|
[[Bestand:ScientificReview.jpg|thumb|Het reviewen van een subsidie-aanvraag door een medewerker van Amerikaanse National Institutes of Health (nationale gezondheidsinstellingen). Hoewel dergelijke reviews geen ''peer review'' van het onderzoek zelf inhouden, is vaak wel een voorwaarde voor toekenning van de subsidie dat het onderzoeksresultaat ter publicatie aangeboden wordt aan een tijdschrift dat ''peer review'' hanteert.]]
-->
Vooral in de [[Universiteit|academische]] gemeenschap wordt deze methode gebezigd, in het bijzonder voor artikelen in [[wetenschappelijk tijdschrift|wetenschappelijke tijdschriften]]. Binnen de Nederlandse academische gemeenschap wordt om het fenomeen collegiale toetsing aan te duiden vrijwel uitsluitend de Engelseaan het Engels ontleende term ''peer reviewpeerreview'' gehanteerd. De werking van deze toetsing is gebaseerd op het vermoeden dat verschillende individuen verschillende fouten zullen opmerken, waardoor de kans dat een fout of tekortkoming van de auteur ontdekt en gecorrigeerd wordt, toeneemt. Daarnaast geldt in vele wetenschappelijke disciplines dat collegiale toetsingpeerreview de enige vorm van kwaliteitsgarantie is, daaromdat reguliere redacteuren doorgaans de kennis en vaardigheden missen om een wetenschappelijke publicatie te beoordelen.
Wetenschappelijke peerreview geschiedt vaak [[Anonimiteit|anoniem]]. De vakgenoten die de toetsing verrichten zijn anoniem, soms de auteurs ook. Door de verregaande specialisatie die in vrijwel alle wetenschappelijke vakgebieden heeft plaatsgevonden, is er doorgaans slechts een kleine groep individuen die het werk naar waarde kunnen schatten. Het is gebruikelijk dat de auteurs een aantal mogelijke toetsersreviewers aanbeveelt(beoordelaars) aanbevelen, maar de redacteur maakt de beslissing. Ook als de redacteur de namen van het artikel verwijdert, kan in de praktijk de reviewer (beoordelaar) op basis van [[citaat|citaten]], onderzoeksgebied of andere aanwijzingen al snel een idee hebben omtrent de identiteit van de auteur. Wetenschappers die hun [[curriculum vitae]] op internet plaatsen en daarin een sectie met artikelen in voorbereiding opnemen, scheppen daarmee een andere bron om achter de identiteit van auteurs te komen. Omgekeerd is het wat lastiger, maar soms verraden de beoordelaars zichzelf, bijvoorbeeld door er op te staan dat er verwezen wordt naar een aantal van hun eigen publicaties. Enkele vakgebieden, zoals [[psychologie]], hebben mede daarom de anonimiteit bij de collegiale toetsingpeerreview opgeheven. In veel andere vakgebieden, zoals [[geschiedenis]], [[biologie]], [[milieukunde]] en [[marketing]] wordt het blind of dubbelblind toetsenreviewen nog gehanteerd, in elk geval formeel.
