Arnulf I van Vlaanderen

Arnulf I
	889 - 965
	Zegel van Arnulf uit 941 (omschrift leest: "SIGN̄V ARNVLFI FLANDRENSIS MARCHISI", "Zegel van Arnulf Vlaanderens Markgraaf").
Graaf van Vlaanderen
Periode	918 - 965
Voorganger	Boudewijn II
Opvolger	Arnulf II van Vlaanderen
Graaf van Boulogne
Periode	933 - 964
Voorganger	Adalolf
Opvolger	Arnulf II van Boulogne
Graaf van Saint-Pol
Periode	933 - 962
Voorganger	Adalolf
Opvolger	Arnulf II
Graaf van Artesië
Periode	932 - 965
Voorganger	Adelelm
Opvolger	Boudewijn IV van Vlaanderen
Vader	Boudewijn II
Moeder	Ælfthryth van Wessex

Arnulf I, bijgenaamd de Grote (ca. 889 – 27 maart 965) was graaf van Vlaanderen van 918 tot zijn dood in 965.

Politiek van expansie

Na de dood van zijn vader Boudewijn II erfde Arnulf het grootste (noordelijke) deel van het graafschap, zijn broer Adalolf erfde het zuidelijke deel.

Arnulf vocht in 923 aan de kant van koning van West-Francië, Karel de Eenvoudige in de Slag bij Soissons (923) tegen tegenkoning Robert van Bourgondië.

In 924 veroverde hij samen met zijn broer Adalolf en Herbert II van Vermandois de stad Eu op Rollo, de eerste graaf van Normandië. Arnulf versloeg de Vikingen in 926 maar gaf in 928 het graafschap Guînes in leen aan de Deen Siegfried en gaf hem later zijn dochter tot vrouw.

Vanaf 930 kwam het tot een krachtmeting met Herbert II van Vermandois. Om diens expansie te beteugelen veroverde Arnulf in 931 Dowaai en Mortagne-du-Nord. In 932 verwierf Arnulf het graafschap Artesië en versterkte de Abdij van Sint-Vaast. Na het overlijden van zijn broer in 933 eigende hij zich diens graafschappen Terwaan en Boulogne toe, met voorbijgaan aan de rechten van zijn minderjarige neefjes. Hij adopteerde wel Adalolfs onechte zoon Boudewijn. In 934 kwam het tot een vrede met Herbert en trouwde Arnulf in 934 met Herberts dochter Adelheid. Dit bezegelde niet alleen een vrede maar ook een bondgenootschap tegen Hugo de Grote, zoon van Robert van Bourgondië.

Ontmoeting van Arnulf I en Willem I te Picquigny (15e-eeuws manuscript).

Na de vrede met Herbert kon Arnulf zich richten op de Vikingen uit Normandië. In 939 veroverde hij de stad Montreuil op Herluinus II van Ponthieu om de invallen van de Normandiërs tegen te gaan maar de Normandische troepen wisten de stad snel te heroveren. In 942 nodigde Arnulf graaf Willem I van Normandië uit voor een bespreking te Picquigny om de kwestie Montreuil te regelen. Daar aangekomen werd Willem echter door mannen van Arnulf vermoord. In 949 kreeg Arnulf Montreuil definitief in handen.

Vervolgens bracht Arnulf een bondgenootschap tot stand met koning Lodewijk IV van Frankrijk, de zoon van Karel de Eenvoudige, en Otto I de Grote, koning van Duitsland tegen Normandië. De coalitie belegerde Rennes maar de jeugdige Normandische graaf Richard wist het bondgenootschap uiteen te spelen, en Arnulf trok zich terug naar Vlaanderen. Uit wraak plunderde het leger van Otto Vlaanderen en liet die een kasteel bouwen bij Gent op de grens van zijn rijk aan de Schelde, waar hij een burggraaf plaatste. Na de verzoening tussen Arnulf en Otto kreeg Arnulf het kasteel in handen en liet hij de burggraaf, Wichman van Hamaland, met een van zijn dochters trouwen.

Arnulf verwierf nadien ook Amiens, Oosterbant en werd lekenabt van de Abdij van Sint-Bertinus in Saint-Omer.

