Alex (strip)

strip
(Doorverwezen vanaf Alex (stripfiguur))

Alex (origineel Alix) is een Franse stripreeks die zich afspeelt in de klassieke oudheid (vanaf het jaar 53 v.Chr.), toen het Romeinse Rijk werd geregeerd door het eerste triumviraat. De serie werd oorspronkelijk geschreven en getekend door de Fransman Jacques Martin.

"Alex"
"Alix"
Buste van Alex op het graf van Jacques Martin in Céroux (Ottignies-Louvain-la-Neuve, België)
Land van oorsprong Vlag van Frankrijk Frankrijk
Oorspronkelijke taal Frans
Genre Avontuur, geschiedenis; realistische strip
Creatieteam
Schrijver(s) Jacques Martin (-2009),
Pierre Forni,
François Maingoval,
Patrick Weber,
Michel Lafon,
François Corteggiani,
Géraldine Ranouil,
Marc Jailloux,
Mathieu Bréda,
Marco Venanzi,
Pierre Valmour,
David B.
Valérie Mangin,
Roger Seiter
Tekenaar(s) Jacques Martin (-1996),
Jean Pleyers,
Christophe Simon,
Marc Henniquiau,
Rafael Moralès,
Cédric Hervan,
Ferry Van Vosselen,
Marco Venanzi,
Mathieu Barthélémy,
Marc Jailloux,
Giorgio Albertini,
Chrys Millien
Publicatie
Uitgever Le Lombard,
Casterman
Publicatie Kuifje
Publicatiemedia Tijdschriften
Stripboeken
Huidige status Lopend
Eerste publicatie 1948
Portaal  Portaalicoon   Strip

Verhaal bewerken

Alex, voluit Alex Graccus, is de hoofdfiguur die wij als slaaf leren kennen in het door Crassus aangevallen rijk van de Parthen. Hij is van oorsprong geen Romein, maar een Galliër. In het eerste deel van de reeks, Alex de Onversaagde, wordt hij als zoon aangenomen door een Romein (Honorus Galla Graccus) die op zijn sterfbed opbiecht ooit Alex’ vader Astorix aan een Egyptische slavenhandelaar te hebben verkocht, zodat zijn moeder stierf van verdriet en Alex in handen van de Feniciërs viel.

Het lezen van Alex is een manier om op speelse wijze de klassieke oudheid te verkennen. De tekeningen zijn helder en bieden een zeer realistische historische context. Kenmerkend voor de Alex-reeks is daarbij een constante verandering van sfeer en decors. Aan het einde van het eerste album geeft Julius Caesar dan ook te kennen dat hij Alex wel wil meenemen naar Gallië, waar hij wat te doen heeft. In het tweede album, De gouden sfinx, wordt Alex hoofdman van zijn stam en verslaat Julius Caesar de befaamde Gallische leider Vercingetorix bij Alesia, waarop Caesar aan Alex vraagt of hij soms iets voor hem wil uitzoeken in Egypte. Daar leert Alex zijn vriendje Enak kennen, die hem tijdens vele volgende avonturen zal vergezellen. In het derde album, Het vervloekte eiland, reist Alex naar Carthago en langs de Zuilen van Hercules om iets voor Caesar op te lossen.

