Wikipedia

Frietkot: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{samenvoegennaar|#REDIRECT [[Snackbar}}]]
 
[[Bestand:Fritkot.jpg|miniatuur|Een typisch ''frietkot'' in [[Brussel (stad)|Brussel]].]]
[[Bestand:Oud-Heverlee frituur B.jpg|miniatuur|Frituur 't Zoet Water' in [[Oud-Heverlee]], [[België]].|alt=]]
[[Bestand:WWS 8220Fritkot8221.ogg|miniatuur|[[Ruis (signaal)|Ruis]] van een frietkot in [[Brussel (stad)|Brussel]]]]
Een '''frietkot''' of '''frituur''' (in [[Vlaanderen]]; '''frietkraam''' of '''patatkraam''' in [[Nederland]]) is een [[eetgelegenheid]] waar vooral [[friet]]en verkocht en geconsumeerd worden.
 
== Geschiedenis ==
Men vermoedt dat de oudste frituur van [[België]] in [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] stond: in 1842 bevond die zich aan [[Het Steen (Antwerpen)|het Steen]] en later verhuisde het naar de [[Groenplaats]].<ref>[http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=303G7TC3 Wat u nog niet wist over frietjes], ''[[De Standaard]]'', 27 september 2011</ref> In 1857 publiceerde een lokale krant, Courrier de Verviers, een artikel over Fritz die friet verkocht op [[kermis]]sen.<ref>[https://web.archive.org/web/20140111032456/http://www.friitz.com/?C=&L=NL&P=History&S= Geschiedenis van Fritzz], Friitz Frituren</ref> Ze noemden hem 'le roi des pommes de terre frites' (de koning van de [[frituren|gefrituurde]] [[aardappel]]en). De eerste frietkoten waren vaak mobiel, in [[Doornik]] kende men een mobiele frituur sinds 1885.<ref>[https://web.archive.org/web/20141205160326/http://www.navefri.be/_nederlands/fotoalbums.asp?albumid=58&menu=7 De oudste frituur], Nationaal Verbond van Frituristen</ref> Pas na de [[België in de Tweede Wereldoorlog|Tweede Wereldoorlog]] kwamen de vaststaande frietkoten meer in het straatbeeld.<ref>[https://web.archive.org/web/20120213181155/http://chezvincent.eu:80/faq/2/lang-nl De frituur: zonder twijfel historisch], Chez Vincent</ref>
 
