Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 33:
Het EZLN werd opgericht op 17 november 1983.<ref>Antonio Lupher (2004). Fox and EZLN: the Zapatista rebellion in Mexico. Harvard International Review '''26'''(2):10–11.</ref> Het EZLN was aanvankelijk een tak van de [[marxisme|marxistische]] [[Nationale Bevrijdingskrachten]] (FLN) die de "FLN zou moeten verbinden met de arbeidende massa van het platteland". Leidster van de EZLN was destijds Maria Gloria Benavides Guevara, beter bekend als [[Subcomandante Elisa]], gesteund door de Subcomandantes Marcos, Daniel en Pedro. In [[1989]] werd Elisa wegens zwangerschap vervangen door Marcos.<!--<ref name="Origins">[http://cis.mahost.org/docs/ezlnroots_cmplt.doc The origins of the Zapatista National Liberation Army]. Committee of Indigenous Solidarity, december 2000. Geraadpleegd 15 mei 2008.</ref>--> De aanhang kwam vooral uit de Lacandónjungle die een toevluchtsoord was voor landloze indiaanse boeren van wie velen weggelopen waren van door blanke grondbezitters gerunde landerijen. Hun antiautoritaire houding drukte een sterk stempel op de zapatistische ideologie.<ref name="CollierQuaratiello"/> Wegens spanning tussen de overwegend indiaanse leden van het EZLN en de [[ladino (etnische groep)|ladino's]] van het FLN en twisten over de te volgen strategie dreven FLN en EZLN begin jaren 90 uiteen.<!--<ref name="Origins"/>-->
Het bestaan van de beweging werd medio 1993 publiek bekend door een artikel in het weekblad ''[[Proceso]]''. De Mexicaanse regering was al langer op de hoogte, in mei [[1993]] werd in [[Corralchén]] zelfs gevochten tussen het EZLN en regeringstroepen, maar ze greep niet in uit angst de deelname aan de [[Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst]] (NAFTA) in gevaar te brengen.<ref name="Krauze"/>
Het EZLN kwam pas grootschalig in actie op 1 januari 1994, de dag waarop het NAFTA-verdrag in werking trad en de 35e verjaardag van de [[Cubaanse Revolutie]].<ref name="Suchlicki"/> Geleid door [[Subcomandante Marcos]] wisten tussen de 500 en 4000 gewapende rebellen zes plaatsen in Chiapas in te nemen, te weten [[Amatenango del Valle]], [[Ocosingo (stad)|Ocosingo]], [[Las Margaritas]], [[La Realidad]], [[Comitán]] en [[San Cristóbal de las Casas]], dat tot hoofdstad werd uitgeroepen. Tevens werd de voormalige gouverneur van Chiapas generaal [[Absalón Castellanos Domínguez]] door de zapatisten op zijn ranch nabij Las Margaritas verrast en gevangengenomen. In totaal beschikte het EZLN over naar schatting maximaal 12.000 potentiële strijders en ondersteunende manschappen.<ref name="RAND"/> Het bevrijdingsleger riep op tot het afzetten van de door verkiezingsfraude aan de macht gekomen president [[Carlos Salinas]] en zijn 'illegale [[dictatuur]]';<ref name="Collier">George A. Collier (2001). Zapatista Rebellion in Chiapas. In Michael S. Werner, red. ''Concise Encyclopedia of Mexico''. Chicago/Londen: Fitzroy Dearborn.</ref> een vreedzame verandering werd door Marcos onmogelijk geacht wegens de diepgewortelde corruptie in de [[Politiek in Mexico|Mexicaanse politiek]].<ref name="Suchlicki"/>
De federale regering van Mexico, die een jaar eerder het bestaan van een guerrillabeweging in Chiapas nog ontkend had, trachtte de opstand te bagatelliseren door te zeggen dat er slechts 200 opstandelingen zouden zijn en dat het EZLN aangestuurd werd door andere guerrillabewegingen in [[Centraal-Amerika]] (met name [[Guatemala]]). De zapatistas reageerden met een mediaoffensief: ze belegden een persconferentie en stuurden verscheidene publicaties de wereld in waarin zij verklaarden niets te maken te hebben met buitenlandse groeperingen en te steunen op de inheemse bevolking van Chiapas. Ook nodigden ze het [[Rode Kruis]] en [[mensenrechten]]organisaties uit om de situatie in het opstandige gebied te komen aanschouwen.<ref name="RAND"/>
Regel 64 ⟶ 62:
Bij de [[Algemene Mexicaanse verkiezingen 2000]] raakte de PRI voor het eerst sinds 1929 het presidentschap kwijt, winnaar was de PAN-kandidaat [[Vicente Fox]]; een van Fox' verkiezingsbeloften was het 'in vijftien minuten oplossen' van het conflict in Chiapas. De PRI verloor ook de gouverneursverkiezingen in Chiapas, overwinnaar was hier de partijloze [[Pablo Salazar Mendiguchía|Pablo Salazar]], die in 1995 namens de Mexicaanse regering had deelgenomen aan de onderhandelingen met de EZLN. Salazars campagne werd gesteund door een alliantie van alle politieke partijen behalve de PRI. In 2001 werden onder Fox de akkoorden van San Andrés in een sterk verwaterde versie alsnog aangenomen door het Congres. Deze versie werd verworpen door de zapatisten.
