Titanomachya
Titanomachya is een geslacht van sauropode dinosauriërs, behorende tot de Titanosauriformes, dat tijdens het late Krijt leefde in het gebied van het huidige Argentinië. De enige benoemde soort is Titanomachya gimenezi.
Naamgeving bewerken
In het begin van de eenentwintigste eeuw werd door een team van CONICET en het Museo de La Plata in de noordelijke sector van de vindplaats van Cerro Bayo het skelet gevonden van een kleine sauropode. Het werd geprepareerd door het Museo Paleontológico Egidio Feruglio en van 2018 af bestudeerd.
In 2024 werd de typesoort Titanomachya gimenezi benoemd en beschreven door Agustín Pérez-Moreno, Leonardo Salgado, José Luis Carballido, Alejandro Otero en Diego Pol. De geslachtsnaam is een spellingsvariant van Titanomachia, de eindstrijd van de Titanen. De naam verwijst naar de ondergang van de Titanosauria op het eind van het Krijt. De soortaanduiding eert wijlen Olga Giménez, de eerste paleontologe die de sauropoden van Chubut bestudeerde.
Het holotype, MPEF Pv 11547, is gevonden in een laag van de La Colonia-formatie die dateert uit het late Maastrichtien, zesenzestig miljoen jaar oud. Het bestaat uit een skelet zonder schedel. Bewaard zijn gebleven een achterste staartwervel, ribben, twee chevrons, een linkeropperarmbeen, een linkerdarmbeen, een rechterschaambeen en beide achterpoten minus de voeten. Het betreft een volwassen exemplaar dat echter wellicht nog niet geheel volgroeid was.
Beschrijving bewerken
Titanomachya heeft een lengte van zo'n zeven meter. Het gewicht werd in 2024 geschat op 5,79 tot 9,79 ton. Dit was gebaseerd op een toepassing van de methode Campione die weer afgaat op een correlatie tussen de omvang van de botten van de ledematen en het gewicht bij moderne dieren. Volgens sommige onderzoekers leidt deze methode tot een systematische overschatting van het gewicht van sauropoden en is een volumetrische benadering betrouwbaarder. Titanomachya heeft een heuphoogte van ongeveer anderhalve meter. De ruwweg elf kubieke meter die de hoge schatting van 9,79 ton impliceert — de soortelijke dichtheid ligt onder de 1,0 — is daarmee lastig te verenigen. Weegt Titanomachia rond de vijf ton dan is het een van de lichtste bekende titanosauriërs. Het opperarmbeen is 645,4 millimeter lang, het dijbeen 885 millimeter.
De beschrijvers wisten enkele onderscheidende kenmerken vast te stellen. Vier daarvan zijn autapomorfieën, unieke afgeleide eigenschappen. Het sprongbeen heeft een symmetrische ontwikkeling van de gewrichtsvlakken, waarbij het zijdelingse raakvlak met het hielbeen en het kuitbeen even ontwikkeld is als het raakvlak met het scheenbeen. De verbreding overdwars van het facet van het sprongbeen voor het contact met het scheenbeen heeft ongeveer driekwart van de breedte van het onderste scheenbeen, een hoge waarde. Het sprongbeen heeft aan de achterkant een bult in de vorm van een halve bol. Het sprongbeen is viermaal overdwars breder dan verticaal hoog.
Verder is er een unieke combinatie van op zich niet unieke kenmerken. Het haemaalkanaal maakt ongeveer een kwart van de lengte van de chevron uit. De aanhechting op het opperarmbeen voor de musculus deltoides en musculus pectoralis major is opvallend ontwikkeld. De buitenste zijrand van het opperarmbeen is recht tot halverwege de schacht of verder. De deltopectorale kam van het opperarmbeen is onderaan opvallend verbreed. Het opperarmbeen heeft een krachtig gevormde bult aan de zijdelingse achterrand ter hoogte van de onderkant van de deltopectorale kam.
Fylogenie bewerken
Titanomachya werd in de Lithostrotia geplaatst.
Het volgende cladogram toont de positie van Titanomachya in de evolutionaire stamboom volgens het benoemende artikel.
| Eutitanosauria |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur bewerken
- Pérez-Moreno, A.; Salgado, L.; Carballido, J.L.; Otero, A. & Pol, D. 2024. "A new titanosaur from the La Colonia Formation (Campanian-Maastrichtian), Chubut Province, Argentina". Historical Biology: An International Journal of Paleobiology. DOI:10.1080/08912963.2024.2332997.