Metro van Stockholm: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
FrayMan (overleg | bijdragen)
Regel 3:
| logo = Stockholm metro symbol.svg
| afbeelding = Stockholm Tunnelbana Kungstradsgarden.jpg
| onderschrift = Kunst in metrostation [[Kungsträdgården_Kungsträdgården (metrostation)|Kungsträdgården]]
| locatie = [[Stockholm]], [[Zweden]]
| vervoerssysteem = [[Metro (vervoermiddel)|Metro]]
Regel 32:
 
<gallery widths="250px" heights="180px" perrow="3">
Tunnelbanebygget.jpg|thumb|left|240px|De tunnel onder Södermalm in aanbouw
Örbybanan 1933-09-03 LB SSA 3319 03 090.jpg|thumb|left|240px|De premetro in station Ringvägen op 8 september 1933
Slussen tunnelbana 1950.jpg|thumb|left|240px|De openingsceremonie van de Tunnelbana op 1 oktober 1950 te Slussen
</gallery>
=== Metro ===
De eerste metrodienst (T18) startte op 1 oktober 1950 tussen Slussen en Hökarängen, over het traject van de omgebouwde en deels verlegde Enskedebanan. De ombouw van de Örbybanan werd pas op 9 september 1951 voltooid en dus reden bijna een jaar lang zowel sneltrams als metro's door de tunnel. In [[1952]] werd de metro naar de westelijke [[tuinstad|tuinsteden]] geopend en in [[1957]] werden de beide delen aan elkaar gekoppeld met een tunnel onder het centrum en de oude binnenstad<ref>Op de rails, jaargang 36 (1968) aflevering M, Blz. 126</ref>. Samen met de omgebouwde takken van de [[sneltram]] in de zuidelijke voorsteden vormde dit de ''Groene route'' met twee lijnen van Noord-West naar Zuid. In 1958 volgde de oostelijkste tak als derde lijn van de groene route.
 
In de periode 1964-'67 volgde de ''Rode route'' met twee lijnen van Zuid-West naar Noord-Oost<ref>Op de rails, jaargang 36 (1968) aflevering M, Blz. 128</ref>. Het plan was de hele tijd dat de [[Tram van Stockholm|trams in Stockholm]] om reden van [[efficiency]] vervangen zouden worden door de metro en toen Zweden op [[3 september]] [[1967]] ([[Dagen H]]) overging naar rechts rijden op de weg en tegelijk het grootste deel van de rode lijn werd geopend, reed ook de laatste tram door de straten van Stockholm. 25 jaar later zou de tram weer terugkeren in het straatbeeld, eerst als [[museumtram]] naar [[Djurgården (stadsdeel)|Djurgården]] ([[Djurgårdslinjen]]), tegenwoordig ook als moderne lagevloertram. In [[1975]] werd de "Blauwe route" met twee lijnen van Noord naar Zuid-Oost geopend.
Regel 50:
Een volledige metrotrein op volle lengte bestaat uit 8 rijtuigen van de oude type of 3 rijtuigen van de nieuwere type en is circa 145 meter lang. Er wordt momenteel (2007) gereden met 271 rijtuigen van het nieuwere type en 250 rijtuigen van het type uit de jaren 70-80. In een treinstel (3 rijtuigen) van het nieuwere type (C20) kunnen 1200 personen mee, waarvan 378 zittend.
 
De rijtuigen hebben een breedte van 2.800 &nbsp;mm, afgeleid van de beschikbare ruimte tussen de pijlers onder de oude brug St. Eriksbron.
 
Oorspronkelijk werden de metrotreinen bediend door twee personen: De bestuurder en een treinwacht die de deuren bediende. Sinds [[1980]] worden de treinen door alleen de bestuurder bediend. Het nieuwere model materieel is geheel voorbereid op automatische besturing, echter voor het invoeren hiervan zijn op dit moment geen concrete plannen.
 
De maximumsnelheid van de metrotreinen is 70 [[Kilometer per uur|km/h]] op de groene lijn en 80 [[Kilometer per uur|km/h]] op de rode en de blauwe lijn. De nieuwere treinstellen kunnen tot 90 &nbsp;km/h rijden, maar hiervan wordt nog geen gebruik gemaakt.
<gallery widths="250px" heights="180px" perrow="4">
Bf Ropsten, ET2594 U-Bahn.jpg|Een groene trein (model C4) van de Tunnelbana op lijn 13 in het station Ropsten; juli 1992.
Regel 64:
 
== Netwerk ==
Het metronet bestaat sinds 1994 uit 108 kilometer [[normaalspoor]] (waarvan 62 kilometer ondergronds) en telt 100 stations (waarvan 47 ondergronds). De laatste uitbreiding van het net was de verlenging van de groene route naar [[Skarpnäck (metrostation)|Skarpnäck]] in [[1994]].
 