Personages bewerken

  • Alex: Alex is de van oorsprong Gallische hoofdpersoon. Hij is echter een Romeins staatsburger en voelt zich ook meer een Romein dan een Galliër. Alex raakt vaak in de problemen, al vloeit dit dikwijls voort uit een extreem rechtvaardigheidsgevoel. Vaak gaat Alex de strijd om leven of dood aan, maar als het even kan spaart hij zijn medemens en springt hij voor iedereen in de bres. De jongen is nog vrij jong, heeft blond haar en is bijna altijd in het rood gekleed. Hij kreeg de naam Graccus nadat hij de aangenomen zoon werd van de rijke Romeinse gouverneur Honorus Galla (zie Alex de onversaagde).
  • Enak: Een andere belangrijke persoon in de reeks is Alex' Egyptische vriendje Enak. Hij is jonger dan Alex en heeft zwart haar dat bijna tot aan zijn schouders komt. Meestal is hij in het blauw gekleed. In het tweede album De gouden sfinx wordt Alex geholpen door de koopman Josah. Zo ontmoet hij Enak, die de aangenomen zoon van Josah is. De jongen komt vaak erg kwetsbaar over.
  • Arbaces: De door en door slechte rivaal van Alex met veel invloed (komt maar in een paar verhalen voor). Arbaces is van Griekse komaf, hij kruiste wegen met Alex in het eerste album Alex de onversaagde.
  • Heraklion: Komt maar een paar keer voor in de verhalen. Hij is dan weer in het groen gekleed en heeft ongeveer dezelfde leeftijd als Enak. Alex beloofde hem onder zijn hoede te nemen na de dood van Herakions moeder, die een Griekse koningin was en leefde in de hoop dat het Griekenland van weleer zou herleven (zie De laatste Spartaan). Ze vertrouwde Heraklion aan Alex toe omdat ze wou dat haar zoon zou worden als Alex (moedig) en dat door hem de roem van Griekenland zou voortleven.

Publicatiegeschiedenis bewerken

Het eerste avontuur van Alex startte in de Franstalige Kuifje in september 1948 en werd vanaf november ook gepubliceerd in de Nederlandstalige versie.[1] Martin kende een hoge productiviteit waarbij tot aan het einde van het derde verhaal in april 1952 vrijwel elke week een plaat werd getekend.[2] In deze periode werkte Martin ook tot 1972 voor Studios Hergé en werkte mee aan vijf Kuifje-albums.[2] De eerste vier Alex-verhalen waren onderworpen aan de eisen van een wekelijkse uitgave, onder meer te zien aan de vier stroken per plaat en een groot aantal vakjes.[3] De tekst was overvloedig en diende het plaatje toe te lichten. Martin poogde zijn stijl te laten aansluiten op die van Hergé, maar dan ernstiger.[3] Vanaf het tweede deel van De tiara van Oribal nam Martin afstand van Hergés stijl en ging voor een meer vormelijke stijl met een starheid van houdingen, een overheersing van een symmetrische opstelling en nabootsing van de reconstructie.[3] Vanaf het album Het vervloekte eiland werkte Martin samen met Roger Leloup.[4] Van februari 1959 tot en met november 1962 werd er geen Alex gepubliceerd in Kuifje doordat Martin werkte aan Kuifje in Tibet en daarna aan De juwelen van Bianca Castafiore.[4] De stijl van Alex voor zijn zesde verhaal De verloren legioenen was nieuw en krachtig, in evenwicht tussen de stijl van Hergé en zijn eigen zoektocht naar realisme.[4] De decors waren van de hand van Roger Leloup.[4] Martin volgde niet enkel de regels van het kinetisme, maar meer het proces van shot/tegenshot en zowel de observator als het geobserveerde object in beeld te brengen.[5] Hij gebruikte een veelheid aan standpunten, zodat hij een beeld kon schetsen dat zo correct en volledig mogelijk was.[6] Voor de beelden uit het Oude Rome keek Martin veel naar de academische schilders van de negentiende eeuw die een grotendeels ingebeelde oudheid tot leven te brengen.[7] In de De verloren legioenen toonde hij bijvoorbeeld een van de bekendste werken uit deze stroming: Ave Caesar, morituri te salutant van Jean-Léon Gérôme uit 1859.[7] Door deze werken slopen er onjuistheden in Alex, al corrigeerde Martin deze fouten bij ontdekking. Zo tekende hij bijvoorbeeld de belegering van Alesia in De gouden sfinx in de sneeuw, maar corrigeerde dat later in Vercingetorix.[8] Tot in 1983 verschenen de verhalen van Alex in Kuifje. Het verhaal Het paard van Troje startte in november 1987 in Eppo Wordt Vervolgd en eindigde in 1988 in diens opvolger het Sjors en Sjimmie Stripblad. Alle latere verhalen, waarbij de betrokkenheid van Martin als tekenaar afnam, werden niet meer voorgepubliceerd in stripbladen op de Nederlandstalige markt, maar verschenen direct in album bij uitgeverij Casterman.

