|
| Naam=F-84 Thunderjet
| Plaatje=F-84E of 9th Fighter-Bomber Squadron in Korea.jpg
| Rol=Jager-bommenwerperJachtbommenwerper
| Bemanning=1
| Varianten=XP-84,XP-84A,YP-84A,P-84B(F-84B),EF-84B,F-84C,F-84D <br /> F-84E,EF-84E,F-84F,GRF-84F,RF-84F,YF-84F <br /> F-84G,EF-84G,XF-84H,YF-84J,F-84KX
| Gebruik= VS (1947-1952),<br /> Nederland (1951-19701957) <br /> België (19511952-19721957) <br /> West-Duitsland, ItaliëNATO
| Lengte=11,60
| Spanwijdte=11,10
}}
De '''Republic F-84 Thunderjet ''' was een controversiele Amerikaanse straaljager die vlak na de [[Tweede Wereldoorlog]] werd gebouwd. HijHet werdtoestel opgevolgdkenmerkte zich door detechnische [[Republic F-84 Thunderstreak]]mankementen en degering [[Republic F-84 Thunderflash]]motorvermogen. HoewelDe hetThunderjet metwerd zijnin rechtede vleugelbeginjaren en1950 zijndoor geringde motorvermogen[[Verenigde voorStaten]] hedendaagseals begrippenhulp eeni.h.k.v. slechthet toestel[[Mutual was,Defense verdientAid deProgram]] F-84(MDAP) Thunderjetgratis eenaan belangrijkevele plaatsluchtmachten, inwaaronder de annalen[[Belgische]] vanen diverse[[Nederlandse]], luchtmachtenals terjachtbommenwerper wereldverstrekt.
[http://commons.wikimedia.org/wiki/F-84#/media/File:Belgr_f84_thunderjet.JPG Belgische F-84]
== Ontwikkeling ==
[[België]] vloog in de periode 1952-1957 met 21 RF-84E fotoverkenners en 213 F-84G jagers in 29 [[squadron]]s. <ref>http://www.belgian-wings.be/</ref>
In 1944 besloot de [[Republic Aviation Company]] in [[Farmingdale (New York)]] tot de bouw van een [[straaljager]], nadat het Amerikaanse leger hiervoor belangstelling had getoond. De eerste vluchten van de ''Republic XP-84 Thunderjet'' vonden plaats in februari 1946. ▼
[[Nederland]] kreeg in 1951 zijn eerste 21 RF-84E’s gevolgd door 166 F-84G’s. <ref>http://www.nmm.nl/zoeken-in-de-collectie/detail/471216/ </ref> De Luchtstrijdkrachten (LSK) later [[Koninklijke Luchtmacht]] (KLu) vloog deze toestellen in 9 squadrons. De beginperiode in de jaren 1950 werden gekenmerkt door veel fatale ongelukken als gevolg van onervarenheid. De luchtmacht verloor binnen 5 jaar tijd 50 Thunderjets… In augustus 1956 vloog de laatste Thunderjet in Nederlandse kleuren. Het toestel werd afgelost door de [[Republic F-84F Thunderstreak]].
Vanaf het begin was de Thunderjet te zwaar en de constructie op sommige punten te licht; de huid had daarom neiging tot plooien. Het probleem werd groter door de uitrusting. De cockpit had airconditioning en een [[schietstoel]] die zo onbetrouwbaar waren dat het gebruik niet was toegestaan. De Thunderjet had vier zware mitrailleurs in de neus en twee in de vleugels. Aan de vleugels kwamen ook twee ''[[hardpoint]]s'' voor 500 pond bommen en niet-afwerpbare tiptanks. Die verdubbelden de tankinhoud en gaven de Thunderjet een groter vliegbereik, maar ze verergerden het stabiliteitsprobleem. ▼
== Geschiedenis ==
Medio 1947 begon de aflevering van operationele P-84B’s aan de 14e Fighter Group op Dow Field in [[Maine]], hoewel de problemen niet waren opgelost. Ondanks een snelheids- en een belastingslimiet voor de Thunderjet gebeurden er ongelukken en in mei 1948, enkele weken voor de [[United States Air Force|USAF]] de letter ''P van Pursuit'' veranderde in de ''F van Fighter'', kreeg de P-84 een [[vliegverbod]].
▲In 1944 besloot deDe [[Republic Aviation Company]] in [[Farmingdale ]] (New York) ]] besloot in 1944 tot de bouw van een [[''straaljager ]],'' nadatvoor hetde toenmalige Amerikaanse leger hiervoorluchtmacht belangstelling(USAAF) haden getoond. Dede eerste vluchten van de ''Republic XP-84 Thunderjet'' vonden plaats in februari 1946 plaats.
