Wielersport: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
kaka Labels: Ongedaan gemaakt Misbruikfilter: Leeghalen Visuele tekstverwerker |
k Wijzigingen door 81.83.31.87 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Gallimons |
||
Regel 15:
| portaal2 = Wielrennen
}}
De '''wielersport''' is een verzamelnaam voor alle [[sport]]en waarbij gebruik wordt gemaakt van een [[fiets]]. Voor de fietssporten waarbij het op snelheid aankomt – en dat zijn de meeste – wordt ook de term '''wielrennen''' gebruikt. Er zijn verschillende takken binnen de wielersport. Binnen elke tak draagt de wereldkampioen op een bepaald onderdeel altijd de [[regenboogtrui]]. De Internationale Wielerunie [[UCI]] is de wereldwijde overkoepelende organisatie binnen de wielersport.
== Disciplines ==
De verschillende takken van de wielersport zijn:
*Olympisch (onderdeel van de [[Olympische Zomerspelen]]):
**[[Baanwielrennen]]
**[[BMX]]
**[[Mountainbiken]]
**[[Wegwielrennen]]
*Niet-olympisch:
**[[Veldrijden]]
**[[Cyclobal]]
**[[Kunstfietsen]]
**[[Trialbike|Trial]]
**[[Tandem (fiets)|Tandemfietsen]] (''tot 1994 onderdeel van het [[Lijst van wereldkampioenen tandem|WK baanwielrennen]]'')
**[[Eenwieler|Eenwieleren]] (''geen onderdeel van de [[UCI]]'')
**[[Ligfiets|Ligfietsen]] (''geen onderdeel van de [[UCI]]'')
Verschillende van deze sporten hebben subdisciplines, zoals het [[tijdrijden]] bij het wegwielrennen, de sprint en de achtervolging bij het baanwielrennen, enz.
== Geschiedenis van het wegwielrennen==
[[File:James-moore.jpg|thumb|1869 wegwedstrijd Paris-Rouen, 7 november; rechts winnaar James Moore (GB), links Jean-Eugene-Andre Castera (FR) de nummer 2. De vélopcipède is waarschijnlijk die van James Moore, van de Parijse fabrikant Eugène Meyer, en mogelijk al voorzien van kogellagers in plaats van glijlagers. In 1870 en 1871 vergrootten de fabrikanten bijna per wedstrijd het voorwiel om sneller te kunnen rijden. Ook werd het rijwiel lichter (van pakweg 20 kilo naar 10 kilo) door toepassing van nieuwe technieken zoals de holle stalen buis en de draadspaken.]]
[[Bestand:Btv1b8433366m-p065 (cropped) 02.jpg|thumb|left|[[Parijs-Roubaix 1907]]]]
De fiets werd uitgevonden in de [[19e eeuw]] en is vandaag de dag in veel regio's nog steeds het belangrijkste vervoermiddel.
De eerste wielerwedstrijd vond plaats op [[31 mei]] [[1868]] in het Parc de Saint-Cloud in [[Parijs]], over een afstand van 1200 meter. De wedstrijd werd gewonnen door de Brit James Moore. Hij reed de wedstrijd op een fiets met rubberen banden.<ref>{{en}}Maso, B. (tr. Horn, M.) (2005), ''The Sweat of the Gods'', Mousehold Press, p. 1-2, ISBN 1-874739-37-4 (in de oorspronkelijke Nederlandstalige uitgaven heet dit boek gewoon Het Zweet der Goden)</ref>
De eerste wedstrijd op Belgische bodem werd verreden in [[Gent]] op [[11 april]] [[1869]]. In de zomer van 1869 werd tussen [[Veurne]] en [[Adinkerke]] de eerste intergemeentelijke wegwedstrijd georganiseerd. De wedstrijd werd gewonnen door de Belg Justin Vandermeeren, een schoenmaker uit [[Alveringem]].<ref>[https://www.hln.be/in-de-buurt/veurne/eerste-intergemeentelijke-wielerwedstrijd-ter-wereld-vond-150-jaar-geleden-plaats-in-veurne~af8002c3/ Eerste intergemeentelijke wielerwedstrijd ter wereld vond 150 jaar geleden plaats in... Veurne], 26 maart 2019, [[Het Laatste Nieuws|HLN.be]]</ref>
Op [[7 november]] [[1869]] werd met [[Parijs-Rouen]] de eerste volwaardige wedstrijd tussen twee steden gereden. De wedstrijd werd opnieuw gewonnen door James Moore. Hij legde de 123 kilometer tussen beide steden af in een tijd van 10 uur en 40 minuten.<ref>{{en}}[http://www.memoire-du-cyclisme.eu/dossiers/dos_paris_rouen.php Paris-Rouen 1869<!-- Bot generated title -->]</ref>
De oudste wielerwedstrijd ter wereld die nog steeds wordt verreden, is [[Milaan-Turijn]]. De wedstrijd werd voor het eerst verreden in 1876 en werd toen gewonnen door de Italiaan [[Paolo Magretti]].
