Horigheid: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Grammatica gecorrigeerd Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele app Bewerking via iOS-app |
Enkele kleinigheden (oa functionele komma’s) |
||
Regel 25:
In West-Europa is de horigheid gaandeweg verdwenen, omdat steeds meer boeren rechten kregen, of omdat de horige en zijn heer overeenkwamen hun wederzijdse verplichtingen in geld uit te drukken. Dit gold met name voor de verplichting een bepaald deel van de oogst af te staan. Een heer had soms meer aan geld; dan kon hij immers zelf beslissen waar hij zijn inkomsten aan uitgaf of hij had al schulden in geld. Deze constructie leidde ertoe dat er steeds meer nadruk kwam te liggen op geld, zodat dat de verhouding tussen de heer en zijn horigen ging bepalen en dus niet zoals voorheen de rechten en plichten.
In Frankrijk was de ''personele'' horigheid (''servage personnel'') - waarbij horigen aan hun land gebonden waren - verdwenen in de zestiende eeuw. De reële horigheid bleef bestaan, waarbij iemand horig genoemd werd door het verwerven van een stuk grond met daaraan verbonden verplichtingen, en in de onmogelijkheid de grond te verkopen of te laten erven (bij overlijden keerde de grond terug naar de eigenaar, wat [[Amortificatie|''mainmorte'']] genoemd werd). Vanaf de zeventiende eeuw was de mainmorte in Frankrijk dode letter, behalve in de door Lodewijk XIV verworven nieuwe gebieden zoals de [[Franche-Comté]], en was horigheid praktisch gezien vergelijkbaar met een pachtovereenkomst. De officiële afschaffing door [[Lodewijk XVI van Frankrijk|Lodewijk XVI]] in 1779 was niet meer dan een formaliteit, hoewel de landeigenaars in de Franche-Comté het koninklijk decreet niet erkenden, omdat zij niet, zoals voorzien, schadeloos gesteld waren.
Na de [[Franse Revolutie]] werden de adellijke landgoederen aangeslagen en verkocht, en kwam een klasse van burger-eigenaars in de plaats van de adellijke heren en kerkelijke eigenaars. De "reële horigheid" (''servage réel'') werd in 1801 vervangen door het pachtrecht (''louage d'ouvrage'', later ''fermage'' genoemd), die praktisch gezien niet verschilde van de reële horigheid zoals onder het einde van het Ancien Régime.
Regel 35:
Een verschil met de West-Europese horigheid was dat de nieuwe horigheid in Midden-Europa volledig geïntegreerd was in het vroege [[kapitalisme]]: onvrije boeren leverden hun overschotten aan hun heer, die deze verkocht op de [[Internationale handel|internationale markt]].<ref name="mws1">{{aut|Immanuel Wallerstein}} (1978). ''Europese wereld-economie in de zestiende eeuw: het moderne wereld-systeem''. Nieuwkoop: Heureka.</ref> Door voorheen vrije boeren binnen hun machtsgebied te dwingen graan te verbouwen in ruil voor bescherming, verhoogden heren als de koning van [[Pruisen]] hun productie; ze konden dit doen doordat na de [[Dertigjarige Oorlog]] (1618-1648) dit deel van Europa grotendeels verwoest was.
Tezelfdertijd ontstond in koloniaal Zuid-Amerika het [[Haciënda|haciëndasysteem]], dat met de nieuwe horigheid vergelijkbaar is. Ook dit berustte op een vorm van horigheid ([[peonage]]),
== Zie ook ==
| |||