Met '''virtueel geheugen''' wordt een mechanisme bedoeld waarmee een [[besturingssysteem]] een deel van de [[harde schijf]] gebruikt om tijdelijk niet gebruikte gegevens te bewaren om zo meer werkgeheugen ([[Random Access Memory|RAM]]) vrij te houden voor belangrijker zaken. Dit wordt de '''swap'''-file of '''swap-arearuimte''' genoemd.
BijTijdens [[multitasking]]de besturingssystemenuitvoering draaienbewaart verschillendeeen takenprogramma gegevens in achterzijn elkaargeheugenruimte. DezeOp verschillendeelk programma'smoment gebruikenheeft het programma meestal maarslechts een klein gedeeltedeel van het aande hunbewaarde toegewezengegevens geheugennodig. Daarom probeert het besturingssysteem alleen die blokken in het actieve geheugenRAM te houden die het meest gebruikt worden,. alleDe andereoverige geheugenblokken worden dan weggeschreven naar de swap. Als een programma een geheugenblok nodig heeft wat op de swap staat, duurtmoet hetdat langerblok omeerst dievan informatiede opschijf tegelezen halenworden envoordat tevenshet moetprogramma hetverder besturingssysteemkan dangaan. beslissenwelkOm actievevoor geheugenblokdit hetblok hiervoorruimte zalte gebruiken.maken in Hethet voordeelRAM, vanmoet ''swappen''het isbesturingssysteem natuurlijkbovendien dateen applicatiesander lijkenblok tenaar beschikkende overswap veelverplaatsen. meergeheugen,Het eenbenaderen nadeelvan dateen dat''uitgeswapt'' geheugengeheugenblok veelduurt tragerdus inlanger gebruikdan is,het aangezienbenaderen van een hardeblok schijfdat veelreeds tragerin is danhet RAM (zieaanwezig ook [[Geheugenhiërarchie]])is.
Het voordeel van virtueel geheugen is dat programma's kunnen beschikken over meer geheugenruimte dan het aanwezige RAM geheugen. Een nadeel is dat virtueel geheugen trager in gebruik is, aangezien een harde schijf veel trager is dan RAM (zie ook [[Geheugenhiërarchie]]). De snelheid van virtueel geheugen is tevens afhankelijk van de regelmaat waarmee een programma gegevens nodig heeft die op dat moment ''uitgeswapt'' zijn.
Sommige programma's vragen veel RAM-geheugen van de [[personal computer|PC]]. Vooral in de begintijden van de PC was dit een significant probleem. Om dit te omzeilen hebben enkele handige programmeurs een stukje van de harde schijf gebruikt om de gegevens op te bewaren.
Op [[Unix]] gebaseerde besturingssystemen, zoals [[Linux]], wordtbewaren hetde swap-geheugengeswapte gegevens meestal op een aparte [[partitie (informatica)|partitie]] weggeschreven. (de swap-partitie). [[Microsoft Windows]] gebruikt daarentegen een speciaal bestand waarals het de programmainformatie in wegschrijftswap-ruimte.
