Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten/Beginnetjes/Geïllustreerd Vrij Nederland (verzetsblad, IJsselmonde-Utrecht)
Hieronder zie je een beginnetje (opzetje, stub) van een Wikipedia-artikel over een Nederlandse verzetskrant uit de Tweede Wereldoorlog.
Dit beginnetje is aangemaakt in het kader van het Wikiproject Verzetskranten.
De informatie in het beginnetje is rechtstreeks overgenomen uit het boek De ondergrondse pers 1940-1945 van Lydia Winkel, in zijn geheel als PDF te vinden op Wikimedia Commons.
Onderstaand beginnetje is nog niet rijp voor de hoofdnaamruimte van Wikipedia, je kunt helpen om het te controleren of aan te vullen tot een volwaardig artikel.
In de handleiding voor deelnemers aan het Wikiproject Verzetskranten lees je hoe dit werkt.
Andere beginnetjes van verzetskrantenartikelen vind je in Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten/Beginnetjes
| Geïllustreerd Vrij Nederland | ||||
|---|---|---|---|---|
| Plaats(en) van uitgave | Utrecht en Ijsselmonde | |||
| Verschijningsfrequentie | Maandelijks | |||
| Inhoud | Algemene artikelen, Humor en Opinie-artikelen | |||
| Reproductiemethode | Gestencild tot eind 1943, vanaf januari 1944 gedrukt | |||
| Oplage | Tussen de 100 en 50000 | |||
| Datum eerste uitgave | 1 april 1941 | |||
| Datum laatste uitgave | 1 mei 1945 | |||
| Taal | Nederlands | |||
| Vervaardigers/redacteuren | G.A. Bax J. Leenheers A.J. Mulder A.C. van Nood J. Noordam jr. J. de Regt F.J. Rotgans B.C. van Bockel J. Vegt H.M. van Willigen J.W. van Zetten W.J. Delleman Pieter Dourlein C.A. van Egmond R. Hagoort A.J. Hazenberg H. Hupkes C. Jiskoot J. Jiskoot | |||
| Gerelateerde kranten | Ons vrije Nederland; voortzetting van Geïllustreerd Vrij Nederland Ons noodrantsoen; het laatste nieuws voor strijdend Nederland: voor waarheid, vrijheid en recht Vrij Nederland; Nederland-Oranje Ons vrije Nederland | |||
| Nr. in DOP van L.E. Winkel | 196 | |||
| Beschrijving in catalogus | 37630264X | |||
| ||||
Geïllustreerd Vrij Nederland was een verzetsblad uit de Tweede Wereldoorlog, dat vanaf 1 april 1941 tot en met 1 mei 1945 in Utrecht en IJsselmonde werd uitgegeven. Het blad verscheen maandelijks in een oplage tussen de 100 en 50000 exemplaren. Het werd gestencild tot eind 1943, vanaf januari 1944 gedrukt en de inhoud bestond voornamelijk uit algemene artikelen, humor en opinie-artikelen.
Betrokken personen
bewerkenGerelateerde kranten
bewerken- Ons vrije Nederland; voortzetting van Geïllustreerd Vrij Nederland (verzetsblad, Rotterdam) [1]
- Ons noodrantsoen; het laatste nieuws voor strijdend Nederland (verzetsblad, Ouderkerk a/d Amstel) [2]
- Vrij Nederland, (verzetsblad, Amsterdam) [3]
- Ons vrije Nederland (verzetsblad, Utrecht) [4]
- Bronnen
- Lemma 196 in De Ondergrondse Pers 1940-1945, Lydia E. Winkel en Hans de Vries, 3e druk, 1989. Full-text (PDF) op Wikimedia Commons.
- Afleveringen van Geïllustreerd Vrij Nederland in full-text op Delpher.nl
- Beschrijving van Geïllustreerd Vrij Nederland in de catalogus van de Koninklijke Bibliotheek
- Overige bronnen en verwijzingen
- ↑ Ons vrije Nederland; voortzetting van Geïllustreerd Vrij Nederland: Lemma 582 in De ondergrondse pers 1940-1945 (PDF)
- ↑ Ons noodrantsoen; het laatste nieuws voor strijdend Nederland: voor waarheid, vrijheid en recht: Lemma 573 in De ondergrondse pers 1940-1945 (PDF)
- ↑ Vrij Nederland; Nederland-Oranje: Lemma 965 in De ondergrondse pers 1940-1945 (PDF)
- ↑ Ons vrije Nederland: Lemma 583 in De ondergrondse pers 1940-1945 (PDF)
Ruwe tekst Winkel-lemma
bewerkenHieronder staat de tekst over Geïllustreerd Vrij Nederland uit lemma nr. 196 van De Ondergrondse Pers. Met behulp van deze tekst (en andere bronnen) kunnen Wikipedianen het bestaande artikel verbeteren. De Ondergronds Pers is ook als full-text PDF beschikbaar op Wikimedia Commons, daar is onderstaande tekst dus ook terug te vinden.
