'''Dhyana''' ([[Sanskriet]], ध्यान, ''dhyāna'', Pali: jhanajhāna ‘meditatieve verzinking’, ‘Innerlijk schouwen’, ‘contemplatie’) is de achtste stap van het [[Edele achtvoudige pad|achtvoudige pad]] van het Boeddhisme, en de zevende stap op het achtvoudige yogapad (''ashtanga yoga'') uit de [[Yogasoetra's]] van [[Patanjali]]. ''Dhyana'' wordt beschreven in de [[Pali-canon]], waar het een geheel vormt met de juiste inzet (om onheilzame gedachten en strevingen tegen te gaan, en heilzame gedachten en strevingen te bevorderen) en juiste oplettendheid ("[[mindfulness]]"), en resulteert in maximale oplettendheid en gelijkmoedigheid.<ref name="Tilmann Vetter 1988">Tilmann Vetter (1988), "The ideas and meditative practices of early Buddhism"</ref><ref>Ruptert Gethin (1992), "The Buddhist Path to Awakening"</ref><ref>Keren Arbel (2017), "Early Buddhist Meditation</ref> De latere [[Theravada (boeddhisme)|Theravada]]-traditie heeft de ''dhyanas'' geïnterpreteerd als een vorm van concentratie-meditatie, net zoals Patanjali's Yoga Sutras.
==Boeddhisme==
===De jhānas===
De Pali-canon beschrijft vier jhānas. De jhanasjhānas worden gekenmerkt door het verdwijnen van ''vittaka'' en ''vicara'', het discursieve denken dat gepreoccupeerd is met de zintuigelijke indrukken en de daaruit voortkomende verlangens; ''[[piti]]'' (vreugde) en ''[[sukha]]'' (niet-zintuigelijk geluk) door het loslaten van onheilzame gedachten en verlangens; eenheid van geest (''[[ekaggata]]'', ''sampasadana''); en optimale aandachtigheid en gelijkmoedigheid.
# Eerste jhāna: deze treedt in als de onheilzame gedachten en verlangens zijn stilgelegd, en men zich afzondert van de dagelijkse wereld. Er is ''piti'' en ''sukha'' door deze afzondering, maar ook nog ''vitakka'' en ''vicara'', gedachten die worden opgewekt door zintuiglijke indrukken en verlangens.
# Tweede jhāna: ''vitakka'' en ''vicara'' verstillen, en de geest wordt aandachtig en gelijkmatig, hetgeen ook leidt tot ''piti'' en ''sukha''.