Er wordt vaak in verschillende ronden onderling getoetstbeoordeeld. Er kan een algehele afwijzing volgen in de eerste ronde. Indien echter een artikel in de ogen van de redacteur en de toetsersreviewers voldoende potentie heeft voor publicatie, worden de auteurs na de eerste kritiekronde in de gelegenheid gesteld om de voorgestelde verbeteringen aan te brengen. Het gebeurt zelden dat een artikel in de eerste ronde aangenomen wordt zonder voorstelhet voorstellen van verbeteringen. Soms is dat op het vlak van typefouten, maar het kan ook noodzakelijk zijn het artikel grotendeels te herschrijven, bijvoorbeeld omdat er door de beoordelaar gewezen wordt op zaken die niet goed in rekening gebracht waren. Er kan ook verschil van inzichten of mening ontstaan tussen toetserbeoordelaar en schrijver,. inIn dat geval volgen er nog meer ronden met, soms verhitte, discussie. Het dubbelblinddubbelblinde toetsingsprocesbeoordelingsproces kan zo omschreven worden als een wisselwerking tussen drie partijen.: Dede auteur, de redacteur en de toetsersreviewers. Elk van deze partijen heeft een mening omtrent de kwaliteit en grootte van de bijdrage, maar het is de redacteur die de uiteindelijke beslissing neemt.<ref>Daniel M. Ladik en David W. Stewart (2008) "The contribution continuum", Journal of the Academy of Marketing Science, volume 36, nummer 2, p. 157-165.</ref>
=== Kritiek op het proces ===
Binnen de academische gemeenschap is er ook kritiek op peerreview.<ref>Zie bijvoorbeeld de [https://web.archive.org/web/20050831211229/http://www.leidenuniv.nl/mare/2003/14/06.html monografie] van Twan de Vries, Sectie Gentherapie, Leids Universitair Medisch Centrum in ''MARE'' 14, 11 december 2003.</ref> Veel gehoorde kritiek is dat, onder andere door het falen van de anonimisering, gevestigde wetenschappers worden bevoordeeld. Collegiale toetsingPeerreview kan ook een rol spelen in het onderdrukken van geldige en vernieuwende denkbeelden. Richard Horton, hoofdredacteur van het Britse medische tijdschrift ''[[The Lancet]]'', verklaarde eens dat peerreview bevooroordeeld, onrechtvaardig, oncontroleerbaar, onvolledig, vaak beledigend, meestal onwetend, soms dwaas en vaak verkeerd kan zijn.<ref>{{en}} {{Aut|Horton R.}} "Genetically modified food: consternation, confusion, and crack-up." (2000) ''Med J Aust'', jrg. 172, nr. 4, p. 148-149. {{PMID|10772580}} ([https://www.mja.com.au/public/issues/172_04_210200/horton/horton.html volledig artikel]).</ref> Ook zouden reviewers bevooroordeeld zijn omdat zij hun vakgebied in een richting willen sturen die hunzelf welgevallig is. Ten slotte zouden reviewers ook te kwader trouw de geloofwaardigheid van een nieuwe publicatie in twijfel kunnen trekken, om hun eigen carrièrekansen te vergroten. Zij kunnen bijvoorbeeld daarna zelf vergelijkbaar onderzoek gaan uitvoeren dat wel gepubliceerd wordt. Zo kan een kleine groep onderzoekers zich een bepaald onderzoeksgebied toeëigenentoe-eigenen onder uitsluiting van buitenstaanders. Dit is niet bevorderlijk voor het [[falsificatie]]-proces dat wetenschappelijke vooruitgang stimuleert.
Ook auteurs proberen soms het beoordelingsproces te sturen, bijvoorbeeld door manuscripten vooraf ter lezing aan een mogelijk onwelgevallige beoordelaarsbeoordelaar op te sturen en deze persoon expliciet in de dankbetuiging op te nemen; zo wordt de potentiële beoordelaarreviewer al bij voorbaat gediskwalificeerd. Dergelijke strategieën en "trucs" gaven aanleiding tot de ''[[Noorderlicht (programma)|Noorderlicht]]''-serie "Ellebogenwerk", waarin enkele topwetenschappers geïnterviewd worden over "ellebogenwerk" in de wetenschap.<ref>[http://noorderlicht.vpro.nl/noorderlog/dossiers/33055666/ Noorderlicht radio], laatst geraadpleegd op 20 september 2008.</ref>
Een ander punt van kritiek is dat het proces wel erg lang kan duren. In het beste geval is dat een maand of wat, maar het is niet ongebruikelijk dat het een jaar of zelfs twee wordt, zeker als er onenigheid ontstaat. In een vakgebied dat snelle ontwikkelingen doormaakt kan dat fnuikend voor de wetenschappelijke communicatie werken. Ook dit neigt ernaar kliekvorming te bevorderen omdat onderzoekers die elkaar goed kennen elkaar vaak langs persoonlijke weg op de hoogte houden van hun jongste vorderingen met uitsluiting van 'buitenstaanders'. Een aantal wetenschappelijke tijdschriften wil in 2018 open peerreview inzetten om deze problemen te voorkomen.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2018/08/29/tijdschriften-gaan-beoordelingen-experts-publiceren-a1614647|titel=Tijdschriften gaan beoordelingen experts publiceren|bezochtdatum=2018-09-02|auteur=|achternaam=Aan de Brugh|voornaam=Marcel|datum=29 augustus 2018|werk=NRC|uitgever=|taal=nl}}</ref>
|