▲VanafDiverse hetgebruikte begincomponenten was de Thunderjetwaren te zwaar envoor dehet constructiete oplicht sommigegeconstrueerde puntenairframe tewaardoor licht;het de huidneiging had daaromdoor neiging totte plooienbuigen. HetOok probleemde werduitrusting groter doorvoor de uitrusting.vlieger Deliet cockpitte hadwensen airconditioningover; encockpit een[[airco]] en [[schietstoel]] diemochten zovanwege onbetrouwbaar waren dat het gebruikonbetrouwbaarheid niet wasworden toegestaan.gebruikt! DeHet Thunderjettoestel had vier4 zware mitrailleurs[[mitrailleur]]s in de neus en twee2 in de vleugels. Aan de vleugels kwamenzaten ook twee2 '' [[hardpoint]]shardpoints'' voor 500 pond bommen en niet-afwerpbare tiptanks. Die verdubbelden de tankinhoud enDeze gaven de Thunderjet wel een groter vliegbereik, maar ze verergerden ook het stabiliteitsprobleem.
Er werden 226 F-84B’s gebouwd, maar volgens een officieel rapport was het toestel niet in staat een missie behoorlijk uit te voeren. Hetzelfde gold voor de F-84C, waarin de brandstoftoevoer en het elektrisch circuit veranderd waren. Er werden 191 F-84C’s gebouwd en 80 geannuleerd. Al in 1952 werden deze toestellen buiten dienst gesteld. ▼
In 1947 werd de USAAF nu als [[USAF]] een zelfstandig krijgsmachtdeel en werden de eerste operationele F-84B Thundejets afgeleverd. De problematiek was echter onopgelost en hoewel er een snelheids en een belastingslimiet voor het toestel was ingesteld gebeurden er ongelukken. In mei 1948 kreeg het toestel daarom zelfs een tijdlijk [[vliegverbod]] opgelegd.
▲ErDe werdenproductielijn 226voor de F-84B’s gebouwd,bedroeg maar226 volgensstuks. eenVolgens officiele officieelUSAF rapportrapporten was het toestel niet in staattot een missie behoorlijk uituitgevoerde temissie voerenin staat. Hetzelfde gold voor de latere F-84C , waarinmet deaangepaste brandstoftoevoer en hetelektrische elektrisch circuit veranderd warencircuits. ErHiervan werden 191 F-84C’sstuks gebouwdgeleverd en 80 geannuleerd . Alen al in 1952 werden deze toestellen buiten dienst gesteld.
De volgende versie, 154 F-84D’s, hadden een J35 motor met meer stuwkracht. Daardoor kon de constructie worden verzwaard. Ook werd een simpele, effectieve oplossing gevonden voor het stabiliteitsprobleem met de tiptanks: een horizontale vin achteraan de tanks. Wel bleef de Thunderjet onderhoudsgevoelig en was er een tekort aan reserveonderdelen.
De nieuwe versie F-84D werd in een batch van 154 stuks geleverd. Deze had een ''Allison J-35'' motor [http://en.wikipedia.org/wiki/Allison_J35#/media/File:General_Electric-Allison_J35_turbojet_in_Aalborg_Forsvars-_og_Garnisonsmuseum,_pic3.JPG Allison J-35] met meer stuwkracht. Het airframe was verzwaard en het stabiliteitsprobleem was opgelost d.m.v. een horizontale vin aan de tiptanks. Het toestel bleef onderhoudsgevoelig maar was volgens tests beter dan de eerdere versies. Vliegbereik en draagvermogen waren groter dan bij de oudere versies. De USAF beschouwde de Thunderjet als escortejager en jachtbommenwerper. De nieuwe [[F-86 Sabre]] zou de onderscheppingsjager worden.
Proeven wezen uit dat de F-84D beter was dan de eerdere versies. Vliegbereik en laadvermogen waren groter dan bij andere vroege straaljagers. De USAF zag de Thunderjet dan ook als escortejager en jachtbommenwerper, terwijl de [[North American F-86 Sabre|F-86 Sabre]] met pijlvleugel de onderschepper moest worden.
De F-84E, die zijn eerste vlucht maakte in mei 1949, kon twee2 1000-ponderspond meenemenbommen of twee grote2 ongeleide [[Tiny Tim]]- raketten meevoeren. De hardpoints konden ook voor [[droptank]]s''droptanks'' worden gebruikt, terwijlde erinwendige inwendigbrandstoftanks meerwaren ruimtegroter, was voor brandstof. Dede vlieger had ook meer ruimte in de 30 cm langere romp en konbeschikte bijnu het schieten met mitrailleursover een beroep doen op eencombinatie vizier met radio-[[afstandsmeter]].
Tegenover het hogere startgewicht kon de fabrikantAllison vanJ-35 demotor J35echter geen groter vermogen stellenbieden, daaromdus kreeg de F-84E beugelsde mogelijkheid om achter op de romp voor2 twee afwerpbare startraketten mee te voeren, zogenaamde ''Jet Assisted Take Off'', die elk 5 [[Newton (eenheid)|kN]] stuwkracht leverden.
== Inzet ==
In de periode van de [[Koreaanse oorlog]] (1950-1953) werd de F-84E (842 stuks) en latere G versie (3024 stuks) eerst als escortejager voor bommenwerpers ingezet maar spoedig daarna ook voor aanvallen op gronddoelen. In deze oorlog vlogen de Thunderjets 86,408 missies, dropten 55,586 ton aan bommenlast en 6,129 ton [[napalm]]. <ref> Knaack, Marcelle Size. Encyclopedia of US Air Force Aircraft and Missile Systems: Volume 1 Post-World War II Fighters 1945–1973. Washington, DC: Office of Air Force History, 1978. ISBN 0-912799-59-5 </ref> De USAF claimde dat de F-84’s voor 60% verantwoordelijk waren voor alle vernietigde gronddoelen.
