Wikipedia:De kroeg/Archief/20230404

Censuur bewerken

De geschiedvervalsing begint me wel een beetje zorgen te baren. Wat is er trouwens tegen het woord 'inheemsen'? ErikvanB (overleg) 27 mrt 2023 06:56 (CEST)[reageren]

Ik kan me nog heel goed de film Thank you for smoking uit 2005 herinneren. Daarin komt een senator voor die in oude films alle sigaretten digitaal door lollies wil vervangen. De filmmakers probeerden hun personage een beetje belachelijk te maken, maar de fantasie is inmiddels door de werkelijkheid ingehaald. Hoopje (overleg) 27 mrt 2023 07:43 (CEST)[reageren]
Er rusten nog auteursrechten op de boeken van Agatha Christie. Voor elke aanpassing is toestemming vereist van de erfgenamen. Dat geldt ook voor aanpassingen aan de boeken van Roald Dahl. In theorie kunnen de auteursrechten zijn verkocht of zijn afgestaan aan bijvoorbeeld de uitgever. In dat geval bepaalt die. Afijn, het lijkt dat in elk geval vooral commerciële redenen een rol spelen, niet de literaire of historische. Voor een vermelding in haar lemma's op Wikipedia zou ik overigens gebruikmaken van Engelse bronnen. Die van de NOS is niet veel meer dan een (gedeeltelijke) vertaling, waardoor er inhoudelijke fouten kunnen zijn ontstaan. De NOS beschouw ik zelf niet meer als een gezaghebbende bron, vanwege eerdere inhoudelijke fouten in hun berichtgeving. HT (overleg) 27 mrt 2023 07:56 (CEST)[reageren]
Je persoonlijke mening is natuurlijk precies dat. Elk nieuwsmedium maakt inhoudelijke fouten, veelal onbewust en ook wel onbekwaam. Als we daarop varen telt alleen ons eigen gelijk. En dan, beste HT, kunnen we Wikipedia opdoeken of het transformeren naar een meningenbus. Labrang (overleg) 27 mrt 2023 13:31 (CEST)[reageren]
De NOS brengt nieuws van het RIVM dat niet in het belang van de boeren is, dus sinds de BBB heeft gewonnen heeft HT helemaal gelijk. De NOS is geen goede bron meer, want ze zijn niet te vertrouwen. Putmetkeren (overleg) 27 mrt 2023 15:05 (CEST)[reageren]
Dus we moeten nu alle NOS bronnen verwijderen? Want dat zou de consequentie moeten zijn. Of zeg ik nu iets geks? Labrang (overleg) 27 mrt 2023 15:56 (CEST)[reageren]
Lijkt me niet. Maar ik ben het met HT eens dat het voor buitenlands nieuws vaak goed is om ook naar buitenlandse bronnen te kijken, of bijvoorbeeld ook te vergelijken met (kwaliteits)kranten, in plaats van uitsluitend klakkeloos een algemeen nieuwsbericht van de NOS. Dat is geen controversieel standpunt hoop ik? Encycloon (overleg) 28 mrt 2023 11:32 (CEST)[reageren]
Altijd kritisch zijn bij nieuwsberichten is niet het punt van controverse wat mij betreft. Zelf plaats ik in mijn kennisdomein zoveel mogelijk (engelstalige) bronnen uit het land van herkomst. Het controversieel verklaren van de NOS als zodanig was waar het mij om ging, en om het strak te krijgen stelde ik een vraag met een heldere keuze en de consequentie ervan. Als we vinden dat "gezaghebbende bronnen" geplaatst moeten worden, en de NOS is dat niet (meer) dan zou ik daar een gevolg aan verwachten. Anders is het niet meer dan een mening en koffiepraat. Prima, maar dan is dat tenminste duidelijk. Overigens kunnen ook buitenlandse bronnen die berichten over nieuws oid in derde landen ernaast zitten. En ook "gezaghebbende" (kwaliteits)kranten kunnen dat. Labrang (overleg) 28 mrt 2023 12:06 (CEST)[reageren]
