Keizerrijk Rusland: verschil tussen versies

Het Russische Rijk ontstond uit het [[tsaardom Rusland]], dat door de opvolgers van [[tsaar]] [[Ivan IV]] werd geregeerd. Het Russische Rijk was een absolute (erfelijke) [[monarchie]] met aan het hoofd een [[keizer]] uit het [[huisHuis Romanov]]. In de volksmond zij tsaar genoemd, net als keizer een afleiding van [[Julius Caesar|Caesar]]. De [[Russisch-orthodoxeOrthodoxe kerkKerk]] was de staatskerkStaatskerk, die werd bestuurd door de [[heiligsteHeiligste regerendeRegerende synodeSynode]], nadat [[Peter I van Rusland]] het ambt van [[patriarch]] in [[1721]] had afgeschaft. De klassen in het rijk waren onder andere verdeeld in de [[adel (klasse)|adel]], de [[geestelijke]], de [[handelaar|kooplieden]], de [[kozakken]] en de [[Agrariër|boeren]]. Mensen uit Siberië en Centraal-Azië werden geregistreerd als "[[inorodtsy]]", dat letterlijk "mensen van vreemde afkomst" betekent.

Ze was geïnspireerd door de [[deVerlichting (stroming)|Verlichting]], maar na de [[Franse Revolutie]] stelde ze haar breeddenkendheid bij. Ze probeerde in navolging van [[Peter I van Rusland|Peter de Grote]] Rusland verder te verwesteren. Zo was Rusland een van de eerste landen ter wereld waar de [[Inenting|vaccinatie]] tegen [[pokken]] op landelijke schaal werd ingevoerd. Ook heeft Catharina een grote rol gespeeld bij het verspreiden van opleidingsmogelijkheden voor kinderen. Bijna iedereen, met uitzondering van de toplaag van de bevolking, was analfabeet toen Catharina aan de macht kwam; de eerste universiteit was pas in 1755 gesticht.

[[Alexander I van Rusland|Alexander]] was de kleinzoon van Catharina en de zoon van [[Paul I van Rusland|Paul I]]. Hij kwam op de troon toen zijn vader in 1801 werd vermoord. Tot 1815 stond zijn regering in functie van de [[NapoleontischeFranse revolutionaire en napoleontische oorlogen|napoleontische oorlogen]], met als dieptepunt de [[Veldtocht van Napoleon naar Rusland#Inname van Moskou|inname van Moskou]] door [[Napoleon Bonaparte]]. Tijdens en na het [[Congres van Wenen]] (1815) kwam hij in aanvaring met de Oostenrijkse diplomaat [[Klemens von Metternich]]. Rusland verwierf het leeuwendeel van het [[hertogdom Warschau]], onder de naam [[Congres-Polen]]. Hij is ook de oprichter van de [[Heilige Alliantie]], een bolwerk van conservatisme in Europa.

[[Nicolaas I van Rusland|Nicolaas I]] was een jongere broer van Alexander I en werd niet opgevoed als toekomstige tsaar. Zoals de meeste andere staatshoofden van zijn tijd, leidde hij een star conservatief beleid. Hij stond bekend als de beschermer van regerende legitimisten en beschermheer tegen revoluties, zoals de [[Revolutiejaar 1830|revoluties in het jaar 1830]] of de [[Revolutiejaar 1848|revoluties in 1848]].

[[Alexander III van Rusland|Alexander III]] was aanwezig bij de moordaanslag op zijn vader. Zijn reactie was dan ook, dat meer autonomie geven aan het Russische volk, alleen maar zou zorgen voor meer revolutionaire ideeën. Hij voerde dan ook een reactionair bewind, onder leiding van [[Konstantin Pobedonostsev]]. Hij ontsloeg de liberaal gezinde ministers van zijn vader, beperkte de bevoegdheden van de zemstvo's, verscherpte het staatstoezicht op middelbaar en hoger onderwijs, breidde de bevoegdheden van de politie aanzienlijk uit en ageerde als behoeder van de orthodoxie. Hij was streng tegen joden, Rooms-katholieken en protestanten. Opstandelingen en dissidenten werden massaal naar Siberië verbannen. Zijn buitenlandse politiek, aanvankelijk pro-Duits, raakte [[Frans-Russische Alliantie|op Frankrijk georiënteerd]]. Alexander III stierf plotseling op 20 oktober 1894 in zijn zomerresidentie het [[Livadiapaleis]] op de Krim en werd opgevolgd door zijn zoon [[Nicolaas II van Rusland]].

Hij zette de politiek van zijn vader voort. Rusland breidde zijn rijk steeds verder uit naar het oosten. Tweede helft negentiende19e eeuw was [[Japans Keizerrijk|Japan]] bevrijd van 200 jaar isolement en zocht naar vaste grond op het Chinese continent. Een conflict rond de [[Beleg van Port Arthur|havensstad Port Arthur]] zalzou leiddenleiden tot de [[Russisch-Japanse Oorlog]]. Het verlies van de oorlog en de precaire situatie van de Russische bevolking gaf de aanleiding tot de [[Revolutie van 1905]]. Nicolaas zette de conservatief [[Pjotr Stolypin]] aan het hoofd van de regering en begon aan grondige hervormingen. Op internationaal vlak sloot Rusland zich aan bij de [[Triple Entente]]. Na de [[Xinhairevolutie|val van de Qing-dynastie]] in China, sloten Rusland en Japan een vriendschapsakkoord.

Met de [[Bosnische crisis|annexatie van Bosnië en Herzegovina]] door [[Oostenrijk-Hongarije]] laaide de Balkankwestie terug op. In 1912 braken de [[Balkanoorlogen]] uit, die op hun beurt een aanleiding zouden zijn voor de [[Eerste Wereldoorlog]]. De nederlagen en grootschalige Russische slachtoffers zorgden voor grote ontevredenheid bij de Russische bevolking. In 1917 brak de [[Februarirevolutie (1917)|Februarirevolutie]] uit. In oktober 1917 hadden bolsjewieken in Petrograd de macht gegrepen ([[Oktoberrevolutie]]). Nicolaas trad af en in de nacht van 16 op 17 juli 1918, werd de hele tsarenfamilie (vader, moeder en vijf kinderen) op bevel van de lokale [[sovjet]] in de kelder van het [[Ipatjev-huis]] geëxecuteerd. Na het aftreden van Nicolaas werd een [[Voorlopige Regering (Rusland)|voorlopige regering]] uitgeroepen. In 1922 veranderde het [[Bolsjewistisch Rusland]] in de [[Sovjet-Unie]].