Anno 2012 kende België ongeveer 5000 frituren.<ref>[http://www.hln.be/hln/nl/957/Belgie/article/detail/1238503/2011/03/20/Duizend-frietkoten-te-veel.dhtml Duizend frietkoten te veel], ''[[Het Laatste Nieuws]]'', 20 maart 2011. Geraadpleegd op 14 januari 2012</ref> In 2013 werd tijdens de Week van de Friet onder andere door de [[Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing|VLAM]]<ref>[http://www.navefri-unafri.be/nl/de-frietkotcultuur/erkenning-immaterieel-cultureel-erfgoed Erkenning Immaterieel Cultureel Erfgoed], Nationaal Verbond van Frituristen</ref> en het [[Nationaal Verbond van Frituristen]] (Navefri-Unafri), opgericht in 1984 als belangenbehartiger van de frituursector, gestart met een campagne ter erkenning van de frietcultuur.<ref>[http://www.immaterieelerfgoed.be/Detail/wie/213 Fiche NAVEFRI-UNAFRI], Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed</ref> Dit groeide uit tot een oproep tot kandidaatstelling als [[Representatieve lijst van het immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid|immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid]] bij [[UNESCO]].<ref>[http://nos.nl/artikel/2005865-belgen-willen-frieten-als-werelderfgoed.html Belgen willen frieten als werelderfgoed], [[Nederlandse Omroep Stichting|NOS]], 26 november 2014</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20070328230755/http://www.agripress.be/start/artikel/234920/nl McDonald's zet aanval in op frietkramen], agripress.be, 24 maart 2007. Geraadpleegd op 14 januari 2012</ref><ref>[http://www.francetvinfo.fr/economie/la-belgique-milite-pour-inscrire-la-frite-au-patrimoine-de-l-unesco_1707953.html La Belgique milite pour inscrire la frite au patrimoine de l'Unesco], [[France Info]], 1 december 2014</ref> Ook in [[Frankrijk]] gingen hiervoor stemmen op.<ref>[http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.2165358 Franse frietjes willen samen met Belgische frietjes erkend worden door Unesco], [[deredactie.be]], 30 november 2014</ref> Op 10 januari 2014 werd het Belgische frietkot als cultureel [[Monument (erfgoed)|erfgoed]] erkend door toenmalig [[Lijst van Vlaamse ministers van Cultuur|Vlaamse minister van cultuur]] [[Joke Schauvliege]] ([[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]]).<ref>[http://www.nu.nl/buitenland/3672451/belgische-frietkot-erkend-als-cultureel-erfgoed.html Belgische frietkot erkend als cultureel erfgoed.], [[NU.nl]], 10 januari 2014.</ref> In november 2016 volgde de erkenning als 'Chef d’œuvre du Patrimoine oral et immatériel de la [[Franse Gemeenschap|Fédération Wallonie-Bruxelles]]'<ref>[http://www.rtl.be/info/belgique/societe/la-frite-belge-reconnue-comme-chef-d-oeuvre-du-patrimoine-le-vrai-mangeur-de-pomme-de-terre-aime-bien-un-calibre-plus-epais--869426.aspx La frite belge reconnue comme "chef d'oeuvre" du Patrimoine: "Le vrai mangeur de pomme de terre aime bien un calibre plus épais"], [[RTL TVI|RTL]], 23 november 2016</ref> en in juli 2017 de officiële erkenning als [[Cultureel erfgoed in België|Belgisch immaterieel erfgoed]].<ref>[http://www.hln.be/hln/nl/957/Binnenland/article/detail/3213647/2017/07/20/Belgische-frietkoten-erkend-als-erfgoed.dhtml Belgische frietkoten erkend als erfgoed], ''[[Het Laatste Nieuws]]'', 20 juli 2017</ref><ref name="landbouwleven">[http://landbouwleven.be/1139/article/2017-07-20/belgische-frietkotcultuur-erkend-als-immaterieel-cultureel-erfgoed Belgische frietkotcultuur erkend als immaterieel cultureel erfgoed]{{dode link|datum=september 2017 |bot=InternetArchiveBot }}, Landbouwleven.be, 20 juli 2017</ref>
 
== Typering ==
Frituren komen in verschillende vormen voor. Zo zijn er nog steeds houten frituurwagens, waarvan de beroemdste twee waarschijnlijk aan de voet van het [[Belfort van Brugge|belfort]] van [[Brugge]] staan. Modernere types zijn: caravanfrituur, chaletfrituur, mobiele kraamfrituur (ze zijn vooral te vinden op kermissen en markten) en huisfrituur (frituur ingericht op de gelijkvloerse verdieping van een pand).
 
Een frietkot is nadrukkelijk geen [[fastfood]]eetgelegenheid. Deze maken meestal deel uit van grote ketens, vele frituren blijven daarentegen nog steeds onafhankelijk van elkaar. In fastfoodrestaurants en [[snackbar]]s worden ook vaak [[Kant-en-klaar|kant-en-klare]] maaltijden opgediend, die ter plaatse enkel nog worden opgewarmd, terwijl een frituur wat [[ambachtelijk]]er en volkser is.
 
