Wikipedia

Voortekening: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
afbeelding in svg (is voorkeur)
Redactie. Pedant stuk over "speelproblemen" verwijderd.
Regel 1:
=Voortekening=
[[Bestand:Music notation signaturesignatures.svgpng|miniatuur|alt= "Muziekfragment"|[[sleutel (muziek)|Sleutel]], voortekensde voortekening (twee [[kruis (muziek)|kruisen]]) en de [[maatsoort]].]]
De '''voortekening''' (of '''voortekens''') in [[muzieknotatie]] geeft aan welke [[stamtoon|stamtonen]] systematisch verhoogd of verlaagd moeten worden in een partij. Dit gebeurt aan de hand van [[wijzigingsteken]]s. Om alle [[stamtoon|stamtonen]] f te verhogen tot fis wordt op de bovenste lijn van de [[notenbalk]], waar doorgaans de f genoteerd wordt (vioolsleutel), een [[kruis (muziek)|kruis]] geplaatst. Soortgelijk wordt een [[mol (muziek)|mol]] genoteerd op de middelste lijn vlak na de sleutel om aan te geven dat alle b's verlaagd worden tot bes moeten worden.
De '''voortekening''' in de [[muzieknotatie]] geeft aan welke [[stamtoon|stamtonen]] systematisch zijn verhoogd of verlaagd. De voortekening bestaat uit 'vaste' [[Wijzigingsteken|voortekens]]. De voortekening staat altijd direct na de [[Sleutel (muziek)|muzieksleutel]]. Vaste voortekens gelden ook voor alle noten die een of meer [[Octaaf (muziek)|octaven]] hoger of lager liggen. In de voortekening staan of alleen kruisen, of alleen mollen, en soms staat er niets. Een groter aantal dan zeven vaste voortekens komt zelden voor.
 
Als een voorteken direct voor een noot staat in plaats van direct na de muzieksleutel, dan is het een [[toevallig voorteken]]. Het geldt voor de noot waarvoor het toevallige voorteken staat en eventuele volgende gelijke noten binnen dezelfde [[Maat (muziek)|maat]].
Voortekens en [[toonsoort]] hebben een sterke relatie. Bij elke toonsoort hoort een bepaalde voortekening (bijvoorbeeld: bij A-groot: drie kruisen).▼
 
== Voorbeelden ==
Vooraan de balk van de nevenstaande figuur staan 2 kruisen als voortekening. Dat betekent dat de tonen f en c verhoogd zijn tot fis en cis. De toonsoort van het stuk is dan D-groot of b-klein.▼
Om alle [[stamtoon|stamtonen]] f te verhogen tot fis wordt na de [[vioolsleutel]] een kruis geplaatst op ofwel door de bovenste ofwel vijfde lijn van de [[notenbalk]]. Soortgelijk wordt een [[mol (muziek)|mol]] genoteerd op de middelste lijn vlak na de vioolsleutel om aan te geven dat alle b's tot bes verlaagd moeten worden.
De plaatsing van de tekens is voorgeschreven, maar voor de informatie niet noodzakelijk. Zegt men dat er twee kruisen zijn, dan weet de musicus genoeg. Die kruisen staan altijd op f en c. Na een vioolsleutel is dat op de bovenste lijn en tussen de 3e en 4e lijn. Indien een voorteken slechts voor een enkele maat geldt, in plaats van het hele stuk of tot een modulatie, dan spreekt men van een [[toevallig voorteken]].
 
▲Vooraan de balk van de nevenstaande figuur staan 2twee kruisen alsin de voortekening. Dat betekent dat de tonen f en c verhoogd zijn tot fis en cis. De toonsoort van het stuk is dan [[D-majeur|D-groot]] of [[b-mineur|b-klein]].
==Voortekens en toonsoorten==▼
 
▲==VoortekensVoortekening en toonsoorten==
▲VoortekensDe voortekening en [[toonsoort]] hebben een sterke relatie. Bij elke toonsoort hoort een bepaalde voortekening (bijvoorbeeld:, bij [[A-majeur|A-groot:]] en [[Fis-mineur|Fis-klein]] zijn dat drie kruisen). In de tabel hieronder staat een overzicht van toonsoorten en hun voortekening.
{| class="wikitable"
!aantal kruisen||verhoogde tonen||toonsoorten||{{witte kolom|9}}||aantal mollen||verlaagde tonen||toonsoorten
Regel 28 ⟶ 32:
|}
 
Meerdere kruisen of mollen in de voortekening staan altijd in dezelfde volgorde als in de tabel.
Het aantal voortekens is in principe onbeperkt, maar in de praktijk gaat men niet verder dan 6 of 7 voortekens.
Muziek met 7 voortekens kan enharmonisch getranscribeerd worden naar 5 voortekens, bijvoorbeeld van Cis naar Des.▼
 
===Speelproblemen===
Amateurmusici zijn vaak van mening dat muziek met veel voortekens moeilijk te spelen is.
Men moet steeds onthouden dat er overal waar een bepaalde noot staat, bijvoorbeeld een f, in werkelijkheid een fis moet worden gespeeld.
Uitgevers van bladmuziek spelen daar wel op in door de muziek te transponeren naar een andere toonsoort, bijvoorbeeld van Fis (zes kruisen) naar G (één kruis). Het kan echter gebeuren dat het muziekstuk door zo'n transpositie juist moeilijker wordt, doordat de vingerzetting verandert.
 
▲Muziek met 7 voortekens kan [[Enharmoniek|enharmonisch]] getranscribeerd worden naar 5 voortekens, bijvoorbeeld van Cis naar Des.
De musicus kan ook zelf al spelende transponeren, bijvoorbeeld door één mol te lezen als er zes kruisen staan.
Het kan dan lastig zijn [[alteratie (muziek)|alteratie]]s en [[modulatie (muziek)|modulatie]]s te lezen.
 
==Nieuwe notenbalk==
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Voortekening"