Ik zou het geen geschiedvervalsing noemen, maar eerder vandalisme of een moderne vorm van boekverbranding. Wat dat betreft is de extreemlinkse meute, die met de rode pen door boeken gaat en zich vastplakt aan eeuwenoude schilderijen, geen haar beter dan de extreemrechtse horden, die een dichter bedreigen omdat ze niet kunnen lezen. Alles van waarde is weerloos. Hier trouwens een interview met zo'n sensitivity reader: "Alles wat ook maar een béétje op het randje zit, laat ik verwijderen. Eigenlijk ben ik pas klaar als ik alle creativiteit eruit geramd heb en het boek heb gereduceerd tot een laf, smakeloos en oninteressant stapeltje papier." — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 09:45 (CEST)[reageren]
Als er rond jouw portefeuille nog geen rel is geweest ben je als marketeer geen knip voor je neus waard  →bertux 27 mrt 2023 10:11 (CEST)[reageren]
Rond Roald Dahl bleek het allemaal - nadat iedereen uitgebreid en ongeïnformeerd zijn frustratie kon uitschreeuwen op tv en social media - een stuk genuanceerder te liggen. Het zou me niet verbazen als dat hier ook zo is. Het is ook niet de eerste keer dat om "woke redenen" ingegrepen wordt in het werk van Christie: Ten Little Niggers heet al sinds 1977 And Then There Were None (en de Nederlandse versie volgde in 2004). CaAl (overleg) 27 mrt 2023 10:36 (CEST) PS @Matroos Vos:: je citeert een artikel uit Nieuwspaal, maar Nieuwspaal is een De Speld-achtige satirische site (maar minder grappig dan de Speld).[reageren]
Matroos is straatwijs  →bertux 27 mrt 2023 10:39 (CEST)[reageren]
Dat sowieso. En @CaAl, dat Nieuwspaal een satirische site is, weet ik uiteraard, maar het leek me aardig om de Kroeg-lezertjes toch even op het verkeerde been te zetten. Dat is trouwens ook wat goede literatuur doet, je even ontregelen, maar dat begrijpen die rodepotloodventers helaas niet. — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 10:52 (CEST)[reageren]
Zoals zo vaak, schieten ontwikkelingen eerst door, om uiteindelijk (meestal) weer een soort balans te vinden. Het aanpassen van oude teksten moet je niet doen: ze zijn onderdeel van de geschiedenis, ze tonen de belevingswereld van dat moment, en zijn dus ook een tijdsbeeld van zichzelf. Dat je er wellicht een voorwoord bij schijft waarin je de achtergronden toelicht, de tijd waarin het is geschreven, en dat bepaalde uitdrukkingen en woorden tegenwoordig bij veel lezers raar zullen overkomen, lijkt me prima. Maar blijf van de oorspronkelijke tekst af. Je begeeft je immers op heel glad ijs. Thieu1972 (overleg) 27 mrt 2023 11:23 (CEST)[reageren]
Voor kinderboeken die kinderen voor hun plezier lezen - en enorm vormend kunnen zijn - denk ik dat de grens ergens anders ligt, maar het woord dik lijkt me niet over die grens, evenmin als inheemsen. Inheemsen draagt nu eenmaal een andere betekenis dan lokale inwoners, en is een geldige en waardevolle betekenis die echt inhoud draagt. Er zijn nu eenmaal ethniciteiten die ergens oorspronkelijk wonen, en dat hoef je mi ook voor kinderen niet weg te stoppen. Het probleem is dat men inheemsen meer associeert met inboorlingen en rokjes van stro: het is die associatie die aangepakt moet worden, niet het woord zelf. — Zanaq (?) 27 mrt 2023 11:32 (CEST)[reageren]
In Suriname is de term inheemsen de geaccepteerde vervanger van Indianen. Hans Erren (overleg) 27 mrt 2023 11:51 (CEST)[reageren]
Wat Thieu zegt. Ik heb intussen ook dat Volkskrant-artikel van Loes Reijmer gelezen, maar die heeft er in haar nuanceringsdrift echt helemaal niets van begrepen. Het enige dat ze doet is wijzen op een aantal foute aannames in de discussie rond Roald Dahl, en vervolgens vergoelijkt ze doodleuk de wijzigingen die wel degelijk in het werk van Dahl zijn aangebracht. Een vreemde gedachtekronkel. Je gaat toch ook geen schilderij van Rembrandt of Van Gogh bijwerken om het 'logischer' en meer van deze tijd te maken?
