Poerim: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting Labels: Ongedaan gemaakt Misbruikfilter: Kwebbelen Visuele tekstverwerker |
k Wijzigingen door 213.214.39.162 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Banaann |
||
Regel 1:
[[Bestand:Purim Gragger.gif|thumb|Een ''Hamanratel'' wordt door kinderen op Poerim gebruikt om kabaal te maken als de naam van Haman valt bij het voorlezen in de synagoge van de boekrol van Ester]]
'''Poerim''' ([[Hebreeuws]]: פורים), '''Poeriem''' of '''Poerem''' (Nederlands-[[Jiddisch]]/[[Asjkenazische joden|Asjkenazisch]]) is een [[jodendom|joods]] [[feest]]. Het uit de [[Oudperzisch]]e taal afkomstige woord 'poer' betekent 'lot', reden waarom Poerim ook wel het '''Lotenfeest''' wordt genoemd. Het wordt gevierd op 14 [[adar]] in de [[joodse kalender]] en valt daarmee in het vroege [[Lente|voorjaar]]. In schrikkeljaren wordt het gevierd op de 14de adar II.<ref name=":02">{{Aut|[[Lou Evers]]}} en {{Aut|[[Jansje Stodel]]}}: ''Jodendom in de praktijk'', 6e druk, 2011. ISBN 9022558851</ref> In steden die in de tijd van de [[Joodse tempel|Tweede Tempel]] ommuurd waren, viert men Poerim een dag later, op 15 adar, het zogeheten ''Sjoesjan Poerim''; heden ten dage is dit enkel in [[Jeruzalem]] het geval.
== Oorsprong ==
In de [[Tenach]](de joodse bijbel) is de inzetting van dit feest terug te vinden in het boek [[Ester (boek)|Ester]] hoofdstuk 9:20-23.
Op dit feest herdenkt men in het jodendom dat op deze dag het ''lot'' van het [[Joden|Joodse volk]], dat in de [[5e eeuw v.Chr.|vijfde eeuw v.Chr.]] in ballingschap leefde in het [[Perzische Rijk]], een wending nam en het van uitroeiing werd gered. Dit wordt beschreven in het verhaal van Ester dat in het gelijknamige boek uit de Tenach staat beschreven. Koning Ahasveros (waarvan sommige geleerden zeggen dat het [[Xerxes I|Xerxes]] was, maar anderen dat het [[Artaxerxes II]] is geweest)<ref name=":02" /> had de Jodin [[Ester (boek)|Ester]] tot vrouw genomen en daarmee werd zij ook koningin. Haar neef en pleegvader [[Mordechai]] was ter ore gekomen dat de [[Perzen|Perzische]] [[antisemitisme|antisemitische]] hoveling [[Haman]] een complot aan het smeden was om de Joden uit te roeien. Haman had daarvoor naar Perzisch gebruik door middel van een ''lot'' bepaald op welke dag hij dit wilde doen. Mordechai deelde dit aan Ester mee en dankzij haar hoge positie wist zij dit aan haar gemaal de Perzische koning over te brengen zodat er op tijd tegenmaatregelen konden worden genomen. Het resultaat was dat Haman met zijn zoons en verdere trawanten zelf ter dood werd gebracht en deze potentiële doemdag voor de Joden veranderde in een [[Feest- en gedenkdagen|feestdag]].
== Verloop ==
[[File:Brachot Esther2 SuperJew.ogg|thumb|Megilla broge tijdens Poerim]]
Aan Poerim gaat een [[vasten]]dag vooraf (14 adar), de zogenoemde ''[[Taäniet Ester]]'', dat letterlijk het 'vasten van Ester' betekent. Deze vastendag begint in de ochtend van 14 adar en eindigt bij het donker, dus tijdens de avonddienst en de lezing van het [[Ester (boek)|boek Ester]]. Na [[ma'ariew]] (de avonddienst) wordt de 'megilla', de rol, voorgelezen door een voorzanger die goed bekend is met de speciale [[melodie]] daarvoor, wat de volgende dag aan het einde van [[sjachariet]] (de ochtenddienst) nog eens wordt herhaald. De megilla is een rol van [[perkament]] waarop de tekst met een veer is geschreven en die om en om wordt gevouwen, voordat het lezen eruit begint.