Het netwerk kent drie routes die elk één of meerdere lijnen hebben. In het centrum bedienen de lijnen van een route allemaal dezelfde stations, daarbuiten zijn er verschillende eindpunten per lijn, door vertakkingen of doordat een korter deel van de route bediend wordt.
Regel 91:
| rowspan="3" style="text-align:center; color: white; background-color: #008000"|'''Groen'''
|'''[[T17 (metrolijn)|T17]]'''
|'''Åkeshov''' – Brommaplan – Abrahamsberg – Stora Mossen – [[Alvik_Alvik (metrostation)|Alvik]] – Kristineberg – Thorildsplan – Fridhemsplan – S:t Eriksplan – [[Odenplan (metrostation)|Odenplan]] – Rådmansgatan – [[Hötorget (metrostation)|Hötorget]] – [[T-Centralen]] – [[Gamla stan (metrostation)|Gamla Stan]] – [[Slussen (metrostation)|Slussen]] – [[Medborgarplatsen (metrostation)|Medborgarplatsen]] – Skanstull – Gullmarsplan – Skärmarbrink – Hammarbyhöjden – Björkhagen – Kärrtorp – Bagarmossen – '''Skarpnäck'''
|-
|'''[[T18 (metrolijn)|T18]]'''
|'''[[Alvik_Alvik (metrostation)|Alvik]]''' – Kristineberg – Thorildsplan – Fridhemsplan – S:t Eriksplan – [[Odenplan (metrostation)|Odenplan]] – Rådmansgatan – [[Hötorget (metrostation)|Hötorget]] – [[T-Centralen]] – [[Gamla stan (metrostation)|Gamla Stan]] – [[Slussen (metrostation)|Slussen]] – [[Medborgarplatsen (metrostation)|Medborgarplatsen]] – Skanstull – Gullmarsplan – Skärmarbrink – Blåsut – Sandsborg – [[Skogskyrkogården]] – Tallkrogen – Gubbängen – Hökarängen – [[Farsta (district)|Farsta]] – '''Farsta strand'''
|-
|'''[[T19 (metrolijn)|T19]]'''
|'''[[Hässelby-Vällingby|Hässelby Strand]]''' – Hässelby Gård – Johannelund – [[Hässelby-Vällingby|Vällingby]] – Råcksta – Blackeberg – Islandstorget – Ängbyplan – Åkeshov – Brommaplan – Abrahamsberg – Stora Mossen – [[Alvik_Alvik (metrostation)|Alvik]] – Kristineberg – Thorildsplan – Fridhemsplan – S:t Eriksplan – [[Odenplan (metrostation)|Odenplan]] – Rådmansgatan – [[Hötorget (metrostation)|Hötorget]] – [[T-Centralen]] – [[Gamla stan (metrostation)|Gamla Stan]] – [[Slussen (metrostation)|Slussen]] – [[Medborgarplatsen (metrostation)|Medborgarplatsen]] – Skanstull – Gullmarsplan – [[Ericsson Globe|Globen]] – Enskede gård – Sockenplan – Svedmyra – Stureby – Bandhagen – Högdalen – Rågsved – '''Hagsätra'''
|}
== Toekomst ==
In 2013 is besloten om het metronetwerk aanzienlijk uit te breiden. Er komt in totaal 19 &nbsp;km nieuw tracé met 10 nieuwe stations en de uitbreiding zal in 2025 klaar moeten zijn. Als dit uitbreidingsproject is voltooid zal het net 108 stations kennen omdat 2 bestaande stations worden gesloten.<ref>[http://nyatunnelbanan.sll.se/sites/tunnelbanan/files/Nyhetsbrev%20Nacka%20s%C3%B6derort%20maj%202015.pdf De plannen in de nieuwsbrief van Stockholms läns landsting, mei 2015 (Zweeds)]</ref>. Hierna zal de gele route geleidelijk worden uitgebreid al moet het uitvoeringsbesluit daarover nog worden vastgesteld.
 
