Hoorn (anatomie): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Link naar doorverwijspagina Thorax gewijzigd in Borststuk met DisamAssist. |
toevoeging functie hoorn en plaatjes (work in progress) Label: Link naar doorverwijspagina |
||
Regel 5:
Het hoornweefsel bestaat hoofdzakelijk uit het taaie, onoplosbare [[Proteïne|eiwit]] [[keratine]], wat ook in de buitenste cellaag van de huid ([[epidermis]]) wordt teruggevonden. Het materiaal wordt niet alleen aangetroffen aan de buitenkant van hoorns maar ook in [[hoef (dier)|hoeven]], [[snavel]]s, vinger- en teen[[nagel (hoornachtige beschermlaag)|nagels]]
Hoorns hebben meestal een gebogen of spiraalvorm, vaak met ribbels of ribbels. Bij veel soorten hebben alleen mannetjes hoorns. Hoorns beginnen snel na de geboorte te groeien en blijven groeien gedurende het hele leven van het dier (behalve bij de [[Gaffelbok]], die de buitenste laag jaarlijks afstoten, maar de benige kern behouden). Een paar hoorns is gebruikelijk; er komen echter twee of meer paren voor bij een paar wilde soorten zoals de [[vierhoornantilope]] en bij sommige [[Domesticatie|gedomesticeerde]] schapenrassen. Meerhoornige schapenrassen zijn onder andere de [[Hebridean]]
Dieren met hoorns van bot en hoornweefsel worden tot de [[holhoornigen]] gerekend. De [[Hoorn (muziekinstrument)|hoorn als muziekinstrument]] werd vroeger van hun hoorns gemaakt. [[Bestand:Erkencho_del_norte.jpg|thumb|right|Hoornpijp|[[Hornpipe_(instrument)|Hoornpijp]] uit Noordwest Argentinië]]
==Functie==
[[Bestand:Goat skull (MAV FMVZ USP).jpg|thumb|left|Schedel van een geit]]
Hoorns zijn meestal bedoeld ter verdediging, voor imponeren maar is ook belangrijk als zintuig en voor de temperatuurregulatie van het dier.<ref>{{Citeer web|url=https://www.dierenperspectief.nl/onthoornen-van-koeien-en-kalveren-2/|titel=Onthoornen van koeien en kalveren|bezochtdatum=2021-10-29|achternaam=van Oort|voornaam=Wim|datum=2016-04-12|uitgever=DierenPerspectief}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://edepot.wur.nl/142065|titel=Een koe kan ruiken tot in haar hoorns|bezochtdatum=2021-10-29|achternaam=Steenbruggen|voornaam=Annelijn|datum=2010|uitgever=DEMETER}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.milkandhealth.com/2019/01/29/koe-hoorn-en-stofwisseling/|titel=Koe, hoorn en stofwisseling|bezochtdatum=2021-10-29|datum=2019-01-29|uitgever=Milk & health}}</ref>▼
Dieren hebben verschillende toepassingen voor de hoorns: zelfverdediging tegen roofdieren, voor gevechten met soortgenoten voor het verdedigen van het territorium en het imponeren van het vrouwelijke geslacht. Hoorns zijn meestal alleen bij de stieren aanwezig, maar bij sommige soorten kunnen ook vrouwtjes hoorns hebben. Onderzoekers hebben onderzocht dat grotere soorten die in de open lucht leven en beter zichtbaar zijn vanaf grotere afstanden meer kans hebben om te profiteren van hun hoorns om zichzelf te verdedigen tegen roofdieren. Vrouwelijke runderen die niet verborgen zijn voor roofdieren vanwege hun grote omvang of open [[savanne]]achtige habitat, hebben meer kans om hoorns te dragen dan kleine of gecamoufleerde soorten.<ref>{{citeer web|url= http://www.physorg.com/news172428997.html|titel= Why Female Water Buffalo Have Horns but Impala Do Not?|bezochtdatum=2021-10-30|datum=2009-09-17|uitgever=phys.org|taal=en}}</ref>
▲
<gallery>
Bestand:Serengeti Bueffel2.jpg|[[kafferbuffel]] (beide geslachten hebben horens)
Bestand:Watusi_Thoiry_1981.jpg|[[Watusirund]]
Bestand:Schotse_Hooglander_klein.jpg|[[Schotse hooglander (rund)|Schotse hooglander]]
Bestand:Fourhornedantelope.JPG|[[vierhoornantilope]]
Bestand:Bergsnyala-8.jpg|[[Bergnyala]]
</gallery>
==Andere hoornachtige structuren==
[[Bestand:Nosoroh.jpg|thumb|neushoornkever]]▼
De term "hoorn" wordt in de volksmond ook toegepast op andere harde en puntige lichaamsdelen die in verschillende andere families aan het hoofd van dieren zijn bevestigd:
Regel 19 ⟶ 28:
* [[Cervidae]]: De meeste [[hertachtigen]] hebben [[gewei]]en, die geen echte hoorns zijn en van been zijn gemaakt. Wanneer het volledig ontwikkeld is, is het gewei dood been zonder een hoorn of huidbedekking; ze worden alleen gedragen door volwassenen (meestal mannetjes, behalve [[rendieren]]) en worden elk jaar afgeworpen en opnieuw aangegroeid.
* [[Rhinocerotidae]]: De "hoorns" van [[Neushoorns#Materiaal en opbouw van de hoorn|neushoorns]] zijn gemaakt van [[keratine]] en groeien continu maar hebben geen botkern.
* [[Chamaeleonidae]]: Veel kameleons, met name de [[
* [[Padhagedissen]] (''Phrynosoma''): Deze hagedissen hebben hoorns op hun hoofd met een harde keratine die een benige kern bedekt, zoals hoorns van zoogdieren.
* [[Insecten]]: Sommige insecten (zoals [[neushoornkever]]s) hebben hoornachtige structuren op de kop of [[Borststuk|thorax]] (of beide). Dit zijn puntige uitgroeisels van het harde [[chitine]][[exoskelet]]. Sommige (zoals het [[vliegend hert]] hebben sterk vergrote kaken, ook gemaakt van chitine.
Regel 26 ⟶ 35:
Veel zoogdiersoorten in verschillende families hebben [[slagtand]]en, die vaak dezelfde functies hebben als hoorns, maar in feite grote tanden zijn. Dit komt voor bij [[Muskusherten]], [[Varkens]], [[Olifanten]], [[Narwalachtigen]] en [[Walrussen]].
<gallery>
Bestand:Errino.jpg|[[neushoorns|neushoorn]]
Bestand:Giraffe_Südafrika.jpg|[[Giraffen|giraffe]]
Bestand:Chamaeleo_jacksonii.jpg|[[Oostafrikaanse driehoornkameleon]]
Bestand:TexasHornedLizard.jpg|[[Texaanse padhagedis]]
</gallery>
==Hoorndragers in de cultuur==
| |||