Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten/Beginnetjes/De vrije pers (verzetsblad, Rotterdam)
Hieronder zie je een beginnetje (opzetje, stub) van een Wikipedia-artikel over een Nederlandse verzetskrant uit de Tweede Wereldoorlog.
Dit beginnetje is aangemaakt in het kader van het Wikiproject Verzetskranten.
De informatie in het beginnetje is rechtstreeks overgenomen uit het boek De ondergrondse pers 1940-1945 van Lydia Winkel, in zijn geheel als PDF te vinden op Wikimedia Commons.
Onderstaand beginnetje is nog niet rijp voor de hoofdnaamruimte van Wikipedia, je kunt helpen om het te controleren of aan te vullen tot een volwaardig artikel.
In de handleiding voor deelnemers aan het Wikiproject Verzetskranten lees je hoe dit werkt.
Andere beginnetjes van verzetskrantenartikelen vind je in Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten/Beginnetjes
| De vrije pers | ||||
|---|---|---|---|---|
| Plaats(en) van uitgave | Rotterdam | |||
| Verschijningsfrequentie | 3 maal per week | |||
| Inhoud | Nieuwsberichten | |||
| Reproductiemethode | Aanvankelijk gedrukt, maar vanaf 14 oktober 1944 gestencild | |||
| Oplage | Tussen de 40000 en 55000 | |||
| Datum eerste uitgave | 25 september 1944 | |||
| Datum laatste uitgave | 8 mei 1945 | |||
| Taal | Nederlands | |||
| Gerelateerde kranten | Oranje-bulletin; met medewerking van De Geus, Ons Volk, Het Parool, Vrij Nederland, Je Maintiendrai, Voor God en den koning, De Waarheid, Trouw, Ons Vrije Nederland, De Nieuwsbode en Slaet op den Trommele Het Parool; driemaal wekelijks verschijnend bulletin voor Rotterdam en omgeving | |||
| Nr. in DOP van L.E. Winkel | 1033 | |||
| Beschrijving in catalogus | 376313579 | |||
| ||||
De vrije pers was een verzetsblad uit de Tweede Wereldoorlog, dat vanaf 25 september 1944 tot en met 8 mei 1945 in Rotterdam werd uitgegeven. Het blad verscheen 3 maal per week in een oplage tussen de 40000 en 55000 exemplaren. Het werd aanvankelijk gedrukt, maar vanaf 14 oktober 1944 gestencild en de inhoud bestond voornamelijk uit nieuwsberichten.
Gerelateerde kranten
bewerken- Oranje-bulletin; met medewerking van De Geus, Ons Volk, Het Parool, Vrij Nederland, Je Maintiendrai, Voor God en den koning, De Waarheid, Trouw, Ons Vrije Nederland, De Nieuwsbode en Slaet op den Trommele (verzetsblad, Utrecht) [1]
- Het Parool; driemaal wekelijks verschijnend bulletin voor Rotterdam en omgeving (verzetsblad, Rotterdam) [2]
- Bronnen
- Lemma 1033 in De Ondergrondse Pers 1940-1945, Lydia E. Winkel en Hans de Vries, 3e druk, 1989. Full-text (PDF) op Wikimedia Commons.
- Afleveringen van De vrije pers in full-text op Delpher.nl
- Beschrijving van De vrije pers in de catalogus van de Koninklijke Bibliotheek
- Overige bronnen en verwijzingen
- ↑ Oranje-bulletin; met medewerking van De Geus, Ons Volk, Het Parool, Vrij Nederland, Je Maintiendrai, Voor God en den koning, De Waarheid, Trouw, Ons Vrije Nederland, De Nieuwsbode en Slaet op den Trommele: Lemma 617 in De ondergrondse pers 1940-1945 (PDF)
- ↑ Het Parool; driemaal wekelijks verschijnend bulletin voor Rotterdam en omgeving: Lemma 662 in De ondergrondse pers 1940-1945 (PDF)
Ruwe tekst Winkel-lemma
bewerkenHieronder staat de tekst over De vrije pers uit lemma nr. 1033 van De Ondergrondse Pers. Met behulp van deze tekst (en andere bronnen) kunnen Wikipedianen het bestaande artikel verbeteren. De Ondergronds Pers is ook als full-text PDF beschikbaar op Wikimedia Commons, daar is onderstaande tekst dus ook terug te vinden.
