Texel: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
revert |
|||
Regel 122:
Vanuit [[Den Helder]] wordt een geregelde [[veerpont|veerdienst]] met het eiland onderhouden door de TESO ([[Texels Eigen Stoomboot Onderneming]]) die grotendeels eigendom is van de eilandbewoners.
==Folklore==
Regel 136 ⟶ 135:
==Dialect==
Een deel van de Texelaars spreekt een eigen [[dialect]]. Dit dialect, het [[Tessels]], wordt vooral in de 'buitendorpen' gesproken en nauwelijks nog in Den Burg en De Koog. Het Tessels lijkt sterk op het [[Wierings]], het dialect van het voormalige eiland [[Wieringen]], en beide zijn deze dialecten varianten van het [[West-Fries]] (zie ook [[Eiland-West-Fries]]). Zelfs met [[Zeeuws]] en [[Westvlaams]] zijn er opvallende gelijkenissen op te merken. Het Tessels is dan ook een typisch kustdialect, dat als [[Ingvaeoons]] beschouwd kan worden.
Het dialect is conservatief: de Nederlandse ij en ui klinken nog als ie en uu, zoals dat in het [[Middelnederlands]] het geval was. Zo wonen (''weune'') Tesselaars in een ''huus'' en wordt dat huus van de zee beschermd door een ''diek''. Andere kenmerken van het Tessels zijn weglating van ''ge-'' bij voltooide deelwoorden (''dat hei'k deen'' - dat heb ik gedaan) en het uitspreken van ''sk-'' op plekken waar het Nederlands sch heeft staan (''skéép'' = schaap).
Verder bijzonder is dat het Tessels twee ee-klanken onderscheidt, een gespannen ee (als in AN beer) en een ongespannen ee (als in AN beek etc.). Het onderscheid tussen deze klanken is historisch. Ook bij de oo bestaat zo'n onderscheid, maar dit onderscheid is historisch niet meer zuiver: in het Tessels heeft de gespannen oo de overhand gekregen op de ongespannen oo.
De [[grammatica]] van het Tessels heeft veel gemeen met die van het [[Fries]]. Dat is niet toevallig. Het Tessels is afgeleid van het [[Westfries]] dat een mengelmoes was van het Fries ([[Oudfries]]) en het [[Hollands (dialect)|Hollands]] met duidelijke Friese basis en is pas later onder invloed van het [[Nederlands]] komen staan. Typisch Fries zijn constructies van het type ''hee het staan bleve'', waarbij ''bleve'' een voltooid deelwoord is, en niet, zoals in het Nederlands, een infinitief (hij is blijven staan).
Of het Tessels in de toekomst behouden zal blijven is onzeker. Het Tessels begint steeds meer van haar eigenaardigheden te verliezen. Het lijkt erop dat het dialect zich zal aansluiten bij de algemene omgangstaal van [[Noord-Holland]]. Het dialect wordt dan vervangen door [[regiolect]].
==Musea en andere bezienswaardigheden==
| |||