Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten/Beginnetjes/De vonk (verzetsblad, Amsterdam)

De vonk; 'uit de vonk zal de vlam oplaaien' (Poesjkin)
Plaats(en) van uitgave	Amsterdam
Verschijningsfrequentie	Aanvankelijk maandelijks, vanaf februari 1943 ongeveer twee-maandelijks
Inhoud	Algemene artikelen en Opinie-artikelen
Reproductiemethode	Gestencild
Oplage	20000
Datum eerste uitgave	1 januari 1941
Datum laatste uitgave	1 mei 1945
Taal	Nederlands
Vervaardigers/redacteuren	A. Kerkhoven A. de Lange Jef Last G. Mannoury F. Munniksma W. van de Noordaa A. van de Noordaa-van der Meer D. Aikema H.M. van Randwijk H.G.A. Roland Holst-van der Schalk T. Rot D. Schilp Ph. Schoonmoet W.F. Storm H.W.L. Vrind E. Wijnkoop S. Wijnobel H. Drayer J. Heymans R. Jokel T. de Jong
Drukkerij(en)	Fa. K. Budde
Nr. in DOP van L.E. Winkel	937
Portaal	Media

Hieronder zie je een beginnetje (opzetje, stub) van een Wikipedia-artikel over een Nederlandse verzetskrant uit de Tweede Wereldoorlog.

Dit beginnetje is aangemaakt in het kader van het Wikiproject Verzetskranten.

De informatie in het beginnetje is rechtstreeks overgenomen uit het boek De ondergrondse pers 1940-1945 van Lydia Winkel, in zijn geheel als PDF te vinden op Wikimedia Commons.

Onderstaand beginnetje is nog niet rijp voor de hoofdnaamruimte van Wikipedia, je kunt helpen om het te controleren of aan te vullen tot een volwaardig artikel.

In de handleiding voor deelnemers aan het Wikiproject Verzetskranten lees je hoe dit werkt.

Andere beginnetjes van verzetskrantenartikelen vind je in Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten/Beginnetjes

De vonk; 'uit de vonk zal de vlam oplaaien' (Poesjkin) was een verzetsblad uit de Tweede Wereldoorlog, dat vanaf 1 januari 1941 tot en met 1 mei 1945 in Amsterdam werd uitgegeven. Het blad verscheen aanvankelijk maandelijks, vanaf februari 1943 ongeveer twee-maandelijks in een oplage van 20000 exemplaren. Het werd gestencild en de inhoud bestond voornamelijk uit algemene artikelen en opinie-artikelen.

Betrokken personen bewerken

Bronnen

Lemma 937 in De Ondergrondse Pers 1940-1945, Lydia E. Winkel en Hans de Vries, 3e druk, 1989. Full-text (PDF) op Wikimedia Commons.
Afleveringen van De vonk; 'uit de vonk zal de vlam oplaaien' (Poesjkin) in full-text op Delpher.nl

Overige bronnen en verwijzingen

Categorie:Illegale pers in de Tweede Wereldoorlog

Ruwe tekst Winkel-lemma bewerken

Hieronder staat de tekst over De vonk; 'uit de vonk zal de vlam oplaaien' (Poesjkin) uit lemma nr. 937 van De Ondergrondse Pers. Met behulp van deze tekst (en andere bronnen) kunnen Wikipedianen het bestaande artikel verbeteren. De Ondergronds Pers is ook als full-text PDF beschikbaar op Wikimedia Commons, daar is onderstaande tekst dus ook terug te vinden.