Tekenend is wat Reijmer over de verandering van kamermeisje in schoonmaker schrijft: "Mijn dochter van 7 heeft geen idee wat een kamermeisje is." Dat zou juist een reden moeten zijn om kamermeisje te laten staan, want dan leert die arme dochter van Reijmer nog eens wat nieuws. Dat is nu precies waarvoor je een boek leest, om geconfronteerd te worden met woorden, werelden en ideeën die je nog niet kent. — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 11:42 (CEST)[reageren]
Dat is wel een beetje kort door de bocht. Ik heb net vorige maand mijn hele verzameling Kameleons en Pinkeltjes weggedaan, omdat mijn kinderen die niet willen lezen. Het taalgebruik sluit niet meer aan op wat ze gewend zijn. Een nieuwe druk Kameleon uit de bibliotheek lezen ze nog wel. Ik heb thuis een vertaling van Moby DIck van begin 20e eeuw. Staat prachtig in de boekenkast, maar niet doorheen te komen. Gelukkig is de tekst in de loop van de decennia toegankelijker gemaakt, zodat in ieder geval het verhaal ook door nieuwe generaties gelezen kan worden. Groet, Brimz (overleg) 27 mrt 2023 11:52 (CEST)[reageren]
Wat is er veranderd in de nieuwe Kameleons dan? Varen ze nu op zonne-energie? Zitten Hielke en Sietse hele dagen op hun telefoon? Is hun vader geen smid meer maar last hij tegenwoordig olie- en gasleidingen?  LeeGer  27 mrt 2023 12:00 (CEST)[reageren]
Ik snap wat je bedoelt, hier een interessant opiniestuk uit de Volkskrant over het boek 'Kees de jongen'. Ik heb hier thuis de versie uit 1926 nog liggen. TheGoodEndedHappily (overleg) 27 mrt 2023 12:05 (CEST)[reageren]
Straks breng je nog iemand op gedachten. Misschien niet om een schilderij van Rembrandt te bewerken maar wel om bijvoorbeeld de Nachtwacht te vervangen door een moderne inclusievere versie.  LeeGer  27 mrt 2023 11:57 (CEST)[reageren]
Dat is reëler en actueler dan je misschien zou denken.  Erik Wannee (overleg) 27 mrt 2023 12:00 (CEST)[reageren]
Ja, dat gedoe rond dat schilderij van Rein Dool was inderdaad ook je reinste kolder. Het gaat eigenlijk altijd mis zodra kunst in dienst van een ideologie moet staan. — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 12:09 (CEST)[reageren]
Ik lees een hoop wijze woorden en jullie hebben interessante en informatieve linkjes weten op te duikelen. ErikvanB (overleg) 27 mrt 2023 12:06 (CEST)[reageren]
Ja, Wikipedia zit dan ook vol wijze mannen, uh... pardon, wijze personen. En nog even over vertalingen (dat zal je zeker aanspreken, als vertaler): Brimz had het hierboven over het opnieuw vertalen van Moby Dick. Dat dat gebeurt is niet zo gek. Een vertaling is niet het originele werk, en oude Nederlandse vertalingen van bijvoorbeeld Shakespeare klinken oubolliger dan het origineel. Dat boeken om de zoveel tijd opnieuw vertaald worden, is dus juist om ze dichter bij het origineel te brengen. — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 12:33 (CEST)[reageren]
Ja. Of wat te denken van de Bijbel. ErikvanB (overleg) 27 mrt 2023 13:40 (CEST)[reageren]
Daarvoor maak ik graag een uitzondering. Er gaat niets boven de tale Kanaäns van die goeie ouwe Statenvertaling. Daar kan geen nieuwerwetse vertaling tegenop. — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 13:52 (CEST)[reageren]
Haha. ErikvanB (overleg) 27 mrt 2023 13:56 (CEST)[reageren]
"4 En gij zult hemelsblauwe striklisjes maken aan den kant van de ene gordijn, aan het uiterste, in de samenvoeging; alzo zult gij ook doen aan den uitersten kant der gordijn, aan de tweede samenvoegende. 5 Vijftig striklisjes zult gij aan de ene gordijn maken, en vijftig striklisjes zult gij maken aan het uiterste der gordijn, dat aan de tweede samenvoegende is; deze striklisjes zullen het ene aan het andere samenvatten. 6 Gij zult ook vijftig gouden haakjes maken, en zult de gordijnen samenvoegen, de ene aan de andere, met deze haakjes, opdat het een tabernakel zij." Examenopdracht voor herschrijvers: Moderniseer deze tekst. Sijtze Reurich (overleg) 27 mrt 2023 15:11 (CEST)[reageren]