=== Gele route ===
In het plan is een geheel nieuwe route opgenomen, De Gele Route (''Gula Linjen'') tussen noordoost en zuid. Deze route krijgt volgens het initiële plan één lijn namelijk T15 die zal lopen tussen [[Danderyds sjukhus (metrostation)|Danderyds sjukhus]] in het noorden en [[Älvsjö (metrostation)|Älvsjö]] in het zuiden. Een tweede lijn van de gele route is in studie en zal gaan lopen langs [[Luchthaven Stockholm-Bromma|vliegveld Bromma]] en dan verder naar het noordwesten. Deze route zal dus gebieden die nu tussen bestaande lijnen in liggen een aansluiting op de metro geven. Het hele project zal niet voor 2030 gereed zijn. Als eerste deeltraject worden drie stations gebouwd:
* [[Odenplan (metrostation)|Odenplan]] in het centrum.
* [[Hagastaden (metrostation)|Hagastaden]], bij het universiteitsziekenhuis [[Karolinska_UniversitetssjukhusetKarolinska Universitetssjukhuset|Karolinska sjukhuset]].
* [[Arenastaden]], bij het nieuwe nationale voetbalstadion "[[Friends Arena]]".
Dit deeltraject vanuit het centrum naar het noorden zal in 2022 worden geopend. Voor de langere termijn is ook voorzien in de overname van de rode route tussen Liljeholmen en Fruängen als tweede tak van de gele route in het zuiden. Deze tak zal dan met 4 stations worden verlengd naar het treinstation van Huddinge in het zuiden. T14 zal dan bij Skärholmen aftakken naar het westen als nieuwe zijtak van de rode route, terwijl ten noorden van Mörby centrum de T14 en T15 over een gemeenschappelijk traject Arninge bereiken<ref>[http://www.railwaygazette.com/news/news/europe/single-view/view/mtr-proposes-stockholm-transport-investment.html Visie 2070 van metroexploitant MTR en adviesbureau SWECO in Railwaygazette 5 juli 2013 (Engels)]</ref>.
 
=== Blauwe route ===
Verder zal de lang bediscussieerde verlenging van de blauwe route vanaf [[Kungsträdgården (metrostation)|Kungsträdgården]] onder het water van [[Saltsjön]] door naar Nacka Centrum alsnog worden gebouwd als oplossing voor de vervoersproblematiek van de zuidoostelijke voorsteden. Aan de zuidkant van de Saltsjön zal bij station [[Sofia (metrostation)|Sofia]] een splitsing komen in een westtak naar [[Gullmarsplan (metrostation)|Gullmarsplan]] en een oosttak, met vier stations, naar [[Nacka Centrum (metrostation)|Nacka Centrum]]. Vanwege de geologische omstandigheden zal deze lijn onder [[Södermalm]] erg diep onder het maaiveld komen te liggen. Onder de Saltsjön bevindt zich een 70 meter diepe trog met sediment en een geboorde tunnel zal daar onder door moeten. Station Sofia bij de ''Sofia kyrka'' komt op 70 meter onder zeeniveau terwijl de straat zich hier op 30 meter boven zee bevindt. Hierdoor wordt dit station, 100 meter onder de grond, het diepst gelegen metrostation in Stockholm. Dit station zal daarom geen roltrappen krijgen maar zal alleen via liften te bereiken zijn. De blauwe route zal in het noordwesten ook worden verlengd vanaf [[Akalla (metrostation)|Akalla]] via de nog te bouwen wijk [[Barkarbystaden]] naar [[Barkarby]] station. De bestaande zuidwesttak van de groene route zal na voltooiing van de tak naar Gullmarsplan aan de blauwe route worden toebedeeld. Hiervoor komt bij Gullmarsplan een ondergronds perron en onder het voormalig slachthuisterrein komt een nieuw ondergronds station. Deze tunnel zal iets ten noorden van [[Sockenplan (metrostation)|Sockenplan]] op het bestaande tracé aansluiten, waarmee de stations [[Globen (metrostation)|Globen]] en [[Enskede gård (metrostation)|Enskede gård]] zullen vervallen.
 
Opmerkelijk is dat de nieuwere metrolijnen ook buiten de binnenstad vaak ondergronds worden aangelegd omdat met de in de regio van Stockholm aanwezige rotsgrond dit relatief goedkoop te realiseren is en omdat dit diverse [[onteigening]]sprocedures, [[planschade]]vergoedingen alsmede [[viaduct]]en, afrasteringen etc. overbodig maakt.
Regel 121:
 
== Externe links ==
* {{sv}} [http://www.sl.se/ www.sl.se Website van de beheerder van de metro]
* {{en}} [https://web.archive.org/web/20080505154959/http://www.sparvagssallskapet.se/english/ www.sparvagssallskapet.se Vereniging voor historische trams/treinen]
 
Regel 128:
{{references}}
}}
 
[[Categorie:Metro van Stockholm| ]]