Een aantal op de voorgrond tredende persoonlijkheden uit vooroorlogse anti-fascistische organisaties hebben eind 1940 het orgaan van de INTERNATIONALE SOCIALISTISCHE BEWEGING opgericht, daar de reeds bestaande bladen niet aan het doel dat deze internationale socialisten stelden, beantwoordden. Voorafgegaan door twee OPEN BRIEVEN AAN DE NEDERLANDSE JEUGD van de hand van de dichteres Henriëtte Roland Holst, later gevolgd door een tweede serie OPEN BRIEVEN AAN DE IN NEDERLAND STUDERENDE INDONESISCHE JEUGD, OPEN BRIEVEN AAN DE NEDERLANDSE STUDENTEN en twee brieven 'Tegen haat en wraak' onder het pseudoniem IN LIEFDE BLOEIENDE (zie de nrs. 598, 597, 599 en 250) - verscheen begin januari 1941 het eerste nummer van DE VONK dat als ondertitel droeg: Orgaan van de werkers van Nederland, met daaraan toegevoegd 'uit de vonk zal de vlam oplaaien' (Poesjkin). Pas in januari '42 zal deze ondertitel veranderd worden in Orgaan van de Internationaal-Socialistische Beweging. De oprichters, T. Rot, E. Wijnkoop en D. Schilp vormden de eerste redactie. In februari 1941 werd een door Jef Last geschreven OPEN BRIEF AAN DE NEDERLANDSE KUNSTENAARS, waarbij hij betoogde dat 'gildevorming' de uitsluiting der joden beoogde, op grote schaal verspreid. In juli 1941 werd na een enquête onder medestanders het 'eerste werkprogram' gepubliceerd; prof. G. Mannoury en mevr. Roland Holst verleenden daartoe hun medewerking. In 1942 verscheen een tweede, nu definitief programma van de ISB. Eind januari 1942 werd een MANIFEST tegen de voorgenomen deportaties van de joden door mr. H.W.L. Vrind opgesteld en op grote schaal als bijlage verspreid, voorzien van een verzoek om vermenigvuldiging, evenals het pamflet TENZIJ ... EEN ERNSTIG BEROEP OP HET GEWETEN VAN HET NEDERLANDSCHE VOLK door H.M. van Randwijk van VRIJ NEDERLAND. (Ook op andere gebieden trouwens [drukkers b.v.] verleende men VRIJ NEDERLAND steun.) Terstond na de invoering van de zg. jodenster op 1 mei 1942 werden 300.000 papieren sterren met het opschrift Jood en niet-Jood één - o.a. vanaf de dakgoot van het warenhuis De Bijenkorf te Amsterdam! - in circulatie gebracht. Door de Dordtse groep werd in juli 1942 'het nationale parool inzake de deportaties van Joodse Nederlanders' verspreid. In deze periode was mej. A. de Lange belast met de organisatie (drukken, stencilen, expeditie). In maart 1942 werden Wijnkoop, Schilp en enkele anderen gearresteerd. Hierop kwamen o.a. de psychiater W.F. Storm uit Leiden, de schrijver Jef Last en mr. Vrind in de redactie. In november en december 1942 werden T. Rot en T. de Jong (Assen), H. Drayer en F. Munniksma (Groningen), S. Wijnobel (Leiden), A. van de Noordaa-van der Meer en W. van de Noordaa ('s-Gravenhage), Ph. Schoonmoet en J. Heymans door verraad gearresteerd. Jef Last en Storm achtten het hierop het beste onder te duiken; de laatste werd toch nog gearresteerd, maar wist tijdens het transport te ontvluchten. T. Rot zou voor het Obergericht te Den Haag worden berecht, hij werd echter zonder proces naar Duitsland gevoerd. De anderen stonden voor het Landesgericht te Utrecht terecht. Hierna verdween DE VONK gedurende anderhalf jaar uit Amsterdam. Na enige tijd werd een nieuwe redactie gevormd, waarin o.a. Storm, Last en de Tsjech R. Jokel zaten. Het blad werd toen in Leiden, Groningen, Assen, Enschede, Leerdam, Utrecht en Breda gestencild of gedrukt. De Sipo bleef Storm echter vervolgen. Aan verschillende pogingen hem in de val te lokken of door een overval te arresteren, is hij soms met de hakken over de sloot ontsnapt. In oktober 1944, toen de bevrijding nabij scheen, werd een bevrijdingsnummer gedrukt, waarop de namen van de medewerkers openlijk vermeld stonden. De gehele oplage van 20.000 exemplaren, gedrukt bij de fa. K. Budde te Amsterdam, kon men echter tijdig laten onderduiken en nadelige gevolgen zijn er niet uit voortgevloeid. In september/oktober 1944 werden als resultaat van besprekingen met het Comité Arbeiders-eenheid VONK-representanten in deze groep opgenomen. De samenwerking was echter niet van lange duur en in februari 1945 kwam DE VONK zelfs met een eigen orgaan uit: DE BEDRIJFSRAAD; orgaan voor en van bedrijfsorganisatie; uitgave voor de verwezenlijking der economische democratie (zie nr. 48). Toen het oosten en het noorden van Nederland reeds gedeeltelijk bevrijd waren maar West-Nederland nog niet, richtte Jef Last aan de lezers van DE VONK het verzoek in afwachting van de volledige bevrijding een voorlopige legale editie uit te geven. Hiervan zijn verschillende plaatselijke bevrijdingsnummers verschenen o.a. te Assen, Twente en Groningen. Op 14 november 1944 is men (de plaats van uitgave is niet bekend) begonnen met een nieuwsbulletin, waarin het oorlogsnieuws zou worden voorzien van socialistisch commentaar. Vermoedelijk is deze uitgave slechts een of enkele malen verschenen (zie nr. 943). Wijnkoop is in Mauthausen omgekomen; mr. Vrind werd op 13 juli 1942 als gijzelaar gearresteerd. In oktober 1942, toen voor de tweede maal een groep gijzelaars werd gefusilleerd, behoorde hij tot hen. Drayer is in Duitsland overleden. Vele andere VONK-medewerkers werden gefusilleerd of kwamen in concentratiekampen om het leven. O.a. werden twee vrouwelijke medewerkers uit Groningen op 23 maart 1945 gefusilleerd: Diny Aikema en Anda Kerkhoven. Na het beëindigen van de oorlog werd de titel met behoud van de bedoeling van DE VONK en de ISB (een humanitair-socialistische functioneel-democratische synthese) als symbool van de wederopbloei van de vrijheidslievende cultuur veranderd in DE VLAM. Henriëtte Roland Holst maakte na de bevrijding openlijk deel uit van de redactie.