"(4) Maak blauwe lussen aan de rand van het laatste kleed van de vijf tentkleden die aan elkaar genaaid zijn. Doe hetzelfde aan de rand van het laatste tentkleed van de andere vijf tentkleden die aan elkaar genaaid zijn. (5) Maak zo 50 lussen aan het eind van het ene stel tentkleden en 50 lussen aan het eind van het andere stel tentkleden. Zorg dat de lussen van het ene stel recht tegenover de lussen van het andere stel komen. (6) Maak 50 gouden haakjes. Steek ze in de lussen en maak daarmee de tentkleden aan elkaar vast. Zo worden de tentkleden samen één tent." Eerlijk gejat. Die BasisBijbel vermijdt expres woorden als tabernakel, wat natuurlijk een regelrechte doodzonde is. — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 15:24 (CEST)[reageren]
Toch mist die nieuwe tekst de charme van het half begrijpen, waar Willem Frederik Hermans een keer over geschreven heeft. Ik kan momenteel niet opstaan om het op te zoeken, want ik heb de poes op schoot. Sijtze Reurich (overleg) 27 mrt 2023 15:32 (CEST)[reageren]
Hermans ergerde zich ook mateloos aan zijn vader, die elk woord dat hij niet kende eerst moest opzoeken voordat hij verder kon lezen. Ik moet bekennen dat ik die vervelende gewoonte ook lang niet altijd kan onderdrukken. — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 15:41 (CEST)[reageren]
Inderdaad herkenbaar, deze ambetante geplogenheid. Marrakech (overleg) 27 mrt 2023 15:53 (CEST)[reageren]
Is het godslastering als ik zeg dat dit me doet denken aan een artikel uit de Burda? TheGoodEndedHappily (overleg) 27 mrt 2023 15:47 (CEST)[reageren]
Nee hoor, de Bijbel is een reuze praktisch boek. Zo staat er ook een snelcursus wijnmaken in. Altijd handig als de avondwinkel al dicht is. — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 15:58 (CEST)[reageren]
Even een paar centen over de discussie hier. Uitgeverijen zijn commerciële instellingen die om bij de tijd blijven eens in de zoveel tijd een nieuwe editie van een klassieker uitbrengen. Nu ligt dit onder een vergrootglas vanwege dat er sensitiviteitslezers bij betrokken zijn. Uitgeverijen denken dus na over hoe zij in de huidige maatschappij een groter publiek kunnen bereiken. Bij de casus van Roald Dahl was het zelfs ook nog zo dat de uitgeverij ook nog een oudere hertaling nog steeds in productie had, dus ze hadden twee edities die ze kunnen verkopen: eentje voor de boze mensen en eentje voor de mensen die overtuigd kunnen worden van een inclusiever geschreven editie. In die zin zijn kwalificaties als "geschiedvervalsing" en "boekverbrandingen" eentje van de onderbuik. De oude edities bestaan nog net zo goed en hun bestaansrecht wordt niet bedreigd. Mathijsloo (overleg) 27 mrt 2023 19:43 (CEST)[reageren]
Hm, de kwalificatie 'boze mensen' is natuurlijk net zo goed een gevalletje onderbuik. Overigens kun je met die kwalificatie natuurlijk ook hen bedoelen die boos zijn op woorden of afbeeldingen die hen niet aanstaan en het liefst alles gezuiverd willen zien? Als je van het padje raakt door het woord 'dik' of 'inheems', dan moet je toch eens bij jezelf te rade gaan. Los daarvan: je gaat redactioneel rommelen in iemands werk, waarmee je het werk aantast, en daar moet je verdomd voorzichtig mee zijn. Het lijkt toch wel erg veel op censuur. De volgende stap is dat je auteurs met foute sympathieën uit de bieb verwijderd wilt hebben. Let er overigens wel op dat we het niet eens hebben over hedendaagse producten, maar over boeken en films uit vervlogen tijden, gemaakt in een andere setting, samenleving, cultuur, politieke omgeving etc. Een verhelderend voorwoord kan de lezer helpen om zaken te duiden, het simpelweg wegpoetsen van onwelgevallige woorden doet dat niet. Thieu1972 (overleg) 27 mrt 2023 20:33 (CEST)[reageren]
  • (na bwc) Eerst maar even voor de duidelijkheid, ik ben zeker niet per se tegen sensitivity readers in het algemeen. Dat er bijvoorbeeld gekeken wordt of schoolboeken nog wel een representatief beeld geven van onze huidige, gemêleerde maatschappij, lijkt me prima. En dat de zeemeermin in de nieuwste Disney-versie zwart is, vind ik een ontroerende mijlpaal. Maar je gaat niet knoeien in originele literaire teksten, zoals je ook de Nachtwacht niet inclusiever gaat maken door er een vrouwelijke gezagsdrager bij te schilderen.