== Cultuur ==
[[Gilles Houben]] is een kunstenaar gespecialiseerd in frietkotschilderijen. In 2011 liep van hem de tentoonstelling ''Frietkoten op doek'' in het [[Huis van Folklore en Tradities]] te [[Brussel (stad)|Brussel]].<ref>[http://www.bruzz.be/nl/nieuws/lunion-fait-la-frite-expo-over-frietkoten 'L'union fait la frite', expo over frietkoten], [[BRUZZ (mediahuis)|BRUZZ]], 5 mei 2011</ref>
 
In het [[De avonturen van Urbanus|Urbanus]]-stripalbum ''[[Het bronzen broekventje]]'' werd Frituur Betty uit [[Tollembeek]] afgebeeld.<ref>[http://www.urbanusfan.be/urbanusstrip/urbanusbuitenreeksalbums.php?urbanusbuitenreeksalbums=705 De beste 10 volgens Linthout en Urbanus: Het Bronzen Broekventje], De avonturen van Urbanus</ref> Eveneens noemenswaardig is het in 1983 verschenen Urbanus-[[stripalbum]] ''[[Het fritkotmysterie]]''.<ref>[http://www.urbanusfan.be/urbanusstrip/urbanusstrips.php?urbanusstrips=1 Fiche Het Fritkotmysterie], [[De avonturen van Urbanus]]</ref> De eerste druk van dit album, verschenen met een oplage van 10.000 exemplaren, was onmiddellijk uitverkocht.<ref>[https://www.stripinfo.be/reeks/strip/12550_Urbanus_1_Het_fritkotmysterie Fiche Het fritkotmysterie], stripinfo.be</ref> Beroemde fictieve frietkothouders zijn [[Jan Spier]] uit de stripreeks ''[[Nero (strip)|Nero]]'', en [[Frieda Kroket]] uit de kinderserie ''[[Samson en Gert (televisieserie)|Samson en Gert]]''.
 
In 2016 opende [[Sergio Herman]] een keten van luxefrituren, de frietjes zouden gesneden worden uit vijf verschillende ([[Zeeland (provincie)|Zeeuwse]]) aardappelrassen en de sausen zijn onder meer op basis van [[truffel]].<ref>[http://www.hln.be/hln/nl/944/Celebrities/article/detail/2903523/2016/10/06/Sergio-Herman-opent-volgende-maand-Antwerpse-luxefrituur.dhtml Sergio Herman opent volgende maand Antwerpse luxefrituur], ''[[Het Laatste Nieuws]]'', 6 oktober 2016</ref> De servetten werden ontworpen door cartoonist [[Kamagurka]], [[Frederik Molenschot]] maakte de [[Fornuis (keukenapparatuur)|fornuizen]], [[Robine Lempers]] ontwierp de kostuums en [[Cor Unum]] de keramische potten voor de sauzen.<ref>[http://weekend.knack.be/lifestyle/culinair/frites-atelier-sergio-herman-opent-luxefrituur-in-antwerpen/article-normal-813017.html Frites Atelier: Sergo Herman opent luxefrituur in Antwerpen], ''[[Knack (tijdschrift)|Knack]]'', 9 februari 2017</ref><ref>[http://www.gva.be/cnt/dmf20170209_02721229/luxefrituur-sergio-herman-klaar-voor-opening Zo ziet de luxefrituur van Sergio Herman eruit], ''[[Gazet van Antwerpen]]'', 9 februari 2017</ref> Er zijn vestigingen in onder meer [[Utrecht (stad)|Utrecht]],<ref>[http://www.ad.nl/utrecht/lange-rijen-voor-friet-van-sergio-herman~a14b2f0a/ Lange rijen voor friet van Sergio Herman], ''[[Algemeen Dagblad]]'', 22 september 2016</ref> [[Den Haag]],<ref>[https://web.archive.org/web/20170821173936/https://nieuws.nl/populair/20160419/sergio-herman-opent-frites-atelier-in-den-haag/ Sergio Herman opent Frites Atelier in Den Haag], [[nieuws.nl]], 19 april 2016</ref> [[Arnhem]] (allen 2016)<ref>[http://www.ad.nl/arnhem/lange-rij-voor-portie-patat-van-topkok-sergio-herman-video~a76ec70a/ Lange rij voor portie patat van topkok Sergio Herman], ''[[Algemeen Dagblad]]'', 1 november 2016</ref> en Antwerpen (2017).<ref>[http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20170209_02721461 Sergio Herman opent zijn luxefrituur in Antwerpen], ''[[Het Nieuwsblad]]'', 9 februari 2017</ref><ref>[https://www.demorgen.be/etendrinken/hoe-smaken-de-frites-van-sergio-ba7c7ea9/ Hoe smaken de 'frites' van Sergio?], ''[[De Morgen]]'', 10 februari 2017</ref>
 