In Rotterdam was de nieuwsvoorziening in vergelijking met Amsterdam en Den Haag pover. Het was te voorzien, dat de plaatselijke vertegenwoordigers van de landelijke bladen zelf de nieuwsvoorziening ter hand zouden nemen. De Spoorwegstaking en het verbreken van de verbindingen maakten de kwestie urgent, en de vertegenwoordigers van DE GEUS, HET PAROOL, JE MAINTIENDRAI , ONS VOLK, TROUW, VRIJ NEDERLAND en DE WAARHEID kwamen bijeen, teneinde te trachten gezamenlijk een uitgave te verzorgen, waarin datgene gepubliceerd zou worden wat in afzonderlijke uitgaven der verschillende bladen toch gelijkluidend zou zijn: de regeringsmededelingen, de waarschuwingen, het voornaamste nieuws. In andere plaatsen was al eerder door samenwerking een ORANJE-BULLETIN (zie nr. 617) opgericht en de hoofdredacties van sommige bladen wensten deze lijn voortgezet te zien in alle steden. Hoewel de samenbundeling aanvankelijk mislukte, aangezien sommige bladen liever hun eigen nieuwsberichten wilden uitgeven, is het na drie vergaderingen gelukt DE VRIJE PERS op te richten, orgaan van DE GEUS, ONS VOLK, HET PAROOL, TROUW, VRIJ NEDERLAND en DE WAARHEID. De hiermee bereikte eenheid en samenwerking van de grote illegale bladen in Rotterdam is van grote betekenis geweest voor het coördineren van het verzet in deze stad. Door het tot stand komen van DE VRIJE PERS werd versnippering vermeden. Hoewel ieder blad zich ten volle het recht voorbehield zelf te blijven verschijnen en zijn eigen karakter te bewaren, werkten alle samen in deze neutrale uitgave, die een onderdeel van alle medewerkende bladen vormde. De eerste moeilijkheid die DE VRIJE PERS ontmoette was die van haar naam. DE GEUS zou gaarne zijn medewerking verlenen, mits de titel werd veranderd in ORANJE-BULLETIN. Van de redactie van JE MAINTIENDRAI en DE TOEKOMST werden soortgelijke verzoeken, zelfs van ultimatieve aard, ontvangen. Argumenten vóór ORANJE-BULLETIN waren: te Den Haag, Amsterdam en Utrecht, Leiden en Delft verscheen reeds, door merendeels dezelfde bladen uitgegeven, een ORANJE-BULLETIN. De eenheid zou bevorderd worden, indien deze naam, die reeds een zeker burgerrecht en een officieel karakter had verworven ook te Rotterdam werd gebezigd. De nadruk op het woord ORANJE werd gelegd als op een nationaal, allen-omvattend symbool. De éénheid tegenover het publiek zou duidelijk blijken en verwarring zou zijn voorkomen. DE VRIJE PERS zou de wijziging (met ingang van het vijfde nummer) in een gemotiveerd artikel kunnen uiteenzetten, terwijl de uitgave zou worden bestendigd. Tegen deze plannen kwamen, met name van de zijde van DE WAARHEID, bezwaren. Iedere vertegenwoordiger hield ruggespraak met zijn redactie, terwijl men overeenkwam, dat de titel zolang dezelfde zou blijven, tot tenslotte werd besloten deze toch te handhaven. Inmiddels was DE TOEKOMST onder de uitgevende bladen opgenomen, evenals JE MAINTIENDRAI. Op 3 oktober 1944 dienden DE VRIJE KATHEDER en DE VONK een verzoek tot opname in, evenals enige plaatselijke nieuwsbladen als DE AVONDPOST, KRONIEK VAN DE WEEK, DE WACHT en OP WACHT, die alle onder het hoofd 'en nieuwsorganen' werden opgenomen in no. 7, dat verscheen op 10 oktober 1944. Op 30 oktober 1944 (no. 16) werd ONS VRIJE NEDERLAND in de kop opgenomen, waarmede vrijwel alle landelijke bladen tot DE VRIJE PERS-combinatie waren toegetreden. Een enorme organisatie was hiermee