Vagn Holmboe

Vagn Gylding Holmboe (Horsens, 20 december 1909 – Ramløse, 1 september 1996) was een Deense componist.

Leven en werk

Als 17-jarige begon Holmboe, op aanbeveling van Carl Nielsen, aan zijn muziekstudie aan het conservatorium van Kopenhagen. Zijn docenten waren Knud Jeppesen (muziektheorie) en Finn Høffding (compositie). Na zijn studie nam hij lessen bij Ernst Toch in Berlijn. Aansluitend verbleef hij enige tijd in Roemenië, waar hij in 1934 trouwde met de pianiste Meta May Graf, die hij al kende uit Berlijn. Zij gaf de piano op en wijdde zich aan de schilderkunst, glaskunst en fotografie. Holmboe gaf eerst privélessen in muziek en begon te componeren. Zijn werken uit de jaren dertig werden nauwelijks uitgevoerd. Hij gebruikte het materiaal later opnieuw in andere composities. Zijn doorbraak kwam dankzij de Tweede symfonie (1938-39), die bekroond werd. Van het prijzengeld konden Holmboe en Meta May zich vestigen in Ramløse op Sjælland. In de jaren veertig was hij muziekleraar aan een blindeninstituut en van 1950 tot 1965 doceerde hij aan het Kopenhaagse conservatorium, vanaf 1955 als hoogleraar. Tot zijn studenten behoorden Svend Nielsen, Per Nørgård, Ib Nørholm, Bent Lorentzen, Arne Nordheim, Egil Hovland en Alan Stout.

Holmboe wordt beschouwd als een van de belangrijke Deense symfonici, na Carl Nielsen en naast Niels W. Gade en Rued Langgaard. Zijn muziek, die veel gebruikmaakt van Deense volksmuziek, doorbreekt de grenzen van de tonaliteit niet, afgezien van een korte periode waarin hij experimenteerde met de twaalftoonstechniek van Arnold Schönberg. Zijn componeerstijl kenmerkt zich, naar het voorbeeld van Jean Sibelius, door metamorfosen van de thema's en motieven, die in de loop van een (deel van een) werk in steeds andere gedaanten verschijnen. Andere hoorbare invloeden zijn die van de componisten Carl Nielsen, Béla Bartók, Paul Hindemith, Igor Stravinsky, Sergej Prokofjev en Dmitri Sjostakovitsj. Voor Holmboe was Joseph Haydn een groot voorbeeld en daarom wordt zijn muziek wel tot het muzikale neoklassicisme gerekend, maar dat geldt zeker niet voor al zijn werk.

In zijn geboortestad Horsens wordt sinds 2000 het jaarlijkse festival Holmboe i Horsens georganiseerd, waarbij ook de Holmboe Pris wordt uitgereikt.

Werkenlijst (selectie)

Holmboe componeerde ongeveer 400 werken, waaronder 13 symfonieën, 3 kamersymfonieën, 4 strijkerssymfonieën, 20 strijkkwartetten, vele soloconcerten, een satirische opera Kniven (Het mes), Preludes voor kamerorkest en veel koormuziek. Zijn leerling Per Nørgård voltooide zijn laatste strijkkwartet (nr. 21, Quartetto sereno).

Holmboe hanteerde opusnummers, maar later heeft de musicoloog Paul Rapoport alle werken geordend en voorzien van een catalogusnummer met de letter "M". Daarmee doelde hij op het begrip Meta(morfose), dat een grote rol speelt in Holmboe's componeerwijze.

Symfonieën

Nr. 1, voor kamerorkest, M. 85
Nr. 2, 1938-39, M. 107
Nr. 3, Sinfonia rustica, M. 126
Nr. 4, Sinfonia sacra met koor, M. 132
Nr. 5, 1944, M. 145
Nr. 6, 1947, M. 155
Nr. 7, 1950, M. 167
Kamersymfonie nr. 1, 1951, M. 171
Nr. 8, Sinfonia boreale, M. 175
Sinfonia in memoriam, 1954-55, M. 185
Sinfonia I voor strijkers, M. 194
Sinfonia II voor strijkers, M. 196
Sinfonia III voor strijkers, M. 200
Sinfonia IV Kairos voor strijkers, M. 215
Nr. 9, 1967-69, M. 235
Kamersymfonie nr. 2, 1968, M. 240
Kamersymfonie nr. 3, 1969-70, M. 246
Nr. 10, 1970, M. 250
Nr. 11, 1980-81, M. 304
Nr. 12, 1988, M. 338
Nr. 13, 1993-94, M. 362

Strijkkwartetten

Concerten

Overige werken

Notturno voor blaaskwintet, 1940, M. 118
Koperkwintetten:
- Nr. 1, 1961-62, M. 212
- Nr. 2, 1978, M. 293
Requiem for Nietzsche voor tenor, bariton, koor en orkest, 1963-64, M. 219
4 Symfonische metamorfosen voor orkest:
- Epitaph, 1956, M. 189
- Monolith, 1960, M. 207
- Epilog, 1961-62, M. 213
- Tempo variabile, 1971-72, M. 254
2 sonates voor gitaar, M. 141 en M. 142
5 intermezzi voor gitaar, M. 149
Prelude to a dolphin, M. 327
Prelude to a maple tree, M. 329
Intermezzo concertante voor tuba en orkest, 1987, M. 332
Prelude to a living stone, M. 335
Prelude to the Victoria Embankment, M. 351

Koor a capella

Liber Canticorum
Sange mod vårdybet naar gedichten van William Heinesen

Opera

Kniven, 1963, op een eigen libretto

Publicaties

(en) Danish Street Cries: a study of their musical structure and a complete edition of tunes with words collected before 1960. Kragen, København, 1988. ISBN 87 980636 9 3
(en) Experiencing Music. Toccata Press, London, 1991. ISBN 0 907689 16 7

Literatuur

(en) Paul Rapoport: The Compositions of Vagn Holmboe. Wilhelm Hansen, København, 1996. ISBN 87 598 0813 6