Plateelbakkerij Ram: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
wl |
Algehele wijziging, verbetering, uitbreiding en afbeeldingen, i.v.m. huidige crisis komt info van opgevraagde doumenten van het Gelders archief later |
||
Regel 1:
{{Infobox fabriek
| naam = NV Plateelbakkerij RAM Arnhem
| afbeelding =
| onderschrift =
| eigenaar = [[Theodoor Colenbrander]]
| locatie = [[Arnhem]] Schapendrift 62
| geopend = 1920
| gesloten = 1969
| oppterrein =
| oppfabriek =
| werknemers =
| productie =
| mapname = Gelderland
| lat_deg =
| lat_min =
| lat_sec =
| lon_deg =
| lon_min =
| lon_sec =
}}
'''N.V. Plateelbakkerij Ram''' te [[Arnhem]] werd in [[1921]] opgericht en werd in 1969 definitief gesloten.
==Geschiedenis==
De plateelbakkerij werd opgericht met steun van een aantal directeuren van Nederlandse musea en van vooraanstaande kunstenaars zoals [[J. H. Toorop]],
[[W. A. van Konijnenburg]], prof. [[R N. Roland-Holst]], [[Carel Adolph Lion Cachet]], F. J. van Mansveld, H. van Lerven. Het doel van het bedrijf is het tot ontwikkeling brengen van
een nieuwe Nederlandsche kunstaardewerknijverheid, gegrondvest op de principes en vindingen van [[Theodoor Colenbrander|T.A.C. (Theodoor) Colenbrander]] (31-10-1841 - 28-05-1930).
Initiatiefnemers voor de onderneming zijn de kunsthandelaar en [[plateel|plateelschilder]] Henri van Lerven (Den Haag 1875-02-28 - Arnhem 1954-01-17) en de bankier Charles Engelberts (31-10-1881 - 10-06-1954).
De fabriek en het atelier werden gevestigd in de voormalige ''wasserij'' aan de Schaapsdrift 62 in Arnhem.
De naam Ram was afkomstig van het sterrenbeeld Ram en werd bedacht door Theodoor Colenbrander, hij dacht daarbij aan de schittering van het sterrebeeld (overigens was geen van de drie oprichters geboren onder het sterrenbeeld [[Ram (astrologie)|Ram]]).
De kunstenaar zelf, op dat moment al ouder dan tachtig jaar, vervaardigde ongeveer zestig verschillende vormen, met meer dan zevenhonderd decors. Zijn inspiratie vormde vooral de flora, de plant- en bloemvormen werden teruggebracht tot kleurige, bijna groteske, organisch abstracte vormen op een crème ondergrond.
Op advies van Colenbrander wordt [[plateelschilder]] Willem van Ham (Gouda 1894 - Deventer 1984) aangetrokken, die ervaring heeft met het beschilderen van Colenbrander-aardewerk.
Als enige van de plateelschilders heeft Van Ham veel contact met Colenbrander. Een groot aantal kleurrijke ontwerpen van Colenbrander werd door de Ram geproduceerd.
In 1921 kwam een tweede plateelschilder ''Jan Branger'' in dienst, hij ontwierp de ramskop zoals deze werd gebruikt voor het merk.
In 1924 zijn de heren H. van Lerven en M.J. Mansveld directeur van de NV met een aandeelkapitaal van 250.000 gulden verdeeld over 1000 aandelen van 250 gulden.<ref>De Telegraaf, 03-10-1924</ref>
In dat jaar werd ook bekendgemaakt dat het Colenbrander aardewerk voortaan exclusief op veilingen zal worden verkocht.<ref>De Maasbode, 18-03-1924</ref>
In 1925 bezit het bedrijf ook een pand aan de Amsterdamscheweg 208 in Arnhem waarvoor zij een vergunning tot uitbreiding indienden.<ref>Arnhemsche courant, 03-11-1925</ref>
In 1925 behaalde het bedrijf op de ''Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels modernes in Parijs''' met het kaststel met decor ''Grot'' een gouden medaille.
In hetzelfde jaar ontstond tussen de bejaarde Colenbrander en de Ram een meningsverschil over de productie, de fabriek moet, om het hoofd boven water te houden, naast
het dure en exclusieve plateel met de ontwerpen van Colenbrander ook andere producten gaan maken. De productie wordt uitgebreid met ontwerpen van kunstenaars
zoals [[Driekus Jansen van Galen|Driekus (Hendrikus Jan) Jansen van Galen]] (plastieken), Jan Branger en [[Wim Harzing]] (Rijsenburg, 4-10-1898 – Zeist, 22-06-1978), Colenbrander trekt zich in 1930 terug en overlijdt op 28 mei 1930 op 88-jarige leeftijd, op de begravenis hield directeur van Lerven een korte lijkrede.
In 1930 trad Carel Adolph Lion Cachet in dienst die voor die tijd bij [[Plateelfabriek De Distel| De Distel]] in Amsterdam werkzaam was.
Het bedrijf ging in 1933 voor de eerste keer failliet, op 30 juni 1935 werd Ram opnieuw failliet verklaard, het bedrijf werd echter voortgezet door de vennoten.
