De Langstraat: verschil tussen versies

[[File:Meester Schoenmaker Kaatsheuvel.jpg|thumb|De Meester SchoenmakerMeesterschoenmaker in Kaatsheuvel, een monument gemaakt door Loonse kunstenaar Louis Maas]]

Sinds de achteruitgangteruggang van schoenenproductie was de regio gedwongen om een andere richting in te slaan. In 1933 werd er in het dorp [[Kaatsheuvel]] een sportveld aangelegd door

[[kapelaan]] Rietra en [[pastoor]] De Klijn. Dit was de basis voor de [[Efteling]], wat is uitgegroeid tot het grootste pretpark van de Benelux. Mede door de groei van de Efteling is de Langstraat meer gericht op recreatie en toerisme. Er wordt meer ruimte gemaakt voor hotels en andere verblijfaccommodaties om toeristen te verwelkomenhuisvesten. De gemeenten [[Loon op Zand (gemeente)|Loon op Zand]], [[Waalwijk (gemeente)|Waalwijk]], [[Heusden (gemeente)|Heusden]], en [[Dongen (gemeente)|Dongen]] gaan steeds nauwer samenwerken onder één toeristisch beleid.

Het hart van de Langstraat is ook de stad [[Waalwijk (plaats)|Waalwijk]], waar het [[Nederlands Leder en Schoenen Museum]] is gevestigd. Het is een tamelijk groot gebied dat grofweg ligt tussen [[Geertruidenberg (plaats)|Geertruidenberg]] en [['s-Hertogenbosch]]. Van oost naar west liggen in de Langstraat de volgende dorpen en steden: [[Vlijmen]], [[Haarsteeg]], [[Nieuwkuijk]], [[Elshout (Heusden)|Elshout]], [[Drunen]], [[Waalwijk (stad)|Waalwijk]], [[Loon op Zand (plaats)|Loon op Zand]], [[Kaatsheuvel]], [[De Moer]], [[Sprang-Capelle]], [[Waspik]], [['s Gravenmoer]], [[Dongen (plaats)|Dongen]], [[Raamsdonk]] en [[Raamsdonksveer]].

De Langstraat was oorspronkelijk een dijk die van oost naar west door een moerassig landschap liep dat zich bevond tussen de [[Maas]] en de hoger gelegen Brabantse zandgronden. De betreffende dijk werd in 1422 aangelegd in opdracht van de [[Graafschap Holland|Graaf van Holland]], onder wiens gezag dit gebied sinds het einde van de 13e eeuw viel. Al in de 14e eeuw vonden er ontginningen plaats. Langs de dijk vestigden zich boeren die het land [[Grote Ontginning|ontgonnen]] in lange stroken die loodrecht op de dijk stonden, het zogenaamde [[slagenlandschap]]. Toponiemen als ''Zuidhollandse dijk'' (te Sprang-Capelle en [[Kaatsheuvel]]) verwijzen nog naar deze situatie. In 1533 werd de weg over de dijk bij Waalwijk en [[Besoyen]] reeds met keien verhard. Langs de dijk ontstonden de bovengenoemde nederzettingen.

De grens tussen het [[Graafschap Holland]] en het [[Hertogdom Brabant]] verliep zeer grillig. Zo maakten Nieuwkuijk en Drunen meestal deel uit van Brabant en hoorden Vlijmen, Haarsteeg, Elshout, [[Hedikhuizen]], [[Herpt]], Sprang-Capelle en Heusden bij Holland. Waalwijk werd door Holland verkocht aan [[Diederik van Altena]], die de stad in 1232 weer doorverkocht aan Brabant.

De Langstraat ontwikkelde zich al honderden jaren geleden tot het belangrijkste leercentrum van Nederland. Dat komt vooral doordat het gunstig is gelegen aan de rand van een bos, met voldoende water in de buurt, waardoor het heel geschikt was voor [[leerlooien]]. De huiden moesten namelijk worden bewerkt in een loogbad[[loog]]bad, waar gemalen eikeboomschors[[eik]]enschors aan was toegevoegd ([[eek (eik)|eeklooistof]]). Daarna werden er vooral schoenen en portemonnees van gemaakt, wat grotendeels handwerk was.