Ik reken mezelf dan ook niet tot "de boze mensen", maar vind wel dat ik, als lezer, als een klein kind wordt behandeld wanneer men 'verouderde' woorden gaat vervangen door hedendaagse, vaak anachronistische woorden. Ik heb een aantal boeken van de zwarte, homoseksuele schrijver James Baldwin in de kast staan, en die zitten vol met woorden als negro en zelfs nigger. Als ik die woorden tegenkom, begrijp ik heus wel dat ik die in de context van een halve eeuw geleden moet zien, en wanneer die woorden allemaal vervangen zouden worden door black person, person of color o.i.d. verruïneer je het tijdsbeeld en ontneem je de lezers van zijn werk bovendien de kans om zich te verdiepen in de talige veranderingen die er in de loop van de geschiedenis hebben plaatsgevonden. — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 21:00 (CEST)[reageren]
Je vergelijking met de Nachtwacht slaat kant nog wal en dat weet je. Zoals ik hiervoor al schreef blijven die originele teksten gewoon beschikbaar en wordt er een nieuwe hertaling gepubliceerd om een nieuwe lezersgroep aan te boren. Daarnaast heb ik als historicus ook een opmerking over je verhaal over Baldwin. Doorgaans raadplegen wij als historici vaak als het kan de eerste editie van een boek en ook al die latere edities zeggen op hun beurt ook weer iets over het tijdsbeeld, met name als je ze met elkaar gaat vergelijken. In het specifieke geval van Baldwin zal het minder de vaart lopen die je denkt en dat komt door het feit dat hij zelf een zwart persoon was. Ik zou het persoonlijk ook een rare actie vinden als de titel wordt veranderd van het boek dat hij met James Peck schreef. Mathijsloo (overleg) 27 mrt 2023 21:23 (CEST)[reageren]
De vergelijking met de Nachtwacht is helemaal niet zo gek. Een eerste druk is voor de gewone lezer over het algemeen niet beschikbaar, en de markt voor Nederlandstalige boeken is echt te klein om van elke klassieker een originele en een gekuiste versie uit te geven. Op dit moment ben ik de recente Nederlandse vertaling van L'Agonie aan het lezen, nadat ik jaren geleden al eens het Franse origineel gelezen had. Die historische roman speelt in het Rome van begin derde eeuw. Toevallig viel me gisteren op dat een "troupe rondtrekkende spelers" beschreven wordt als bestaande uit onder meer "negers" en "een dwerg" (1e dr., 2021, p. 127). In het Franse origineel waren dat des nègres en un nain (38e dr., 1902, p. 120). Volgens de huidige mores had daar personen van kleur en een kleine persoon moeten staan, maar dat zou een ongelooflijke stijlbreuk zijn geweest, waarmee de vertaler geen recht had gedaan aan de taal die er in de oorspronkelijke, negentiende-eeuwse roman gebezigd wordt, en gelukkig heeft de vertaler zich daar dan ook niet aan bezondigd. Maar als hij dat wel had gedaan, dan was er echt geen geld geweest om ook nog een versie uit te geven die wel recht doet aan het origineel, en zaten de Nederlandse lezers nu opgescheept met een vertaling die vol zou staan met hedendaagse anachronismen. — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 22:48 (CEST)[reageren]
Hoe zou het de chronologische samenhang aantasten als je in een boek dwerg verandert in klein persoon? Dat is namelijk wat een anachronisme is. Daarnaast gaat deze discussie met al zijn voorbeelden (Dahl & Christie) over de Engelse markt en dat is echt geen kleine markt. Sterker nog, deze discussie speelt helemaal niet bij de Nederlandse uitgever. Het typische is dan ook weer dat er over de hertaling van Couperus bijna niemand over gestruikeld is. De grote uitgeverijen zijn commerciële instellingen die met hun tijd mee gaan en ook hun aanbod daarop aanpassen. Taal verandert door de tijd, dus je moet wel gaan hertalen wil je het kunnen blijven uitgeven anders zou het werk ontoegankelijk worden. Dat is het andere uiterste als je vast blijft houden aan de tekst van de eerste editie. Mathijsloo (overleg) 27 mrt 2023 23:09 (CEST)[reageren]
