Sparta (Griekenland): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Labels: Ongedaan gemaakt Misbruikfilter: Leeghalen Visuele tekstverwerker |
k Wijzigingen door 163.158.201.34 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door PvLHtn |
||
Regel 20:
Nadat zijn dienstplicht op 30-jarige leeftijd was voltooid, wachtte de hopliet een volgende proef. Slechts indien hij unaniem werd toegelaten tot een der mannengenootschappen, kon hij het volledig burgerrecht verkrijgen. Hierbij kreeg de burger als "gelijke" door de volksraad een groot stuk land (klèros) toegewezen, dat werd bewerkt door staatsslaven, de ''[[heloten]]''.
De naam Sparta roept bij velen op: het aankweken van ijzerharde tucht en zelfbeheersing, het sobere leven in de [[kazerne]] waar men gezamenlijk at van de beruchte zwarte [[bloedsoep]], het doden van te zwak bevonden kinderen (onder meer in de [[Apothetai]]), de afwezigheid van stadsmuren ''want daarvoor dienden de sterke spieren van de Spartaanse mannen, allen in dienst van de staat''. Misschien is het door de vijandige tijdgenoten allemaal wat te scherp getekend, maar zeker is dat Sparta in de oudheid een der leidinggevende "grootmachten" van Griekenland was en dat de stad haar macht louter baseerde op vrijheid hield onder andere in dat vrouwen net als mannen werden getraind tot soldaat, zij
“''Spartaanse meisjes kregen, in tegenstelling tot de Atheense, dezelfde voedingsrantsoenen als jongens, en mochten ongewaterde wijn drinken''”, aldus Xenophon.<ref>[[Xenophon]]: "Constitutie van de Lakedaimoniërs", I.3</ref> En Plato verbaasde er zich over dat: “''Meisjes er een strikt trainingsregime kregen dat ze even fit maakte als jongens, vrouwen konden economisch onafhankelijk zijn, ze leerden muziek en poëzie''”.<ref>Plato: "Wetten", 806A. Cfr "De Republiek", 5. 432A</ref> Dit in tegenstelling tot de Atheense vrouw, die "''zo weinig mogelijk zien, horen en spreken moest''."<ref>Xenophon: "Huishoudelijk beheer", 7.10, (vert. S.B. Pomeroy, 2002, 9)</ref> Volgens [[Homeros]] was de landstreek bekend om haar mooie sterke vrouwen, "''Sparte kalligynaika''" (Het Sparta van de mooie vrouwen) noemt hij het gebied.<ref>Odyssee 13. 469 [LCL 13. 412]</ref>
Historici houden het er voorlopig nog op dat de geschiedenis van Sparta begint in de [[10e eeuw v.Chr.]], met de inval van een of twee [[Doriërs|Dorische stammen]] die de gehele omgeving onderwierpen en de oorspronkelijke niet-Dorische bewoners als [[slavernij|slaven]] op de velden te werk stelden. Behalve deze [[heloten]] (horige boeren) kende Sparta nog de [[perioiken]] ('omwonenden'), niet-Spartaanse Doriërs die zich bezighielden met handel en nijverheid, vrij maar zonder politieke rechten.
== Bestuur ==
Het politieke systeem bestond uit:
* [[Koning van Sparta|Twee koningen]]: Deze hadden vrij weinig macht; het was hun taak het leger aan te voeren ten tijde van oorlog. Het koningschap was erfelijk. Als er geen oorlog was, fungeerden ze als rechters en priesters. Eigenaardig is dat Sparta tot in de klassieke tijd geregeerd werd door koningen, waar in vrijwel alle andere Griekse stadstaten de monarchie was verdwenen. Bovendien regeerden er steeds twee koningen uit twee verschillende koningsgeslachten, de [[Agiaden]] en de [[Eurypontiden]], gelijktijdig. Hun werkelijke politieke macht was echter niet erg groot.
* [[Gerousia]]: Raad van achtentwintig mannen, die ouder dan zestig jaar moesten zijn. De leden werden door de apella voor het leven benoemd. Ook de twee koningen maakten deel uit van de gerousia en zaten de vergadering voor. De gerousia bereidde wetten en besluiten voor.
* [[Apella (Sparta)|Apella]]: was de Spartaanse [[volksvergadering]]. Alle mannelijke vrije burgers, ouder dan 30 jaar zetelden in deze volksvergadering. Deze vergadering had weinig invloed. De Apella stemde over de voorstellen van de Gerousia.
* [[Eforen|Vijf eforen]]: De vijf eforen vormden het dagelijkse bestuur van Sparta. Zij werden gekozen door en uit de apella. Ze hadden ook een controlerende taak, ze controleerden of iedereen, dus ook de twee koningen, zich aan de wetten van het Spartaanse volk hield.
Volgens Aristoteles een ideale mengconstitutie:
* [[monarchie]] – vertegenwoordigd door: Twee koningen
* [[aristocratie]] – vertegenwoordigd door: Gerousia
* [[democratie]] – vertegenwoordigd door: Apella en eforen
== Het moderne Sparta ==
{{Zie hoofdartikel|Sparta (gemeente)}}
[[Bestand:Sparta.jpg|300px|thumb|Oud (vooraan) en Nieuw (achtergrond) Sparta.]]
| |||