Een [[Schoenmaker (beroep)|schoenmaker]] was een echte [[Ambacht (handwerk)|ambachtsman]], die alles wist van het schoenproductieproces. Pas vanaf 1870 werden aparte [[Leest (gereedschap)|leesten]] gemaakt voor linker- en rechterschoenen. Misschien was het een kwestie van geld dat de vinding zo lang op zich liet wachten, want voor elk model en maat schoen is een aparte leest nodig. Aparte linker- en rechterschoenen betekende dus een verdubbeling van het aantal leesten. Door de uitvinding van zware naaimachines kon in de loop van de negentiende eeuw meer en goedkoper worden geproduceerd, waardoor die investering de moeite waard werd.

De leerleder- en schoennijverheid in de Langstraat kende grote bloeiperioden, met name in het begin van de 19e eeuw, maar ook diepe dalen. De oprichting van de [[Europese Economische Gemeenschap]] (EEG) leidde al vanaf eind jaren '50 de neergang van deze industrie in. In het jaar 1965 heeft de Nederlandse schoenindustrie voor de laatste maal een stijging in aantal geproduceerde paren gekend. Sindsdien is het aantal Nederlandse schoenfabrieken, looierijen en toeleveringsbedrijven voor [[fournituren]], garens, zolen en machines sterk verminderd.

In de [[lijst van Nederlandse schoenfabrieken]] is te zien hoeveel schoenfabrieken er ooit in Nederland zijn geweest. Al na de [[Eerste Wereldoorlog]] kreeg de Nederlandse schoenindustrie steeds meer te maken met concurrentie uit het buitenland, waardoor het aantal fabrieken geleidelijk terugliep. Anno 1960 waren er nog 227, in 2001 warenwas er nog een stuk of twintig productiebedrijven. Deze hebben zich gespecialiseerd in kinderschoenen, gemaksschoenen voor dames of klassieke herenschoenen. Ook speciale schoenen, zoals veiligheidsschoenen en militair schoeisel, worden nog wel vervaardigd. Bekende merken zijn [[Greve (schoenen)|Greve Schoenen]], [[Van Bommel (schoenen)|Van Bommel]] en [[Van Lier (schoenfabriek)|Van Lier]]. Van Bommel is overigens niet in de Langstraat, maar in [[Moergestel]] gevestigd.

De Langstraat is in de loop van de 20e eeuw sterk verstedelijkt. Naast de schoenfabrieken kende men de metaalindustrie, waarvan scheepsschroevenfabriek [[Lips (scheepsschroeven)|Lips]] de meest bekende was. Deze kwam in 1939 naar Drunen, werd eind 20e eeuw overgenomen door [[Wärtsilä]] die in 2010 de productie verplaatste naar China. Andere metaalbedrijven bleven actief in Drunen. Uit de schoenindustrie kwam de lijmproductie voort. Een nevenactiviteit van de familie Lips was het recreatiebedrijf [[Libéma]] dat met privékapitaal werd opgezet. Een ander attractiepark in de Langstraat, het [[Het Land van Ooit (Drunen)|Land van Ooit]], was een betrekkelijk kort leven beschoren.

In de periode 1886-1890 werd de [[spoorweg|spoorlijn]] [[Lage Zwaluwe]] - [['s-Hertogenbosch]] aangelegd. Deze spoorlijn, officieel [[Langstraatspoorlijn]] genoemd, stond bekend als de ''halve-zolen lijnzolenlijn'', vanwege de vele schoenfabrieken aan het tracé. Schoenverkopers gingen met het halve-zolenlijntje naar 's-Hertogenbosch, en van daaruit verder het land in. In de bagage had men dan de schoenmodellen, die men aan de man probeerde te brengen.

In deze lijn lag de 600 meter lange [[Moerputtenbrug]], die sinds oktober 2006 dienstdoet als voetgangersbrug door het natuurgebied. Andere delen van de spoorlijn zijn in de vroege jaren '80 van de 20e eeuw afgebroken en vervangen door een fietspad. De lange bruggen waren nodig om de [[Baardwijkse Overlaat|Baardwijksche Overlaat]] niet te hinderen als deze in werking was gesteld, hetgeen tot 1942 voorkwam.

Vanaf 1982 wordt, naast de 80 van de Langstraat, jaarlijks de "Halve Zolen Wandeltocht" gehouden., Genoemdgenoemd naar het Halve Zolen lijntjeZolenlijntje.

Deze wordt georganiseerd door WandelSportVereniging "Waalwijk'82". Afstanden die afgelegd kunnen liggen tussen de 5 en 40 km en voeren grotendeels door de [[Loonse en Drunense Duinen]].