Nr Jaar[9] Titel Tekenaar Scenarist Aantal pagina's Publicatie[10] Originele titel
1 1948-11 Alex de onversaagde Jacques Martin Jacques Martin 62 Kuifje 1948 nr 46, 1949 nrs. 2-46 Alix l'intrépide
2 1949-12 De gouden sfinx Jacques Martin Jacques Martin 62 Kuifje 1949 nr 48 t/m 1951 nr 5 Le sphinx d'or
3 1951-02 Het vervloekte eiland Jacques Martin Jacques Martin 62 Kuifje 1951 nr 6 t/m 1952 nr 15 L'île maudite
4 1955-10 De tiara van Oribal Jacques Martin Jacques Martin 62 Kuifje 1955 nr 42 t/m 1956 nr 51 La tiara d'Oribal
5 1957-12 De zwarte klauw Jacques Martin Jacques Martin 62 Kuifje 1957 nr 52 t/m 1959 nr 8 La griffe noire
6 1962-11 De verloren legioenen Jacques Martin Jacques Martin 62 Kuifje 1962 nr 47 t/m 1963 nr 25 Les légions perdues
7 1966-08 De laatste Spartaan Jacques Martin Jacques Martin 62 Kuifje 1966 nr 31 t/m 1967 nr 8 Le dernier Spartiate
8 1967-11 Het Etruskische graf Jacques Martin Jacques Martin 62 Kuifje 1967 nr 45 t/m 1968 nr 22 Le tombeau Étrusque
9 1969-02 Alex en de wilde god Jacques Martin Jacques Martin 54 Kuifje 1969 nrs. 7-35 Le dieu sauvage
10 1971-02 Iorix de Grote Jacques Martin Jacques Martin 54 Kuifje 1971-5 t/m 1971 nr 21, 1971 nrs. 26-33, 1972 nrs. 7-13 Iorix le Grand
11 1973-05 De nijlprins Jacques Martin Jacques Martin 46 Kuifje 1973 nrs, 22-39, 1973 nrs. 42-44 Le prince du Nil
12 1974-10 De zoon van Spartacus Jacques Martin Jacques Martin 46 Kuifje 1974 nr 42 t/m 1975 nr 11 Le fils de Spartacus
13 1976-09 Het spook van Carthago Jacques Martin Jacques Martin 46 Kuifje 1976 nr 40 t/m 1977 nr 3 Le spectre de Carthage
14 1977-10 Prooien voor de vulkaan Jacques Martin Jacques Martin 46 Kuifje 1977 nr 43 t/m 1978 nr 6 Les proies du volcan
15 1979-03 Een kind van Athene Jacques Martin Jacques Martin 46 Kuifje 1979 nrs. 10-18, 1979 nr 51 t/m 1980 nr 3 L'enfant grec
16 1981-03 De toren van Babel Jacques Martin Jacques Martin 46 Kuifje 1981 nrs. 9-23 La tour de Babel
17 1982-11 De keizer van China Jacques Martin Jacques Martin 46 Kuifje 1982 nr 44 t/m 1983 nr 5 L'empereur de Chine
18 1984-11 Vercingetorix Jacques Martin Jacques Martin 46 Kuifje 1984 nr 48, 1985 nr 12 t/m 1985 nr 24 Vercingétorix
19 1987-11 Het paard van Troje Jacques Martin & Jean Pleyers Jacques Martin 46 Eppo Wordt Vervolgd 1987 nr 48 t/m 1988 nr 6, Sjors en Sjimmie Stripblad 1988 nrs. 1-5 Le cheval de Troie
20 1987-11 Het zwarte beeld Jacques Martin & Christophe Simon Jacques Martin & Pierre Forni 7 De dooltocht van Alex (1) (Casterman, 1999) Le Zane noir
21 1996-09 O Alexandrië Jacques Martin, Marc Henniquiau & Rafael Moralès Jacques Martin 46 O Alexandrië (Casterman, 1996) Ô Alexandrie
22 1998-10 De barbaren Rafael Moralès Jacques Martin 46 De barbaren (Casterman, 1998) Les barbares