https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_00147.php Démarche Modi (overleg) 27 mrt 2023 23:23 (CEST)[reageren]
Inderdaad, die link van Démarche Modi verwijst naar de juiste definitie van een anachronisme. Ik had het ook niet over een "chronologische samenhang" – wat je daar ook precies mee bedoelt – maar over een ongelooflijke stijlbreuk. En het is wat flauw om de gevolgen voor de Nederlandse lezer te negeren en te doen alsof het alleen om Engelstalige boeken gaat. Jij pleit voor het herschrijven van literaire meesterwerken, en dan zou het vreemd zijn als je wel zou vinden dat dat met Engelstalige boeken zou moeten gebeuren en niet met Nederlandstalige. Ik struikel trouwens wel over hertalingen van bijvoorbeeld Couperus en Multatuli, omdat die ervoor zorgen dat we een generatie van luie lezers krijgen, die boeken alleen nog kunnen begrijpen wanneer die in hapklare brokken worden opgediend. Je kunt de originele tekst ook van voetnoten voorzien om de verouderde woorden te verklaren voor een hedendaags lezerspubliek. Bovendien verbaast het me dat juist jij, als historicus, boeken van hun historische jasje wilt ontdoen. — Matroos Vos (overleg) 27 mrt 2023 23:31 (CEST)[reageren]
Om even op deze laatste aantijging te reageren: ik als historicus bestudeer de eerste edities van het werk in kwestie. Juist omdat deze vaak nog het minst zijn aangepast, dus ik werp de suggestie verre van mij af dat ik boeken wil ontdoen van "historisch jasje". Jij mag het lui noemen, maar ook jij zal waarschijnlijk moeite hebben met Jacobus de Voragines Middelnederlandse Legenda aurea. Alleen is er geen markt voor zo'n boek, behalve voor de echte fijnproevers dus wordt in een nieuwe editie hertaalt. Die echte fijnproever gaat op de boekenmarkt wel snuffelen naar de eigentijdse/oudere edities. Ik heb deze maand ook enorm genoten van de eerste druk van De verborgen bron van Hella Haasse. Alleen is lezen een proces en er is al een tijdje een proces gaande van ontlezing. Als je lezers kan prikkelen met een toegankelijke editie van de geweldige verhalen van Dahl of Christie dan is dat een enorme winst. Het is een markt waar deze uitgevers op opereren en niet in een bibliotheek. Ze weten dat er meer vraag is naar hertalingen dan naar edities die als oubollig kunnen worden ervaren. Mathijsloo (overleg) 27 mrt 2023 23:59 (CEST)[reageren]
Tja, als het aan jou ligt kan dus alleen een klein, select publiek nog kennisnemen van het historische origineel, maar moet het grote publiek het doen met een versie die van haar historische jasje is ontdaan. Ik blijf er dus bij dat je op die manier luie lezers kweekt, met een gebrek aan historisch besef. Je gaat helaas ook niet in op mijn suggestie om verouderde woorden toe te lichten in voetnoten, of, zoals Thieu eerder voorstelde, het boek van een verhelderend voorwoord te voorzien. En dat het vervangen van het woord negers in een negentiende-eeuwse roman door personen van kleur een ongelooflijke stijlbreuk betekent, waardoor je die roman dus verminkt, daarover heb ik je ook nog niet gehoord. Vroeger probeerden preutse betweters boeken van hun 'scabreuze' passages te ontdoen, zeker als die over de 'verboden liefde' gingen, en tegenwoordig wordt er gekliederd in historische meesterwerken om ze maar koste wat kost 'inclusief' te maken. Het komt in feite op hetzelfde neer: bevoogding van de lezer. — Matroos Vos (overleg) 28 mrt 2023 07:58 (CEST)[reageren]
