Henrietta Leavitt
Henrietta Leavitt (1868-1921) is geboren in Cambridge, Massachusetts. Ze was de dochter van de oppermeester van een monnikenklooster. Aan het eind van haar genoten opleidingen ontdekte ze in 1892 de astronomie. Ze deed na haar diploma een extra cursus astronomie om hier meer van te weten te komen. Helaas moest ze daarna jarenlang thuis blijven vanwege een ernstige ziekte die haar voorgoed doof zou maken. De sterrenkunde vergat ze daarentegen niet. In 1895 kwam ze als vrijwilliger werken op de sterrenwacht van Harvard College. Zeven jaar later behoorde ze tot de permanente medewerkers aldaar voor een dagloon van 2,5 euro. Haar baas was de in de sterrenwereld bekende Charles Pickering. Ze kreeg weinig kans om theoretisch werk te doen maar ze werd wel hoofd van de fotografische fotometrieafdeling. Deze afdeling bestudeerde foto's met sterren erop om de exacte helderheid van de sterren vast te stellen.
Tijdens haar carrière ontdekte Leavitt meer dan 2400 sterren die niet altijd even helder waren. En dat komt niet door de luchtonrust in de dampkring van de Aarde (een extrinsieke oorzaak). De ster zelf was de oorzaak (een intrinsieke oorzaak). Dit fenomeen heet een veranderlijke ster. In haar tijd was dit bij 50% van alle sterren die op de wereld bekend stonden als veranderlijk het geval. Dit alles leidde tot de meest belangrijke ontdekking in de sterrenkunde van die tijd, de zogenaamde "Cepheïde variabele periode-helderheid relatie" (1912). Door het licht van 25 Cepheïde sterren met elkaar te vergelijken ontdekte ze dat dit een speciale klasse van sterren is. Deze worden de Cepheïden genoemd. Dit zijn sterren waarvan de echte helderheid afhankelijk is van de duur van de lichtschommeling. Edwin Hubble kon met deze ontdekking de afstanden in het heelal meten en daarmee aantonen dat het heelal uitdijde. Op zich is dit eenvoudig te begrijpen. Meet met een klok hoe lang het duurt voor een Cepheïde een keer dooft en weer helder wordt. Dat heeft niets met de afstand tot de ster te maken. Als dat bijvoorbeeld tien dagen duurt dan is de echte helderheid 250x die van de Zon. Als dat 100 dagen duurt is de helderheid 3800x die van de Zon. Als de echte helderheid van een ster bekend is, dan kan de afstand berekend worden door de magnitude van de ster, zoals deze zich aan de hemel laat zien, te meten. Omdat Cepheïden erg helder zijn, kan men ze nog ontdekken in andere melkwegstelsels en dus tegelijk de afstand naar dat melkwegstelsel bepalen.
Leavitt ontwikkelde ook een standaard waarmee de helderheid van sterren gemeten kan worden via een fotografische plaat. De helderheid van een ster op een foto is afhankelijk van de kleuren die de ster zelf uitzendt. De ene ster is vooral blauw, maar de andere meer rood of geelachtig. Daarnaast heeft elke film ook zijn eigen kleurgevoeligheid. Deze methode werd wereldwijd aanvaard na goedkeuring door de International Committee on Photographic Magnitudes in 1913. Dit werd de Harvard Standaard genoemd. Zij gebruikte hiervoor 299 fotografische platen die gemaakt waren door 13 telescopen.
Leavitt heeft nooit mogen kiezen waar ze onderzoek naar zou willen doen. Dit werd haar altijd opgelegd door het hoofd van de sterrenwacht.
"If Leavitt had been free to choose her own research projects, she might have investigated the consequences of the period-luminosity relationship she had discovered. ... Pickering hired people to do a specific job and didn't want them wasting their time doing anything else."
Ze heeft hierdoor haar intellect nooit ten volle mogen gebruiken, maar een collega herinnerde haar zich als een van de beste geesten van de sterrenwacht in die tijd. Ze bleef haar leven in dienst stellen van Harvard en sterren totdat ze in 1921 overleed aan kanker.
"With Leavitt's findings, distances of Cepheids could be determined up to 10 million light years. This became the "yardstick to the universe" used by Edwin Hubble and others to make discoveries that changed our view of our galaxy and the universe."