Sinds 2017 is er ook een ambassadeur van de Belgische friet, het figuurtje James Bint. Zijn achternaam verwijst naar de aardappelvariant [[Bintje]].<ref name="landbouwleven" /> Het figuurtje, een knipoog naar [[James Bond]], heeft als slagzin "license to fry" en werd in 2014 voor het eerst voorgesteld als mascotte voor de [[Expo 2015|wereldtentoonstelling]] te [[Milaan (stad)|Milaan]] in 2015.<ref>[http://www.vilt.be/james-bint-is-stoere-ambassadeur-van-belgische-friet James Bint is stoere ambassadeur van Belgische friet], [[Vlaams infocentrum land- en tuinbouw|Vilt]], 25 november 2014</ref> Daarnaast is op de Groenplaats te Antwerpen een frietkotmuseum gevestigd,<ref>[https://www.visitantwerpen.be/nl/zien-doen/eten-drinken/7-frituren-in-antwerpen-met-een-verhaal 7 frituren in Antwerpen met een verhaal], Stad Antwerpen</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20170703210958/http://www.frietjes.eu/frituren-in-Antwerpen Frituren in Antwerpen], frietjes.eu</ref> en in [[Brugge]] vindt men sinds 2008 in de [[Saaihalle]] het [[Frietmuseum]].
 
== Externe links ==
* [http://www.navefri.be/ Officiële website Nationaal Verbond van Frituristen]
* [https://web.archive.org/web/20150112162711/http://www.frietjes.eu/ Zoek een frituur]
 
{{Appendix|bron|2=
{{Commonscatklein|Friteries}}
* {{aut|Ilegems, Paul}}, ''Het volkomen frietboek'', Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam/Antwerpen (2002). {{ISBN|90-388-3698-8}}
* [http://www.immaterieelerfgoed.be/Detail/wat/158 Fiche De Belgische frietkotcultuur], [[Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed]]
* {{fr}} [http://www.musee-gourmandise.be/fr/component/content/article/77-articles-fond/164-le-fritkot-et-la-culture-belge Le Fritkot et la culture belge], hoofdartikel van [[Bibliotheek en museum van de gastronomie]]
* [http://www.navefri-unafri.be/nl/de-frietkotcultuur/wat Wat is de Belgische Frietkotcultuur?], [[Nationaal Verbond van Frituristen]]
* [http://www.europe1.fr/international/et-si-la-frite-belge-rentrait-au-patrimoine-mondial-de-l-humanite-2301205 Et si la frite belge entrait au patrimoine mondial de l'humanité?], [[Europe 1]], 26 november 2014
* {{fr}} [http://www.france24.com/fr/20141203-belgique-unesco-frites-patrimoine-mondial-france-nord-baraques-gastronomie La frite belge veut casser la baraque auprès de l'Unesco], [[France 24]], 3 december 2014
* {{fr}} [https://www.rtbf.be/info/societe/detail_la-frite-belge-au-patrimoine-de-l-unesco?id=5726183 La frite belge au patrimoine de l'Unesco?], [[Radio-Télévision belge de la Communauté française|RTBf]], 5 maart 2011
* [http://www.standaard.be/cnt/dmf20161201_02602232 Na de biercultuur, de frietcultuur?], ''[[De Standaard]]'', 1 december 2016
* {{de}} [https://brf.be/regional/1043491/ „Semaine de la frite“: Belgische Frittenkultur im Rampenlicht], [[Belgischer Rundfunk|BRF]], 1 december 2016
----
'''Referenties'''
{{References}}
}}
 
[[Categorie:Cultureel erfgoed in België]]
[[Categorie:Friet]]
[[Categorie:Horeca]]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Frietkot"