23 1999-02 De blauwe Hydra Christophe Simon Jacques Martin 7 De dooltocht van Alex-2 (Casterman, 1999) L'hydre bleue
24 2001-11 De val van Icarus Rafael Moralès Jacques Martin 46 De val van Icarus (Casterman, 2001) La chute d'Icare
25 2003-09 De groene rivier Rafael Moralès Jacques Martin 46 De groene rivier (Casterman, 2003) La fleuve de jade
26 2005-11 Roma, Roma ... Rafael Moralès Jacques Martin 46 Roma, Roma ... (Casterman, 2005) Roma, Roma ...
27 2006-09 Het was in Khorsabad Christophe Simon & Cédric Hervan Jacques Martin & François Maingoval 46 Het was in Khorsabad (Casterman, 2006) C'était à Khorsabad
28 2007-11 De Iberier Christophe Simon François Maingoval, Patrick Weber & Jacques Martin 46 De Iberier (Casterman, 2007) L'Ibère
29 2008-10 De duivel van Pharos Christophe Simon Patrick Weber & Jacques Martin 46 De duivel van Pharos (Casterman, 2008) Le démon du Pharos
30 2009-05 De verdwenen stad Ferry Van Vosselen Patrick Weber & Jacques Martin 46 De verdwenen stad (Casterman, 2009) La cité engloutie
31 2010-10 Het testament van Caesar Marco Venanzi Marco Venanzi 46 Het testament van Caesar (Casterman 2010) Le testament de César
32 2011-10 Het complot van Baal Christophe Simon Michel Lafon 46 Het complot van Baal (Casterman, 2011) La conjuration de Baal
33 2012-10 De schaduw van Sarapis Mathieu Barthélémy & Marco Venanzi François Corteggiani 46 De schaduw van Sarapis (Casterman, 2012) L'ombre de sarapis
34 2013-03 De laatste verovering Marc Jailloux Géraldine Ranouil 46 De laatste verovering (Casterman, 2013) La dernière conquête
35 2014-05 Britannia Marc Jailloux Marc Jailloux & Mathieu Bréda 46 Britannia (Casterman, 2014) Britannia
36 2015-11 Aan de overkant van de Styx Marc Jailloux Mathieu Bréda 46 Aan de overkant van de Styx (Casterman, 2015) Par-delà le Styx
37 2016-10 Het goud van Saturnus Marco Venanzi Marco Venanzi & Pierre Valmour 46 Het goud van Saturnus (Casterman, 2016) L'or de Saturne
38 2017-11 De eed van de gladiator Marc Jailloux Mathieu Bréda 46 De eed van de gladiator (Casterman, 2017) Le serment du gladiateur
39 2018-09 Veni, vidi, vici Giorgio Albertini David B. 46 Veni, vidi, vici (Casterman, 2018) Veni, vidi, vici
40 2019-11 De Helvetii Marc Jailloux Mathieu Bréda 46 De Helvetii (Casterman, 2019) Les Helvètes
41 2020-11 De god zonder naam Giorgio Albertini David B. 46 De god zonder naam (Casterman, 2020) Le dieu sans nom
42 2021-12 Het oog van de Minotaurus Chrys Millien Valérie Mangin 46 Het oog van de minotaurus (Casterman, 2021) L'oeil du minotaure
43 2022-03 De koningin van de Amazones Chrys Millien Valérie Mangin 46 De koningin van de Amazones (Casterman, 2023) La Reine des Amazones
44 2023-12 Het schild van Achilles Marc Jailloux Roger Seiter 46 Het schild van Achilles (Casterman, 2023) Le bouclier d'Achille