De aanwezigen in de [[synagoge]] lezen uit een eigen rol of uit een boek de tekst mee. Ook vrouwen en zelfs kleine kinderen zijn verplicht zowel 's avonds als 's ochtends de voorlezing te horen. Vaak wordt voor huisvrouwen later op de [[avond]] en de volgende dag tijdens de [[Middag (tijd)|(na)middag]] nog een lezing gehouden, zodat er op ieder moment iemand thuis is voor de (kleine) kinderen. Zelf lezen telt niet; de megilla moet door iemand anders worden voorgelezen. Of de voorlezing voor vrouwen door een vrouw gedaan kan worden is (binnen het orthodoxe jodendom) een punt van discussie. De traditioneel-Joodse vrouwengroep Deborah houdt jaarlijks een megilla-lezing door en voor vrouwen in [[Amsterdam]].
Telkens als tijdens de voorlezing de naam van Haman valt maakt men veel kabaal (de kinderen draaien met zogeheten Hamanratels) om te vieren dat deze slechterik niet heeft gezegevierd maar zelf het onderspit heeft moeten delven. Ook bidt men een speciaal dankgebed tot [[God (jodendom)|God]].
De Joden uit de toenmalige Perzische hoofdstad [[Susa (Iran)|Susa]] hadden dit namelijk zo gedaan alvorens Ester naar de Perzische koning had durven toe te gaan om hem te informeren over de boosaardige plannen van Haman. Het was namelijk gebruik in het Perzische Rijk dat men niet zomaar uit zichzelf naar de koning mocht gaan en als men dat wel deed, liep men het risico ter dood te worden gebracht. Vandaar die voorbereiding door middel van het vasten, een algemeen gebruik bij de [[Joden]] waardoor men de hulp van God tracht(te) af te smeken.
[[Bestand:Purim In Mahne Yehuda.jpg|thumb|Verklede mensen en [[hamansoren]]]][[Bestand:Purim revellers in costume.jpg|thumb|Afbeelding uit [[1657]]]]
Het feest heeft verder een uitbundig en vreugdevol karakter, en is vol met vrolijke liedjes en verkleedpartijen. Er bestaat de verplichting een feestmaaltijd te consumeren. Men eet speciale gerechten zoals [[Hamansoren]] (driehoekige koekjes gevuld met [[chocoladepasta]]/[[dadel]]pasta met/zonder nootjes, of [[blauwmaanzaad|maanzaad]]) en men geeft vrienden minimaal twee eetbare gerechten (aangeduid met het Jiddisje woord ''sjlachmones'') en er wordt geld gegeven aan arme mensen, dit laatste uit een oogpunt van "[[tsedaka]]", dat wil zeggen rechtvaardigheid in combinatie met liefdadigheid.
Terwijl het jodendom de rest van het jaar, behoudens voor het heiligen van sjabbat en feestdagen, het gebruik van [[alcoholische drank]]en niet aanmoedigt, bestaat het gebruik onder sommigen om op Poerim zoveel alcohol te consumeren dat men geen onderscheid meer kan maken tussen de slechte Haman en de gezegende Mordechai. Anderen bereiken dit door even te slapen – een slapend persoon kan dit onderscheid immers net zomin maken als iemand die dronken is. Anderen doen geen van beiden.
Zie ook het [[volksverhaal]] [[Geld voor de armen]].
== Kritiek ==
Vanwege de gelijkenis van de namen Ester en Mordechai met de Babylonische godennamen [[Isjtar (godin)|Isjtar]] en [[Mardoek (god)|Mardoek]], wordt door bijbelcritici getwijfeld aan de joodse oorsprong van het feest. Het zou eerder gaan om een oude legende, die in het jodendom is ingevoegd.<ref name=":02" />
== Data in de gregoriaanse kalender ==
* Donderdag 21 maart 2019
* Dinsdag 10 maart 2020
*Vrijdag 26 februari 2021
*Vrijdag 18 maart 2022
{{Appendix|1=alles|2=
* [http://www.virtualcantor.com/purim.htm Megillat Ester gezongen, online als mp3-bestanden]
* [http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Est&id18=1&pos=0&set=10&lang=nl Boek Ester uit de (Hebreeuwse) Bijbel]
* [http://www.jhm.nl/woordenlijst.aspx?ID=257 Joods Historisch Museum]
* [https://web.archive.org/web/20070928130540/http://www.joodseomroep.nl/specials/poeriem/ Webspecial van de Joodse Omroep over Poerim]
----
{{References}}
}}
{{Commonscat|Purim}}
{{Navigatie jodendom}}
[[Categorie:Joodse feestdag]]
[[Categorie:Maart]]
| |||