Politiek van consolidatie

Om zijn grenzen te verzekeren huwde Arnulf al zijn dochters uit aan zijn Lotharingse buren en hoge Duitse adel. Politiek koos hij steeds positie tegen de graven van Normandië en de hertogen van de Franken.

Hij voerde kloosterhervormingen door met hulp van Gerardus van Brogne en regeerde vooral met hulp van de geestelijkheid, en zo veel mogelijk zonder vazallen.

In 958 benoemde Arnulf zijn zoon Boudewijn tot medegraaf en ging hij feitelijk met pensioen (ongeveer 70 jaar oud). Nadat Boudewijn in 962 op jonge leeftijd overleed, kwamen de zoons van zijn broer Adalolf in opstand en herwonnen de graafschappen van hun vader. Arnulf sloot toen een overeenkomst met koning Lotharius van Frankrijk, zoon van Lodewijk IV van Frankrijk: in ruil voor al zijn veroveringen zou Lotharius de opvolging van zijn jonge kleinzoon in het oorspronkelijke graafschap garanderen.

Arnulf steunde nog de bisschop van Kamerijk tegen zijn opstandige stedelingen en kreeg in ruil daarvoor de kerkelijke bezittingen bij Lambres. Volgens een overlevering zou Arnulf zijn vermoord door een nakomeling van Herluinus II van Ponthieu.

Arnulf stichtte de kerk van Torhout, het Sint-Donaaskapittel te Brugge, de Sint-Janskapel te Gent en herbouwde de Abdij van Saint-Amand. Arnulf is begraven in de Sint-Pietersabdij te Gent.

Graaf Arnulf I, de Grote (afbeelding uit Flandria illustrata, 1641)

Familie en nakomelingen

Arnulf was zoon van Boudewijn II en van Ælfthryth van Wessex.

Hij trouwde in 934 met Aleidis van Vermandois (ook Adelheid genoemd), dochter van Herbert II van Vermandois en Adelheid van Parijs. Omdat Arnulf ten tijde van dit huwelijk al ongeveer 45 jaar oud moet zijn geweest, is het aan te nemen dat hij al een of meer eerdere huwelijken heeft gehad waarvan geen gegevens van bekend zijn.

Dochter Hildegard van Vlaanderen huwde in 945 met Dirk II, graaf van West-Friesland. Gezien de datum van het huwelijk van zijn dochter is zij vermoedelijk een kind uit een eerder huwelijk van Arnulf, maar het kan ook zijn dat zij een dochter is van Aleidis van Vermandois. het was in die tijd niet ongewoon dat dochters op zeer jonge leeftijd trouwden.

Arnulf en Aleidis kregen de volgende kinderen:

Liutgard van Vlaanderen (ca. 935 - 29 september 964), in 955 gehuwd met Wichman IV, graaf van Hamaland
Boudewijn III (tussen 935/940 - 1 januari 962)
Hildegard van Vlaanderen (ca. 938 - 10 april 990)
Egbert (ovl. voor 10 juli 953)
Elftrude (ovl. na 965), in 950 gehuwd met Siegfried I van Guînes

Voorouders

Voorouders van Arnulf I van Vlaanderen
Overgrootouders	? (-) ∞ ? (-)	Karel de Kale (823-877) ∞ 842 Ermentrudis van Orléans (830-869)	Ethelwulf (800-858) ∞ Osburh (810–ca. 855)	Æthelred Mucil (?-?) ∞ Eadburh (?-?)
Grootouders	Boudewijn I van Vlaanderen (840-879) ∞ 863 Judith van West-Francië (844-870)		Alfred de Grote (848-899) ∞ 868 Ealhswith (852-905)
Ouders	Boudewijn II van Vlaanderen (865-918) ∞ 884 Ælfthryth van Wessex (868-929)
Arnulf I van Vlaanderen (889-965)

Zie ook

Literatuur

Walter Mohr, Studien zur Klosterreform des Grafen Arnulf I. von Flandern. Tradition und Wirklichkeit in der Geschichte der Amandus-Klöster, 1992. ISBN 9061865034
Fraser McNair, "The Young King and the Old Count. Around the Flemish Succession Crisis of 965", in: Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis, 2017, p. 145-162. DOI:10.3406/rbph.2017.9029