
- Het Evangelie van Mattheus, in het Boegineesch vertaald (1863)
- De Boeken der Kronieken in het Boegineesch (1900)
- De Boeken van Ezra, Nehemia en Esther, in het Boegineesch (1900)
- De Profetieën van Hoséa, Joël, Amos, Obadja, Jona, Micha, Nahum, Habakuk, Zefanja, Haggaï, Zacharia en Maleachi, in het Boegineesch (1899)
- De Boeken van Samuël, in het Boegineesch (1893)
- De Handelingen der apostelen, in het Boegineesch (1874)
- Het Boek Exodus, in het Boegineesch (1892)
- Het Boek der Psalmen, in het Boegineesch (1891)
- De Spreuken van Salomo (1891)
- ↑ Boegineesch-Hollandsch woordenboek: met Hollandsch-Boeginesche woordenlijst, en verklaring van een tot opheldering bijgevoegden Ethnographischen atlas, door B. F. Matthes, C. A. Schröder; 's Gravenhage, M. Nijhoff, 1874