Het is niet zozeer "als het aan mij ligt", maar het is gewoonweg een puur economisch verschijnsel van vraag en aanbod. De uitgeverijen anticiperen op veranderingen in de markt, want ze willen gewoonweg verkopen. Een voorwoord kan helpen, maar dat gaat lezers met een leesachterstand (zie mijn punt over ontlezing) niet helpen. Dat geldt evenzeer voor het toevoegen van noten. Explicatieve voetnoten/asterisks hebben een groot nadeel: dat is het namelijk dat het het doorlezen moeilijker maakt. Je gaat eerst de noot in kwestie lezen om vervolgens weer door te gaan naar de hoofdtekst om drie zinnen verderop weer bij de volgende noot aan te komen. In een samenleving waar ontlezing een serieus probleem is werken dit soort tools niet om die ontlezing te bestrijden. Daarnaast vind ik het argument van stijlbreuk echt iets heel persoonlijks. Alleen al een vertaling van het Frans naar het Nederlands of Engels kunnen bepaalde fijnigheden van taal vrij lastig vertaald worden. Ook dat is inherent aan taal. Je kan dit verschrikkelijk vinden en dat is prima, maar het is maar net wat jij als lezer fijn vindt en verschillende lezers hebben eenmaal een andere smaak. Dixit. Mathijsloo (overleg) 28 mrt 2023 10:49 (CEST)[reageren]
Mensen met een leesachterstand lijken me niet het publiek voor bijvoorbeeld de door jou genoemde Legenda aurea, hoe het ook gebracht wordt. Lezers van dat soort literatuur zijn geoefende lezers, die bereid zijn wat meer moeite te doen en helemaal niet zitten te wachten op een gekuiste, kinderachtig navertelde versie. Verder, eenieder die iets van stijl en registers weet en thuis is in de negentiende-eeuwse literatuur, voelt aan dat het vervangen van negers door personen van kleur, dwerg door klein persoon, veile vrouw door kech, boerenknecht door agrarisch medewerker, blanke door tata, beul door procesmanager, sodomieten door gays, dienstmeisje door interieurverzorgster en androgyn door transgender een stilistisch monstrum vanjewelste oplevert. Dat is alsof je Max Verstappen erbij schildert op de Nachtwacht, in een wanhopige poging om de jeugd toch maar voor kunst te interesseren. Ik verwijs ook nog maar eens naar de column van Sylvia Witteman die TheGoodEndedHappily hierboven al aanhaalde, en die kernachtig samenvat hoe onzinnig dat gerommel met boeken is, of dat nu is om ze inclusiever of om ze begrijpelijker te maken. Maar goed, ik vrees dat we elkaar niet gaan overtuigen, dus ook ik draai er vrolijk een puntje aan. — Matroos Vos (overleg) 28 mrt 2023 12:19 (CEST)[reageren]
Volgens mij zouden Mathijsloo en Matroos Vos naar behoefte punten van overeenstemming kunnen vinden, maar hebben zij gekozen voor een debatwedstrijd die voor andere kroeggangers niet zo interessant is. Behoudens een korte samenvatting hier mag dit wel naar de OP van een betrokkene  →bertux 28 mrt 2023 12:25 (CEST)[reageren]
Ik had zelf ook al geconcludeerd dat we elkaar niet gaan overtuigen en we hadden er beiden dan ook al een punt achter gezet... — Matroos Vos (overleg) 28 mrt 2023 12:34 (CEST)[reageren]
Alles dat niet met de tijd mee gaat wordt vanzelf marginaal. Of het nu geschriften of tradities zijn. Je kunt mensen niet dwingen proza in de oude taal voor de lol en ontspanning te lezen. Ja, er zullen mensen zijn die dat geweldig vinden, maar het grotere publiek bereik je niet met zo'n houding. Dus als je het algemeen publiek nog van goede oude verhalen wil laten genieten zul je daar met enig gevoel voor de tijd mee om moeten gaan, zonder de kern aan te tasten. Of je blijft er vanaf uit vrees voor heiligschennis, maar dan moet je er ook vrede hebben dat dingen door het algemeen publiek terzijde geschoven worden. Hoe je die aanpassingen doet is de vraag natuurlijk. Educatieve uitleg via voetnoten kan een weg zijn. Labrang (overleg) 28 mrt 2023 12:19 (CEST)[reageren]
Zo veel is de taal toch niet veranderd sinds Roald Dahl? En ik lees met veel plezier oude Donald Ducks. (Wak! 100 gulden?) — Zanaq (?) 28 mrt 2023 12:28 (CEST)[reageren]
Precies dit. Mathijsloo (overleg) 28 mrt 2023 12:29 (CEST)[reageren]
Precies, een "educatieve uitleg via voetnoten".  Matroos Vos (overleg) 28 mrt 2023 12:42 (CEST)[reageren]

Nieuwsbrief 120 Wikimedia Nederland bewerken