Tafelberg (Gooi): verschil tussen versies

De '''Tafelberg''' of ''Kooltjesberg'' is een opgeworpen [[Heuvel (landvorm)|heuvel]] in [[het Gooi (hoofdbetekenis)|het Gooi]] in de [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se provincie [[Noord-Holland]].<ref>[https://www.leestekensvanhetlandschap.nl/tafelberg Leestekens van het Landschap]</ref> De naam Kooltjesberg zou verwijzen naar de kolen die gebruikt werden voor het vuur dat brandde als baken aan de Zuiderzee. Over de heuvel loopt de grens van de gemeentes [[Huizen]] en [[Blaricum]] aan de oostelijke rand van de [[Tafelbergheide]].<ref>[[Gooi- en Eemlander]], 12 mei 2016 Regionaal</ref> De heuvel heeft een hoogte van 39,2 meter boven [[Normaal Amsterdams Peil|NAP]] en is daarmee het hoogste punt van het Gooi.<ref name="natuurwegwijzerTB" /> De heuvel heeft een [[Topografische prominentie|prominentie]] van circa 8 meter.<ref name="Heidens Nederland">Heidens Nederland, Judith Schuyf, Uitgeverij Matrijs, 1995, {{ISBN|90-5345-063-7}}, p. 57</ref> In de achttiende eeuw werd de heuvel al bezocht vanwege het verre uitzicht op onder meer de [[Dom van Utrecht|Domtoren]], de [[Grote of Sint-Vituskerk (Naarden)|Grote Kerk van Naarden]] en [[Pampus (eiland)|Pampus]]. Op de top van de heuvel bevindt zich een uitkijkpunt met oriëntatieplateau.

Op de heuvel heeft al in de 17e eeuw een stenen 'oriëntatietafel' gestaan.<ref name="natuurwegwijzerTB">[http://www.natuurwegwijzer.nl/routes/tafelberg--en-blaricummerheide-huizer-eng/10060000_000155 Route: Tafelberg- en Blaricummerheide, Huizer Eng]{{dode link|datum=september 2017 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Op deze oriëntatietafel met daarop een rond 'scheepskompas' warenwaarbij ''de Naamen van de plaatsen staan uytgehouwen dewelke bij helder weer ten Oosten, Westen, Zuyden en Noorden gesien konnen worden; of ten minsten de aanwysinghe, welken weg uyt deselve vandaar leggen''.

Rond 1900 stond er voor de vele dagjesmensen een kiosk bij de heuvel, die destijds een hoogte had van ongeveer 20 meter. In 1921 werd de heuvel voor een groot deel afgegraven bij de aanleg van een drinkwaterreservoir door waterleidingmaatschappij [[PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland|PWN]]. Dit betonnen reservoir hadmet een inhoud van 600 m³ drinkwater werd met zand bedekt. De heuvel raakte in de jaren daarna steeds meer begroeid met dennenbomen, die het uitzicht beperkten. De gemeente Blaricum liet vervolgens op het waterreservoir een ruim vijf meter hoge stellage bouwen. Deze '[[Belvedère|belvédère]]' was een ontwerp van architect [[Wouter Hamdorff]] uit Laren. Vanaf een hoogte van 28 meter konden bezoekers weer van een weids uitzicht genieten. De toren werd goed bereikbaar door de aanleg van een fietspad van Laren naar Huizen. De toren raakte echter in verval, en in 1947 werd de uitkijktoren op last van de gemeente Blaricum gesloten. In de tachtiger jaren van de twintigste eeuw werden de betonnen fundamenten verwijderd door het [[Goois Natuurreservaat]].<ref name="Heidens Nederland" /> Tevens werden de zandhellingen aangevuld, kwam er een nieuwe trap, een palissade, zitbanken en een oriëntatietafel. De berg raakte daarna echter overwoekerd en raakte in verval door erosie.

In 2019 werden door Goois Natuurreservaat plannen voor een opknapbeurt bekend gemaakt. In september 2019 werd begonnen met de bouw van een gemetseld ornament met zitplaatsen, in februari 2020 was het werk gereed. De woekerende struiken - voornamelijk [[Japanse duizendknoop]] - zijn weggehaald. Om de heide meer bij de berg te betrekken is aan de westzijde van de Tafelberg een [[Cortenstaal|cortenstalen]] trap gemaakt. Bovenop is een oriëntatieplateau met zitelementen en informatieborden gemaakt. Om de vier zichtassen vanaf de Tafelberg te herstellen werden door het GNR een aantal bomen gekapt. De heuvel zal enkele malen per jaar worden begraasd door schapen.<ref>{{Citeer web|url=https://gnr.nl/gebieden/tafelbergheide/|titel=Tafelbergheide|bezochtdatum=2020-06-14|werk=gnr.nl}}</ref>