Reeds spoedig na het verschijnen van VRIJ NEDERLAND (zie nr. 965) werden te IJsselmonde exemplaren nagestencild en somtijds aangevuld met eigen artikelen, door mr. A.J. Hazenberg, ambt. Dep. van Sociale Zaken, en J.W. van Zetten; spoedig voegde zich G.A. Bax, ambt. Secretarie, bij hen. Toen in het voorjaar van 1941 in de organisatie VRIJ NEDERLAND talrijke arrestaties plaats vonden, zette de groep te IJsselmonde de uitgave zelfstandig voort. Hieraan werkten mee Hazenberg, buitenlands overzicht en eindredactie, B.C. van Boekel, een rijksveldwachter, die na de capitulatie niet langer wilde aanblijven en later bij de spoorwegrecherche in dienst kwam, waardoor hij in staat was relaties en kopij aan te trekken (zo kwam ook W.J. Delleman uit Aalten erbij), alsmede mej. H.M. van Willigen (kopij). Iets later traden ook ds. A.C. van Nood (kopij) (zie ook: ONS NOODRANTSOEN, nr. 573), J. Noordam jr. en A.J. Mulder (stencilspecialist) toe. De vervaardiging geschiedde in een der evacuatiegebouwen van het Rode Kruis, waarvan mr. Hazenberg plaatselijk voorzitter was. De onkosten werden eerst door mr. Hazenberg persoonlijk gedragen, maar de oplage en dientengevolge de kosten stegen zo snel, dat hij dit niet kon volhouden. Een eigenaar van een grote houthandel en de directeur van een zuivelfabriek verschaften toen de benodigde gelden. Om de kosten te drukken, geschiedde de verzending met behulp van 'geleende' dienstenveloppen. Als onmiddellijke medewerkers moeten voorts genoemd worden: C. Jiskoot, mej. J. Jiskoot, J. de Regt en J. Vegt, allen uit Barendrecht, J. Leenheers, marechaussee en P. Dourlein, marinier. In maart 1942 kwam C.A. van Egmond, hoofd van de luchtbescherming der Nederlandse Spoorwegen in de leiding van het blad. Na de reorganisatie van het oorspronkelijke VRIJ NEDERLAND in de zomer van 1941 ging men toch door met zelfstandig uitgeven, daar men vond dat VRIJ NEDERLAND niet meer op de 'positief-christelijke grondslag' stond, die de bovengenoemde personen gewenst achtten. In december 1941 werd aan de titel GEÏLLUSTREERD toegevoegd, daar het blad verlucht werd met vele illustraties. Ook aan de humor was een grote plaats ingeruimd. Ten einde de vijand te misleiden, droeg elk nummer een andere plaats van uitgave. Eind oktober 1941 moest mr. Hazenberg onderduiken en werd behalve via Van Boekel, het contact onderhouden door middel van correspondentie met een gefingeerde schipper, p/a café Claus te IJsselmonde. Claus bezorgde deze brieven te bestemder plaatse. Eind 1943 werd het centrale punt verlegd naar Utrecht, waar de journalist R. Hagoort als hoofdredacteur optrad. Daarnaast bestond de top toen uit Van Egmond, Van Boekel en ds. van Nood, terwijl F.J. Rotgans de illustraties verzorgde. De oplage werd nu door drukken aanmerkelijk vergroot, waardoor nastencilen, zoals tot dusverre geschiedde in Eindhoven, Groningen, Goes en Ouderkerk aan de Amstel overbodig werd. Nu werd het vervoerprobleem belangrijk. Uit hoofde van hun ambt, en met medewerking van vele andere personeelsleden der Nederlandse Spoorwegen (o.a. H. Hupkes, zoon van een der directeuren), waren Van Egmond en Van Boekel in staat de afdeling luchtbescherming en de spoorwegrecherche in te schakelen en dienstig te maken aan het vervoer van de grote illegale bladen. Ook werden aan speciale medewerkers van andere groepen spoorweglegitimaties verstrekt (al dan niet vervalst in de kelders van hoofdgebouw III), met alle daaraan verbonden faciliteiten van gratis rijwielvervoer, toegang tot bagagewagens en bestuurscabines. Tot de afkondiging van de Spoorwegstaking op 17 september 1944 verrichtte de organisatie haar hoogst belangrijke activiteit. Daar op de duur toch verwarring met VRIJ NEDERLAND bleek te ontstaan, werd de titel in juni 1944 gewijzigd in ONS VRIJE NEDERLAND (zie nr. 583). In juni 1944 werd de brochure 'NOODLEUGEN' EN 'KRIJGSLIST', een in christelijke kringen veel bediscussieerd onderwerp, uitgegeven. Toen het zuiden werd bevrijd, vertoefde Hagoort met Hupkes te Eindhoven, waar hij de uitgave legaal voortzette. Wel verscheen in het bezette gebied nog een te vroeg gedrukt bevrijdingsnummer. In Rotterdam verscheen vanaf september 1944 een plaatselijke editie (zie nr. 582); in enkele steden in Oost- en Noord-Nederland verschenen terstond na hun bevrijding plaatselijke bevrijdingsnummers.