Auteurs bewerken

Vanaf het twintigste deel van de Alex-reeks, O Alexandrië, werkte Jacques Martin inzake scenario, tekeningen, figuren, decors en kleuren met wisselende medewerkers (soms voor slechts 1 of 2 albums) samen, zoals Rafael Moralès (erg vaak), Marc Henniquiau, Cédric Van Heirweghe, Andrée Bienfait, Cégé, Dina Kathelyn, François Maingoval, Christophe Simon, Patrick Weber, Manuela Dumet en Bruno Wesel. De reden hiervoor blijkt onder meer zijn sterk verminderd zichtvermogen te zijn, zodat assistentie zich opdrong. Na het overlijden van Martin in 2010 is de serie voortgezet. Zodoende is er in deze langlopende reeks tussen de eerste drie albums en de laatsten een zéér ingrijpend stijlverschil ontstaan in verhaallijnen, bladvulling, het aantal en de vorm der tekenplaten, en -vooral- het afbeelden der (hoofd)personages.

Het album De Helvetii (2019) werd wel nog gebaseerd op een scenario van Jacques Martin.[11]

Album jaar scenario tekeningen
1-19 1948-1988 Jacques Martin Jacques Martin
20 1996 Jacques Martin Jacques Martin, Rafael Moralès, Marc Henniquiau
21-24 1998-2005 Jacques Martin Rafael Moralès, Marc Henniquiau
25 2006 Jacques Martin, François Maingoval Cédric Hervan, Christophe Simon
26 2007 François Maingoval, Patrick Weber, Jacques Martin Christophe Simon
27 2008 Patrick Weber, Jacques Martin Christophe Simon
28 2009 Patrick Weber, Jacques Martin Ferry
29 2010 Marco Venanzi Marco Venanzi
30 2011 Michel Lafon Christophe Simon
31 2012 François Corteggiani Marco Venanzi, Mathieu Barthélémy, Véronique Robin
32 2013 Géraldine Ranouil Marc Jailloux, Corinne Billon
 
Entree van het Museum Kunst & Geschiedenis, met links van de ingang een vaandel waarop de Alex-tentoonstelling wordt gepromoot.

Tentoonstelling bewerken

Vanwege het 70-jarig bestaan van Alex in 2018 organiseerde Uitgeverij Casterman, het Internationaal stripfestival van Angoulême en de Cité internationale de la bande dessinée et de l'image een tentoonstelling getiteld "Alex - De kunst van Jacques Martin" met daarin 150 originele tekeningen.[12] Van 25 januari t/m 13 mei 2018 was deze te zien in het stripmuseum van Angoulême, daarna van 14 september 2018 tot en met 6 januari 2019 in het Museum Kunst & Geschiedenis in Brussel. Van de tentoonstelling werd in 2018 een boek uitgebracht met dezelfde titel.[13]

Albums bewerken

Reguliere reeks bewerken

Nr Jaar[14] Titel uitgeverij
1 1956 Alex de onversaagde Le Lombard
2 1956 De gouden sfinx Le Lombard
3 1957 Het vervloekte eiland Le Lombard
4 1958 De tiara van Oribal Le Lombard
5 1959 De zwarte klauw Le Lombard
6 1969 De verloren legioenen Casterman
7 1968 De laatste Spartaan Casterman
8 1969 Het Etruskische graf Casterman
9 1970 Het afgodsbeeld Casterman
10 1972 Iorix de Grote Casterman
11 1974 De prins van de Nijl Casterman
12 1975 De zoon van Spartacus Casterman
13 1977 Het spook van Carthago Casterman
14 1978 De prooien van de vulkaan Casterman
15 1980 Een kind van Athene Casterman
16 1981 De toren van Babel Casterman
17 1983 De keizer van China Casterman
18 1985 Vercingetorix Casterman
19 1988 Het paard van Troje Casterman
20 1996 O Alexandrië Casterman
21 1998 De barbaren Casterman
22 2001 De val van Icarus Casterman
23 2003 De groene rivier Casterman
24 2005 Roma, Roma ... Casterman
25 2006 Het was in Khorsabad Casterman
26 2007 De Iberier Casterman
27 2008 De duivel van Pharos Casterman
28 2009 De verdwenen stad Casterman
29 2010 Het testament van Caesar Casterman
30 2011 Het complot van Baal Casterman
31 2012 De schaduw van Sarapis Casterman
32 2013 De laatste verovering Casterman
33 2014 Britannia Casterman
34 2015 Aan de overkant van de Styx Casterman
35 2016 Het goud van Saturnus Casterman
36 2017 De eed van de gladiator Casterman
37 2018 Veni, vidi, vici Casterman
38 2019 De Helvetii Casterman
39 2020 De god zonder naam Casterman
40 2021 Het oog van de Minotaurus Casterman
41 2023 De koningin van de Amazones Casterman
42 2023 Het schild van Achilles Casterman