In 1939 worden nog twee ''jongens'gevraagd ter opleiding tot plateelschilder, ook in de daarna volgende jaren tot 1949 werd via advertenties geregeld personeel gezocht.
In 1940 wordt de vestiging aan de Amsterdamschestraatweg uitgeschreven uit het handelsregister, in 1941 werd het bedrijf (volop in bedrijf zijnde) in het Algemeen Handelsblad van 14 februari te koop aangeboden, dit gebeurt in 1947 nogmaals.
In 1946 is er ook een pand aan de Amsterdamschestraatweg 48 in gebruik.
Na de tweedewereldoorlog werd Ram verkocht aan de ''Hoyingketen'', met vanaf 1947 bankier ''C. Sonneveld'' als directeur.
In de jaren zestig waren er nog een tiental schilders in dienst, ''Herbertus Luppes'' is vanaf 1948 chef-schilder.
Van 1957 tot 1968 werden door de Arnhemse keramist/beeldhouwer ''Ru de Boer'' (Haarlem 1920-08-18 - 2010-08-24) tegels voor Ram vervaardigd. In augustus 1969 werd het bedrijf definitief gesloten.
==Productieproces en verscheidenheid==
De productie van het Colenbrander plateel richtte zich voornamelijk op de gegoede liefhebber, door de kostbare handmatige vervaardiging lag het prijspeil erg hoog.
Om het sieraardewerk toch aan de man te brengen werd veel via veilingen (o.a. veilingbedrijf Frederik Muller en Mak beide in Amsterdam) te koop aangeboden.
Colenbrander tekende zelf de patronen op een proefmodel van biscuit en kleurde daarna de vormen in met waterverf.
Wim van Ham verzorgde het overbrengen van de patronen, door middel van stempels op de modellen, die in de fabriek door de plateelschilders met verf werden ingevuld vervolgens werden de producten voor de tweede keer gebakken.
Het Colenbrander aardewerk werd geglazuurd met emailverf om dekkend te kunnen werken. Een eerste aanleiding voor de verwijdering tussen Colenbrander en van Lerven was het gebruik van oxideverf dat voordeliger was in de verwerking.
Tussen 1923 en 1924 werd deze goedkopere verf toegepast, in eerste instantie buiten medeweten van de kunstenaar, na een heftig protest zijnerzijds werd daarna weer overgegeaan op het gebruik van emailverf.
Na 1925 werd vooral goedkoper serviesgoed en sieraardewerk gefabriceerd.
==Afbeeldingen==
<gallery widths="350" heights="200" >
Vaas, cilindervormig, polychroom beschilderd met waterverf, BK-1969-169.jpg|Vaas, Colenbrander, ca. 1920
Vaas van aardewerk, polychroom beschilderd met het decor Tulpen, BK-1967-146.jpg|Vaas, Colenbrander, ca. 1922 Materiaal: aardewerk
Twee vazen Vaas, konisch gevormd, met veelkleurig decor, BK-1971-73-A.jpg|Twee vazen Vaas, konisch gevormd, met veelkleurig decor, BK-1971-73-
merk, onderzijde vaas: ‘fabrieksstempel van Ram Arnhem in cirkelvorm, 29/D, schildersmerk van Willem Elstrodt, alles in zwart, en ingegrift 29.jpg|Vaas, konisch met decor in zwart, geel, groen en lichtbruin, schildersmerk Willem Elstrodt
Ram, merk, 1922.jpg|Ram, merk, 1922
Ram, merk na juni 1923.jpg|Ram, merk na juni 1923
Ram merk 1923.jpg|Ram merk 1923, met spelfout
Ram, advertentie, 1926.jpg|Ram, advertentie, 1926
Ram, te huur, 1935.jpg|Ram, te huur, 1935
Ram, overlijden Lerven, 19 01 1954.jpg|Ram, overlijden Lerven, 19 01 1954
Ram, Overlijden Colenbrander, 31 05 1930.jpg|Ram, Overlijden Colenbrander, 31 05 1930
Ram, kopjes te koop, 17 06 1924.jpg|Ram, kopjes te koop, 17 06 1924
</gallery>
<ref>https://sieraardewerk.nl/ref>
==Wetenswaardigheden==
* Er komen met name uit China veel vervalsingen op de markt zij dragen het Colenbrander stempel maar het decor wijkt sterk af en het aardewerk is erg zwaar in verhouding tot de authetieke.Bijvoorbeeld een Rozenburg motief gemerkt als Ram, Colenbrander.
* Museum Arnhem bezit een uitgebreide collectie.
<gallery widths="350" heights="200" >
Ram merk Frits van Beest.jpg|Ram merk Frits van Beest, vervalsing
Ram, vaas, Frits van Besst, vervalsing.jpg|Ram, vaas, Frits van Besst, vervalsing
</gallery>
==Referenties==
{{References}}
Bronnen
* ''Th. A.C. Colenbrander'', Geïllustreerd Zondagsblad van de Arnhemsche Courant, 20-10-1922
* ''20th century art'', Kunstconsult, A. Weltens
[[Categorie:Aardewerkfabriek]]
| |||