Spoorboekje

Een spoorboekjegeeft de dienstregeling c.q. de treinenloop weer.

Een spoorboekje kan ook als metafoor dienen voor een tijdspad of een planning. In deze zin wordt de term spoorboeje ook gebruikt om bijvoorbeeld een stamboom aan te duiden, hoewel dit taaltechnisch dubieus is.

Trajecten

In een spoorboekje zijn de verschillende trajecten van de betreffende spoorwegmaatschappij vastgelegd in tabellen waarbij (meestal) links de stations iin de volgorde van het af te leggen traject staan. In de verschillende kolommen worden de treinen aangegeven, die op dat traject rijden op volgorde van vertrektijd. Door middel van symbolen en verschillende lijnen kunnen bijzonderheden in de dienstregeling schematisch worden weergegeven Door gebruik van symbolen en lijnen, kan een reiziger met wat inzicht snel opzoeken welke trein hij hoe laat waar zal aantreffen en zo zijn reis plannen.

Papieren versie

Tot de jaren zestig werd er gesproken van de 'Officiéle Reisgids', daarna is het onder de kale term 'Dienstregeling' verschenen en in 1950 kwam het vriendelijke 'Spoorboekje' uit. Al sinds de oprichting van de spoorwegen zijn er dienstregelingen te krijgen op papier, van de eerste dienstregelingen wordt gezegd dat deze op de achterkant van een doos sigaren zijn opgesteld, dus van een gids of boekje was zeker nog geen sprake. Toen het spoorwegennet uitbreidde en de behoefte aan informatie over de dienstreglingen steeds groter werd, werd er een 'Reisgids' uitgegeven, welke in 1922 (voor slechts 25 cent) 208 pagina's besloeg en daarmee 6 mm dik was. Vijftig jaar later zou het Spoorboekje al 538 pagina's tellen en 16 mm dik zijn (voor ƒ 1,95). In 2002 kreeg je voor € 5,95 (ƒ11,13) 984 pagina's met een totale dikte van 27 mm. Er zijn in de tussentijd ook andere soorten van spoorboekjes verscheneb, zo zijn daar de Intercityboekjes geweest, die alleen de tijden van de intercity-treinen aangaven in de vorm, die we uit het spoorboekje kennen. Ook zijn er tal van dienstregelingen op klein formaat geweest voor slechts één traject. Bij de SNCF zijn deze nog steeds veel te krijgen, maar in Nederland zijn deze nooit echt in trek geraakt. Naast de zomer- en winterdienstregelingen (van voor 1970) kwamen er ook internationale spoorboekjes met de belangerijkste verbindingen in heel Europa.

Digitale versie

Al in 1987 werd de eerste proefversie van de Reisplanner gemaakt. Toen nog meer gericht op het personeel (gezien het gebruik van de afkortingen voor stationsnamen. Twee jaar later zou deze versie op de markt komen voor de reiziger en omdat het spoorboekje steeds gecompliceerder werd, was de digitale versie al snel een succes. Naast de NS Reisplanner en het Spoorboekje kwam er ook een internetversie van de Reisplanner op de site van de NS te staan. Deze is vrij te raadplegen via www.ns.nl. Aan deze Reisplanner is door NS Internationaal nog de internationale Reisplanner toegevoegd. Tot slot is de Reisplanner Plus nog een initiatief, waainj niet alleen de dienstregelingen van de treinen zijn opgenomen, maar ook van ander openbaar vervoer.

Toekomst?

Aan het Spoorboekje kleven een aantal nadelen, namelijk dat het opzoeken van een ingewikkelde reis nogal wat inzicht vereist en daarnaast dat het geen deur-tot-deur-advies kan geven. Aangezien de digitale versies het opzoeken sneller maken en bovendien ook de andere vormne van openbaar vervoer meenemen in het reisadvies, lijkt het Spoorboekje een zachte dood te sterven. Het voordeel aan een Spoorboekje blijft wel dat het verzamelwaarde heeft en daarnaast dat de treinenloop in zijn geheel makkelijker in te zien is. De doorsnee reiziger zal daar echter niet op zitten te wachten en zal zich wenden tot de digitale versies. Nu deze op steeds meer apparaten te raadplegen zijn (ook draadloos en op mobiele telefoons en PDA's), zullen deze aan populairiteit toenemen. De verwachting is dat hhet Spoorboekje tot ongeveer 2015 zal verschijnen.

---

bron: Spoorzoeker.nl