opgebouwd, steunend op bestaande organisaties die geheel Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen en Maassluis, de eilanden, de plaatsen tot Bergschenhoek en Nieuwerkerk omvatte. De redactie die de teksten samenstelde, bestond uit drie personen: de vertegenwoordiger van ONS VOLK was hoofdredacteur. De technische organisatie was geheel gedecentraliseerd: alle bladen hadden hun eigen vermeerder- en verspreidingsapparaat. De oplage had, gedwongen door de papiervoorziening en door een maximale verspreidingscapaciteit, een plafond van 55.000 exemplaren. De vergroting werd opgedragen aan de lezers: 'Doorgeven, doorgeven!'. In samenwerking met de KP werden affiches aangeplakt, terwijl DE VRIJE PERS in haar 15e nummer 'Nogmaals het aardappelrooien' aan de orde stelde. Dit was een gezamenlijke actie van Rotterdamse verzetsgroepen tegen - naar men toen te Rotterdam meende - de geraffineerde Duitse plannen om in één klap èn aardappels èn arbeiders voor de IJssellinie te vangen. Vele malen plaatste DE VRIJE PERS in haar blad ernstige waarschuwingen tegen Duitse plannen en maatregelen, tegen onverantwoordelijkheid in het illegale werk. In het negende nummer (13 oktober 1944) stond na een opsomming van de steden waar mannen al waren weggevoerd, reeds een artikel 'Wanneer wij?'. In de 'Binnenlandse Berichten' werd telkens melding gemaakt van de razzia's in andere steden, met name in Utrecht. Desondanks kwamen de razzia's van 10 en 11 november 1944 voor velen nog onverwachts. Op 11 november 1944, de dag van de grote razzia's te Rotterdam, moest no. 21 verschijnen en het is verschenen! Enige cellen konden onder toezicht van een lid van de leiding der VRIJE PERS toch draaien. Daarna is het gehele verspreidapparaat op meisjes omgeschakeld. Op 25 november 1944 kwam HET PAROOL met een eigen bulletin uit (zie nr. 662) en trad uit DE VRIJE PERS. Direct nam DE VRIJE PERS contact op met enkele nog niet aangesloten kleinere nieuwsorganen in Rotterdam, t.w. DE NEDERLANDER, KRONIEK VAN DE WEEK, ONS KOMPAS en DE WACHT aan wie het doel van DE VRIJE PERS werd uiteengezet. DE KRONIEK VAN DE WEEK en DE WACHT waren nu onmiddellijk voor aansluiting te vinden en traden per 1 januari 1945 tot de VRIJE PERS-combinatie toe. De beide andere bladen wilden hun zelfstandigheid niet direct opgeven en sloten zich aan bij een compromis-voorstel om, bij wijze van overgangsmaatregel, nog even onder eigen kop het nieuws uit te geven, echter grotendeels met dezelfde tekst als DE VRIJE PERS. Door haar brede basis werd DE VRIJE PERS langzamerhand erkend als het officiële orgaan der plaatselijke illegaliteit. Begin 1945 werd ook een centraal punt voor de illegale pers gecreëerd, het 'bureau Van Amstel', dat ten dienste stond van alle illegale bladen in Rotterdam en getracht heeft de belangen der illegale pers te behartigen waar dit nodig bleek. DE VRIJE PERS heeft zeer veel gebruik gemaakt van haar diensten. Op 8 maart 1945 werd het (gedrukte) artikel 'JUDAS EN DE HONGER', speciaal gericht tot de stakende spoorwegmannen, op grote schaal (evenals in de andere steden waar OB's verschenen) verspreid, op 18 april 1945 een uitvoerig artikel de 'VOEDSELTOESTAND', opgesteld na enige dagen overleg met de plaatselijke voedselautoriteiten. Op VE-day, 8 mei 1945, hield DE VRIJE PERS op te verschijnen; in september 1945 werd nog een uitvoerig afscheidsnummer uitgegeven.