Eind 1950 werd de 27e Fighter Escort Wing met F-84D’s en E’s naar [[Zuid-Korea]] gebracht ter versterking van de 5e Amerikaanse Luchtmacht, die met [[P-51 Mustang]]s en [[Lockheed P-80 Shooting Star|P-80 Shooting Stars]] opereerde. Op 7 december 1950 vloog de F-84 zijn eerste missie: vier toestellen beschoten een [[rangeerterrein]] in [[Noord-Korea]].
De F-84G had de sterkere J35-A motor, maar bleef een slechte jager voor de escortewings van de [[Strategic Air Command]]. Wel kon de F-84G een2.000 kg bommenlast vervoeren van 2000 kg, plus raketten en tiptanks. De F-84G had een [[automatische piloot]] en een [[Instrument landing system]](ILS). ▼In juni 1951 werd de 27e Wing afgelost. In zeven maanden tijd waren 12000 missies gevlogen, waaronder veel aanvalsvluchten, hoewel de eigenlijke taak van de escortewing van het [[Strategic Air Command]] het begeleiden van [[bommenwerper]]s was.
Toen de [[Mikojan-Goerevitsj MiG-15|MiG-15]] tegen de Amerikanen werd ingezet bleek de F-84 onmachtig. In november 1951 werden acht [[B-29 Superfortress]] bommenwerpers onderschept die vlogen met een escorte van 50 F-84’s. Er werden drie B-29 neergehaald; de andere vijf raakten zwaar beschadigd.
Nog vaker gingen Thunderjets verloren bij operationele ongelukken doordat ze rechtdoor gingen aan het eind van de startbaan. Maar de zwaarste tol eiste de vijandelijke [[Luchtverdediging|luchtafweer]]. In totaal verloren de Amerikanen 335 Thunderjets in Korea. In april 1952 had de 49e Wing nog 40 van de 75 F-84E’s over. De F-84 legde zich nu toe op [[luchtsteun]], waarbij hij succes boekte.
Vanwege problemen met de opvolger van de Thunderjet, de ''F-84F Thunderstreak'', werd de simpeler te produceren Thunderjet F-84G gebouwd. Er zijn 3024 F-84G’s gebouwd en 842 F-84E’s. De 4455e en laatste Thunderjet kwam op 27 juli 1953 uit de fabriek, de laatste dag van de Koreaanse Oorlog.
▲De F-84G had de sterkere J35-A motor, maar bleef een slechte jager voor de escortewings van de [[Strategic Air Command]]. Wel kon de F-84G een bommenlast vervoeren van 2000 kg, plus raketten en tiptanks. De F-84G had een [[automatische piloot]] en een [[Instrument landing system]](ILS).
In juli 1952 maakte het nieuwe model zijn opwachting in Korea en de Thunderjet bleef de noordelijke verbindingen bestoken tot de laatste dagen van de oorlog.
== Koude Oorlog ==
Het 9e squadron van de 49e wing werd eind 1952 uit Korea teruggetrokken om te oefenen voor een nieuwe taak: ''afwerpen van tactische nucleaire bommen''. De F-84G was het eerste ''tactische'' gevechtsvliegtuig dat voorzieningen voor [[kernwapen]]s kreeg. Daarmee vervulde de F-84G in het midden van de [[1950-1959|jaren 50]]1950 een belangrijke rol in de Amerikaanse strategie van nucleaire vergelding. Honderd F-84E’s en 2000 F-84G’s kwamen beschikbaar voor bondgenoten van de Verenigde Staten.
== Externe links ==
* [http://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=190&miadt=1&miaet=14&micode=ORGANISATIES&minr=771504&miview=ldt NIMH]
* [http://www.belgian-wings.be/Webpages/Navigator/Photos/MilltaryPics/post_ww2/Republic%20F-84G%20Thunderjet/Republic%20F-84G%20Thunderjet%20Home.html Belgian Wings]
[[Nederland]] kreeg in het kader van het [[Mutual Defense Aid Program]] (MDAP) in 1951 zijn eerste 21 F-84E’s die als 311 en 312 [[squadron]] gelegerd werden op de [[vliegbasis Volkel]]. Al snel werd dit type afgelost door 166 F-84G’s. De beginjaren werden gekenmerkt door veel fatale ongelukken als gevolg van onervarenheid. De [[Koninklijke Luchtmacht]] verloor 50 Thunderjets in vijf jaar tijd. In augustus 1956 vloog voor het laatst een Thunderjet in de Nederlandse kleuren. De F-84G van 315 squadron werd begeleid door zes exemplaren van zijn opvolger: de ''[[Republic F-84 Thunderstreak|F-84F Thunderstreak]]''.
{{Commonscat|F-84}}
| 