Lange tijd golden de EZLN en de centrumlinkse [[Partij van de Democratische Revolutie]] (PRD) als bondgenoten, maar het EZLN begon zich van de PRD af te zetten nadat deze partij de akkoorden van San Andrés wel accepteerde. Tevens verwijt het EZLN de PRD dat Salazar, van wie de PRD de belangrijkste steunpilaar vormde, en diens opvolger [[Juan Sabines Guerrero]] niet genoeg hebben ondernomen om intimidatie van EZLN-aanhangers in Chiapas tegen te gaan. In
=== De Andere Campagne, 2006 ===
In juni 2005 kondigden de zapatistas rood alarm af. Er werd gevreesd dat ze de oorlog weer zouden hervatten maar zelf verklaarden ze 'iets anders' te plannen.<ref name="AlarmfaseRood">[https://web.archive.org/web/20090113175610/http://www.noticias.nl/inheems_artikel.php?id=900 Zapatistas in Alarmfase Rood]. Platform Latijns-Amerika in Nederland, 22 juni 2005. Geraadpleegd 14 november 2006.</ref> Een paar dagen later kondigden ze aan de politiek in te gaan; de strijd van de indianen kon niet worden voortgezet zonder arbeiders en studenten in geheel Mexico bij die strijd te betrekken, aldus de 'Zesde Verklaring van de Lacandónjungle'.<ref>{{en}}[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4634649.stm Mexico press ponders Zapatista future]. BBC News, 29 juni 2005. Geraadpleegd 3 februari 2013.</ref> Door de Mexicaanse autoriteiten werd dit positief ontvangen; het werd gezien als een stap op weg naar de ontwapening van de EZLN.<ref>{{en}}[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4576438.stm Mexico welcomes Zapatistas' tour]. BBC News, 2 januari 2006. Geraadpleegd 3 februari 2013.</ref>
In januari 2006 begon hun 'Andere Campagne' in de aanloop naar de [[Algemene Mexicaanse verkiezingen van 2006|presidentsverkiezingen van dat jaar]]. De zapatistas riepen evenwel niet op om op een specifieke kandidaat te stemmen, ook niet op de linkse kanshebber [[Andrés Manuel López Obrador]] (PRD), die zij bekritiseerden (Marcos noemde López Obrador letterlijk 'addergebroed'<ref>Claudio Albertani. [https://web.archive.org/web/20070313042319/http://www.selvas.org/newsMX0306.htm López Obrador, il subcomandante Marcos e l'autonomia dei movimenti sociali]. SELVAS.org, 15 juli 2006. Geraadpleegd 7 december 2006.</ref>); doel van de campagne was te luisteren naar en overleggen met andere sociale bewegingen in het land. Bij hun tournee deden ze alle 31 [[staten van Mexico|staten]] en het [[Mexico-Stad|Federaal District]] aan. Marcos, die de tour door Mexico op een motorfiets aflegde, veranderde voor de gelegenheid zijn naam in Delegado Zero (Afgevaardigde Nul). De Andere Campagne werd ondersteund door honderden linkse organisaties uit het hele land en eindigde op 3 december.<ref>{{en}}[http://www.narconews.com/Issue44/article2439.html The Zapatista Other Campaign Tour Arrives Back in Mexico City]. Narco News Bulletin, 3 december 2006. Geraadpleegd 3 februari 2013.</ref>
Regel 80 ⟶ 77:
De groep is genoemd naar de Mexicaanse revolutionair [[Emiliano Zapata]]; ze zien zichzelf als zijn ideologische erfgenaam en die van vijfhonderd jaar van indiaanse opstand tegen [[imperialisme]]. Volgens het EZLN is het [[zelfbeschikkingsrecht]] de beste methode voor de [[derde wereld]] om zich te ontworstelen aan haar armoede en economische afhankelijkheid. Ook ontlenen zij inspiratie aan de [[Arbeiders-, Boeren- en Studentencoalitie van de Istmus]] (COCEI), een politieke partij uit het stadje [[Juchitán (Oaxaca)|Juchitán]] in [[Oaxaca (staat)|Oaxaca]] die socialisme wist te combineren met [[Zapoteken|Zapoteekse]] tradities. Bij hun tours in Mexico in 1997 en 2001 deed de zapatistenkaravaan dan ook Juchitán aan.