Eenmalige uitgaven bewerken

  • De dooltocht van Alex (1987). In 1987 verschenen als hardcover in een enkel deel, in 1999 en 2003 uitgegeven in 2 delen.
  • Bode van Rome (2007). Verschenen bij Philastrips in hardcover in een oplage van 600 genummerde exemplaren en als luxe-uitgave in een oplage van 175 genummerde en gesigneerde exemplaren.

Bundelingen bewerken

In 2007 en 2008 verschenen bij Casterman 5 bundelingen in hardcover:

  • Egyptische avonturen (bevat Prins van de Nijl, O Alexandrië en De reizen van Alex: Egypte 1)
  • Romeinse avonturen (bevat Het Etruskische graf, De zoon van Spartacus en De reizen van Alex - Rome-1)
  • Gallische avonturen (bevat De verloren legioenen, Vercingetorix en De reizen van Alex - Lutetia)
  • Griekse avonturen (bevat De laatste Spartaan, Het paard van Troje en De reizen van Alex - Griekenland-1)
  • Carthaagse avonturen (bevat Het vervloekte eiland, Het spook van Carthago en De reizen van Alex - Carthago)

Niet in het Nederlands verschenen zijn:

  • Les premières aventures (De eerste avonturen)
  • Les aventures en extrême-orient (De avonturen in het verre oosten)

Romans bewerken

In 2004 zijn bij Casterman 4 romans over Alex verschenen, geschreven door Alain Hammerstein (pseudoniem van Alain De Kuyssche) en met tekeningen van Jean-François Charles. De eerste en vierde roman zijn op bestaande stripalbums gebaseerd. De overige twee bevatten een zelfstandig verhaal. Geen van deze romans is tot op heden in het Nederlands vertaald.

  1. Alix l'intrépide, 2004. (Gebaseerd op album 1: Alex de onversaagde)
  2. Le Sortilège de Khorsabad, 2004.
  3. L'Ombre de César , 2004.
  4. Le Sphinx d'or, 2004. (Gebaseerd op album 2: De gouden sfinx)

Spin-offs bewerken

De reizen van Alex bewerken

Naast de avonturen van Alex is er nog een reeks van stripboeken uitgegeven welke is getiteld De reizen van Alex. Deze reeks geeft een bron van informatie over de gehele geschiedenis van de tijd waarover de avonturen van Alex zich heeft afgespeeld. Naast tekeningen en plattegronden, worden ook foto's van opgravingen weergegeven. Verschillende tekenaars en scenaristen werkten aan deze reeks.

Historische personages bewerken

De albums van de serie Historische personages of Alex presenteert - Historische personages, met scenario's van onder meer François Maingoval, bevatten een biografie van personen uit de oudheid.

Alex senator bewerken

Alex senator is een parallelle serie die zich afspeelt in de tijd van keizer Augustus, meer dan twintig jaar na de hoofdreeks. Alex is in deze serie senator geworden en woont te Rome met zijn zoontje Titus en Khephren, de zoon van Enak. De serie loopt vanaf 2012 en wordt geschreven door Valérie Mangin en getekend door Thierry Démarez.

De jeugd van Alex bewerken

De jeugd van Alex (originele titel: Alix origines) speelt zich af tijdens de jeugdjaren van het hoofdpersonage Alex. Het eerste album De kindertijd van een Galliër verscheen in 2019. De strip wordt geschreven door Marc Bourgne en getekend door Laurent Libessart.[15] Ook heeft deze spin-off een andere tekenstijl dan de andere Alex-strips die getekend zijn in de stijl van de Brusselse school.[16]