Zo rond 1895 ontstond in de wielersport (dus ook bij het wegwielrennen) een tweedeling tussen de amateurs en de professionals. De oorzaak zal vooral aan de kant van de amateurs, liefhebbers die niet voor een vergoeding wilden strijden en ook niet tegen tegenstanders wilden aantreden die dat wel deden. Belangrijk om deze splitsing goed te begrijpen is dat amateurs vaak welgesteld waren en zich konden veroorloven om op eigen kosten mee te doen. Professionals konden de prijzen (of de sponsoring door rijwiel- of bandenfabrikanten) juist goed gebruiken om in hun levensonderhoud te voorzien. In de kern gaat het dus om een klassenverschil. Soms ging dit onderscheid zo ver dat amateurs vooral onderling wilden wedijveren op basis van hun talent, en dat talent geen training behoefde. Zij zagen trainen dan ook als onsportief.
== Wereldkampioenschappen ==
In elke olympische wielerdiscipline worden jaarlijks [[Wereldkampioenschappen wielrennen|wereldkampioenschappen]] gehouden. De wereldkampioen krijgt de regenboogtrui. In de populairste tak van de wielersport, het wegwielrennen, zijn [[Alfredo Binda]], [[Rik Van Steenbergen]], [[Eddy Merckx]], [[Óscar Freire]] en [[Peter Sagan]] recordhouder met elk drie wereldtitels.
== Uitrusting ==
[[Bestand:Bicycle evolution-fr.svg|thumb|De evolutie van de fiets]]
Voor iedere discipline wordt gebruikgemaakt van een ander soort fiets. De maten van de verschillende onderdelen, het soort [[Rem (hoofdbetekenis)|rem]], de [[Fietsband|banden]], de wielmaat en allerlei andere factoren maken hierbij het verschil. Bij het [[tijdrijden]] is het bijvoorbeeld belangrijk om een gestroomlijnde fiets te hebben, om op die manier zo weinig mogelijk [[luchtweerstand]] te ervaren.
De kleding bestaat onder andere uit een speciaal [[wielrennersshirt]], een wielrennersbroek en wielrennersschoenen. Ook dragen de renners tegenwoordig in vrijwel alle disciplines een [[fietshelm|helm]]. Meestal dragen ze ook handschoenen die tot de helft van de vingerkootjes reiken.
== Wegwielrennen ==
{{Zie hoofdartikel|Wegwielrennen}}
Het wielrennen op de weg is de bekendste en populairste tak van de wielersport. In het wegwielrennen vinden wedstrijden plaats op de openbare weg, die hiervoor veelal wordt afgezet. Hierbij zijn drie subdisciplines:
* [[individuele tijdrit]] (itt), waarbij elke renner individueel start en de renner met de snelste tijd wint.
* [[ploegentijdrit]] (ttt), waarbij men per ploeg start en de ploeg met de snelste tijd wint.
* wegwedstrijd, waarbij het hele peloton gezamenlijk start en degene die als eerste de [[eindstreep]] bereikt, wint.
De meeste renners nemen aan alle drie de disciplines deel en in meerdaagse wedstrijden worden ze vaak gecombineerd. In dergelijke etappewedstrijden worden de tijden die de renners nodig hebben om elke etappe af te leggen, bij elkaar opgeteld om het [[algemeen klassement]] te bepalen.
In het wegwielrennen heeft de [[Ronde van Frankrijk]] het meeste aanzien. Daarnaast zijn ook de twee andere ''[[Grote Ronde]]s'' (de [[Ronde van Italië]] en de [[Ronde van Spanje]]), de vijf ''[[Wielerklassieker|Monumenten]]'' ([[Milaan-San Remo]], de [[Ronde van Vlaanderen]], [[Parijs-Roubaix]], [[Luik-Bastenaken-Luik]] en de [[Ronde van Lombardije]]) en het [[Wereldkampioenschappen wielrennen|wereldkampioenschap]] belangrijk.
Sinds 2011 zijn de belangrijkste wedstrijden samengevoegd in de [[UCI World Tour]]. Dit is de opvolger van verschillende eerdere [[Wereldranglijsten wielrennen op de weg|wereldranglijsten]] die sinds 1948 hebben bestaan. De overige wedstrijden voor (semi)profs zijn gegroepeerd in de [[UCI Continentale circuits|continentale circuits]].
== Blessures ==
Frequente wielrenners kunnen geblesseerd raken. Door een val kan een [[hersenschudding]] of ernstig [[Schedelfractuur|schedel]]- of [[hersenletsel]] ontstaan, of breuken of [[Luxatie|luxaties]] van de [[schouder]] en het [[sleutelbeen]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.sportzorg.nl/nieuws/archief/blessures-door-overbelasting-bij-wielrennen|titel=Blessures door overbelasting bij wielrennen|bezochtdatum=2019-12-15|werk=www.sportzorg.nl}}</ref>
Door overbelasting kunnen klachten optreden bij de knieën, in de onderrug, aan de nek of schouder. Veel wielrenners hebben last van [[Zadelpijn (fiets)|zadelpijn]], tintelingen in de handen en brandende voeten. Bij vrouwen kan een niet omkeerbare zwelling van de schaamlippen optreden, de [[bicyclist's vulva]].
== Zie ook ==
* [[Wielersport van A tot Z]]
* [[Lijst van wielrenners]]
* [[Wielertermen]]
== Aanbevolen literatuur ==
Een goede Nederlandstalige (maar internationaal georiënteerde) beschrijving van de geschiedenis van de wielersport is het boek ‘’Het zweet der goden’’ van de Nederlandse socioloog Benjo Maso uit 1990.
== Noten ==
{{References|90%}}
{{Navigatie olympische sporten}}
{{Commonscat|Cycling}}
[[Categorie:Wielersport| ]]
| |||