De zapatistas hebben verklaard niet [[marxisme|marxistisch]] geïnspireerd te zijn; in het bijzonder verwerpen zij de notie van een [[revolutionaire voorhoede]].<ref name="RAND"/><ref name="Collier"/> Het woord [[socialisme]] werd slechts eenmaal gebruikt door een EZLN-''comandante'' om de ideologie van de beweging te duiden.<ref name="Krauze"/> Ook is het EZLN niet gericht op het omverwerpen van de federale Mexicaanse overheid. Doel van de beweging is 'de wereld te veranderen, zonder de macht te grijpen'.<ref name="Multitude">Michael Hardt en Antonio Negri (2005). ''[[De menigte|Multitude]]''. Hamish Hamilton.</ref>
[[Bestand:Comandanta Ramona by bastian.jpg|thumb|CCRI-lid [[Comandanta Ramona]]. De meeste zapatistas dragen [[bivakmuts]]en, om twee redenen: het garandeert hun praktische [[anonimiteit]] en symboliseert de anonimiteit van de Mayabevolking als geheel in Mexico.]]
Regel 91 ⟶ 87:
De woordvoerder van de zapatisten is [[Subcomandante Marcos]], die door sommigen wordt gezien als een nieuwe [[Che Guevara]]. Zijn echte identiteit is niet bekend omdat hij altijd een masker draagt, maar volgens de Mexicaanse regering is hij Rafael Guillén. Het is niet zeker of Marcos de leider is van de zapatistas, of alleen maar de woordvoerder; zeker is dat zijn rang 'ondercommandant' is om ondergeschiktheid aan te duiden aan de indiaanse militaire commandanten.
Artikelen, speeches en brieven van Marcos zijn gebundeld in het boek ''[[Ons woord is ons wapen]]''. In
[[Bestand:Mexico.Chis.EZLN.01.jpg|thumb|Een ''junta de buen gobierno'' waar 'de bevolking regeert en de overheid gehoorzaamt']]
Regel 106 ⟶ 102:
De zapatisten waren specifiek een van de inspiratiebronnen voor de Italiaanse [[Tute Bianche]], die meermalen Chiapas bezochten.<ref>''[[De menigte|Multitude]]'', p. 266.</ref>
Verder genieten ze de steun van verschillende muzikanten, waaronder [[Zack de la Rocha]], [[Amy Ray]] en [[Manu Chao]], die weleens in het door zapatisten gecontroleerde gebied hebben opgetreden. Ook verschillende intellectuelen, waaronder [[John Holloway]], [[Noam Chomsky]],<ref>Noam Chomsky (1999). ''Profits over People''. Seven Stories Press.</ref>
[[Michael Hardt]] en [[Antonio Negri]] hebben aangegeven met het EZLN te sympathiseren. Verder heeft een zapatistenelftal in
In Mexico vindt het EZLN steun bij de linkse krant [[La Jornada]], die openlijk met de beweging sympathiseert. Hoewel het EZLN de krant tegenwoordig regelmatig bekritiseert omdat La Jornada ook openlijk de PRD steunt, blijven La Jornada en het EZLN banden onderhouden.
| |||