Maria met kind in een kerk: verschil tussen versies

Het werk was op de originele lijst getekend met het voor Van Eyck klassieke ‘A´C.IXH.XAN’ ('Als ich can' of 'Als Eyck can'), maar die originele lijst is verloren gegaan bij de diefstal van het werk uit het Berlijnse museum in 1877 tussen 14 en 26 maart.<ref name=dha>Elisabeth Dhanens, Hubert and Jan van Eyck. New York, Tabard Press, 1980, p. 323.</ref> Het werk wordt door experts gedateerd tussen 1420 en 1437.<ref name=RKD/>

Op de originele lijst stonden een Latijnse tekst die bekend is dankzij een gedetailleerde inventaris uit 1851. De tekst op de lijst onderaan luidde: ''FLOS FLORIOLORUM APPELLARIS''.<ref>Vertaling: Gij wordt de bloem onder de bloemen genoemd.</ref> Op de zijkanten en de top luidde de tekst: ''MATER HEC EST FILIA PATER EST NATUS QUIS AUDIVIT TALIA DEUS HOMO NATUS ETCET''.<ref>Vertaling: Deze moeder is dochter - deze vader is geboren - wie heeft hiervan vernomen - God is als mens geboren etcetera.</ref> Van Eyck gebruikte hier het begin van de derde strofe van een kersthymne ‘Dies est laetitiae’ van een onbekende auteur.<ref> George Ratcliffe Woodward, Piæ Cantiones (London: Printed at the Chiswick Press for the Plainsong & Medieval Music Society, 1910), pp. 11-13.</ref>

De toeschrijving en de datering is sedert de ontdekking omstreeks de helft van de 19e eeuw sterk geëvolueerd. Léon de Laborde beschreef het werk voor het eerst in 1851 nadat hij het gezien had in een dorpskerk in de omgeving van [[Nantes]].<ref name=eli>Elisabeth Dhanens, 1980, p. 316.</ref> In 1855 was een werk, ‘Maagd in de kerk’ genoemd en toegeschreven aan Hubert en Jan van Eyck, in het bezit van een Théodore Nau, die het zou gekocht hebben van de Franse diplomaat Francois Cacault.<ref name=eli/> Een paneel met een zeer gelijkaardige omschrijving werd in gekocht in de jaren 1860 door Barthold Suermondt een verzamelaar uit [[Aken (stad)|Aken]]. Het werd in 1869 gecatalogeerd met een gedetailleerde beschrijving van de inscripties op de lijst. In mei 1874 werd een belangrijk deel van de Suermondt collectie aangekocht door de Berlijnse musea. <ref >Elisabeth Dhanens, 1980, p. 361.</ref> In 1875 schreef de catalogus van het Berlijnse museum het werk toe aan een imitator van Jan van Eyck, in 1883 werd het werk gecatalogeerd als verloren en vervangen door een kopie, maar kort daarna werd de authenticiteit onderzocht en in de catalogus van 1904 werd het toegeschreven aan Jan van Eyck<ref name=dha/> en recente publicaties zien het als een laat werk.

Het tweede beeld dat Van Eyck wil tonen is de afbeelding van de koningin van de hemel. Haar met juwelen bezette gouden kroon en haar rijkelijke gewaden illustreren haar koninklijke status. Ook de engelen die in het koor de lof van de koningin van de hemel zingen beklemtonen dit aspect en op het middelste fronton van het doksaal is de kroning van Maria afgebeeld.