Versie van 28 mrt 2021 16:09 bewerken TheBartgry (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers 20.690 bewerkingen Duidelijke versie teruggezet ← Oudere bewerking		Versie van 28 mrt 2021 16:13 bewerken ongedaan maken TheBartgry (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers 20.690 bewerkingen kGeen bewerkingssamenvatting Nieuwere bewerking →
Regel 1: {{Zijbalk biochemie}} '''Celademhaling''' of '''dissimilatie''' is het ~~[[stofwisseling\|proces]]~~geheel aan processen waarbij in een [[cel (biologie)\|cel]], meer specifiek in een [[mitochondrion]], [[adenosinetrifosfaat\|ATP]] wordt gegenereerd door de verbranding van voedingsstoffen. ~~Dit~~De ~~proces~~celademhaling ~~behelst~~bestaat globaal uit de [[citroenzuurcyclus]], de geleidelijke [[oxidatie]] van [[organische verbinding\|koolstofverbindingen]] ~~(de [[citroenzuurcyclus]])~~, gevolgd door [[oxidatieve fosforylering~~]] uit [[Adenosinedifosfaat\|ADP~~]]. Bij beide stappen wordt [[dizuurstof\|zuurstof]] (O<sub>2</sub>) gebruikt en [[koolstofdioxide\|kooldioxide]] uitgescheiden. De celademhaling vindt plaats in een reeks biochemische stappen, waarvan de meeste [[redoxreactie]]s zijn. De verkregen energie kan gebruikt worden voor de diverse levensprocessen die het organisme nodig heeft om in leven te blijven. Aan de [[gaswisseling]] tussen [[organisme]]n en hun omgeving ligt de biologische [[oxidatie]] ('verbranding') van [[voedingsstoffen]] in alle lichaamscellen ten grondslag. Die oxidatie noemt men celademhaling of [[aerobe dissimilatie]]. [[Planten]] en bepaalde micro-organismen kunnen, in tegenstelling tot dieren, in hun [[cel (biologie)\|cellen]] zowel dissimileren (verbranden) als [[Assimilatie (biochemie)\|assimileren]] (brandstof aanleggen). Bij deze organismen wordt ATP gevormd door energie uit licht ([[fotosynthese]]) of uit chemische reacties ([[chemosynthese]]). Zij zijn dus niet afhankelijk van andere organismen voor hun bestaan. Regel 7: == Aerobe dissimilatie == Alle organismen gebruiken organische stoffen als energievoorraad en brandstof, verkregen uit assimilatie. Bij de celademhaling komt die energie weer beschikbaar (dissimilatie). De belangrijkste vorm van dissimilatie is de reactie van [[glucose]] met [[dizuurstof\|zuurstof]]. Dit is een redoxreactie: glucose geeft zijn elektronen af ([[oxidatie]]) en zuurstof neemt elektronen op ([[reductie (scheikunde)\|reductie]]). De biologische oxidatie van glucose gebeurt bij dieren en planten in 3drie fasen. Elke fase doorloopt [[reactiepad (biochemie)\|verschillende metabole stappen]], die elk [[enzymatische katalyse\|gekatalyseerd]] worden door gespecificeerde [[enzym]]en. De 3drie fasen zijn: # [[Glycolyse]]: de fase waar geen zuurstof voor is vereist, verloopt in het [[cytoplasma]] van de cel. Daarbij wordt een molecuul glucose dat 6 C-atomen bevat stapsgewijs gesplitst in 2 moleculen met 3 C-atomen (pyrodruivenzuur). Per glucosemolecuul levert dit netto 2 [[Adenosinetrifosfaat\|ATP]] op. Deze nieuw gevormde moleculen met 3 C-atomen worden opgenomen in [[organel]]len, de mitochondriën, waarin de volgende 2 fasen plaatsvinden: de eigenlijke celademhaling. De gevormde energie (ATP) gebruikt de cel voor groei, herstel en transport. # [[Citroenzuurcyclus]] of krebscyclus: het tijdens de glycolyse gevormd pyrodruivenzuur wordt tijdens de citroenzuurcyclus stapsgewijs verder afgebroken tot 3 moleculen CO<sub>2</sub>. Daarbij worden 4 moleculen H<sub>2</sub>O (water) in de cyclus betrokken en 2 moleculen gevormd.

Celademhaling: verschil tussen versies