Sovjet-Unie: verschil tussen versies

{{Zie ook|Zie ook artikel [[Geschiedenis van de Sovjet-Unie (1927-1953)]]}}

Een intensieve herstructurering van de economie, industrie en de politiek van het land begon in de vroege dagen van de Sovjet-macht in 1917. Een groot deel hiervan werd gedaan op basis van de [[Sovjet-besluit|bolsjewistische documenten]], ondertekend door Vladimir Lenin. Een van de meest prominente doorbraken was het [[GOELRO-plan]], dat een belangrijke herstructurering van de Sovjet-economie voorstelde die gebaseerd was op de totale elektrificatie van het land. Het plan is ontwikkeld in 1920 en bedekt 10 tot 15 jaar. Het plan omvatte de bouw van een netwerk van 30 regionale [[elektriciteitscentrale]]s, waaronder tien grote [[waterkrachtcentrale]]s, en tal van elektrisch aangedreven grote industriële ondernemingen.<ref>{{cite web|url=http://www.springerlink.com/content/h3677572g016338u/|title=70 Years of Gidroproekt and Hydroelectric Power in Russia}}</ref> Het plan werd het prototype voor de volgende vijfjarenplannen en werd vervuld in 1931.<ref name="Kuzbassenergo">{{ru}} [https://web.archive.org/web/20081226190310/http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ On GOELRO Plan&nbsp;— op Kuzbassenergo.]</ref>

 

Vanaf het begin was de regering in de Sovjet-Unie gebaseerd op de [[Eenpartijstelsel|eenpartijheerschappij]] van de [[Communistische Partij van de Sovjet-Unie|Communistische Partij (bolsjewieken)]].<ref>Zie Leonard Schapiro, ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: [[Harvard University Press]], 1955, 1966.</ref> Na het economische beleid van het [[oorlogscommunisme]] in de Russische Burgeroorlog, had de Sovjet-regering toegestaan dat er een aantal private onderneming bestonden naast de genationaliseerde industrie in de jaren 20 en de totale voedselvordering op het platteland werd vervangen door een levensmiddelbelasting (zie [[Nieuwe Economische Politiek]]).

Sovjet-leiders stelden dat eenpartijheerschappij noodzakelijk was om ervoor te zorgen dat "kapitalistische uitbuiting" niet kon terugkeren naar de Sovjet-Unie en dat dankzij het [[democratisch centralisme]] waarop de partijorganisatie was gebaseerd, garandeerde dat de partij de wil van de burgers vertegenwoordigde. Het debat over de toekomst van de economie verstrekte de achtergrond voor een machtsstrijd in de jaren na de dood van Lenin in 1924. In eerste instantie [[Lenins Testament|zou Lenin worden vervangen]] door een "[[Collectief leiderschap|trojka]]", bestaande uit [[Grigori Zinovjev]] van [[Oekraïne]], [[Lev Kamenev]] van [[Moskou (hoofdbetekenis)|Moskou]], en [[Jozef Stalin]] van [[Georgië]].

 

 

In 1928 introduceerde Stalin het [[Eerste Vijfjarenplan (Sovjet-Unie)|Eerste Vijfjarenplan]] voor de opbouw van een [[socialistische economie]]. Het plan omvat het [[Proletarisch internationalisme|internationalisme]] van Lenin in de Revolutie, maar het plan was gericht op het bouwen van [[socialisme in een land]]. In de industrie nam de staat de controle over van alle bestaande bedrijven en ondernam een intensief programma voor [[industrialisatie]]. In de landbouw werden [[Collectivisatie in de Sovjet-Unie|collectieve boerderijen]] opgericht in het hele land. Gedwongen confiscatie van landbouwproducten leidde in 1932-1933 tot een grote hongersnood in de Oekraïne ('[[Holodomor]]'), die 2,7<ref name="Snyder-p53">Timothy Snyder, Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin, p. 53.</ref> tot 10<ref name="Drohobych portal">Anatoliy Vlasyuk, Nationalism and Holodomor, p. 53.</ref> miljoen levens eiste wat later aangeduid wordt als de Oekraiense holocaust. De lage productiviteit van de gecollectiviseerde landbouw is altijd een achilleshiel van de Sovjet-Unie gebleven.{{Bron?||2012|02|19}}

 

 

In december 1936 onthulde Stalin een nieuwe [[1936 Sovjet-grondwet|Sovjet-grondwet]]. De grondwet werd gezien als een persoonlijke triomf voor Stalin, die bij deze gelegenheid door [[Pravda]] werd beschreven als een "genie van de nieuwe wereld, de wijste man van het tijdperk, de grote leider van het communisme."

 

=== De Tweede Wereldoorlog ===

{{Zie ook|Zie ook artikel [[Oostfront (Tweede Wereldoorlog)]]}}

Hoewel er discussie over is of de Sovjet-Unie Duitsland wilde binnenvallen als die eenmaal sterk genoeg was,<ref>{{Ru}} Mel'tiukhov, Mikhail. ''Upushchennyi shans Stalina: Sovietskii Soiuz i bor'ba za Evropu'' 1939–1941. Moscow: Veche, 2000. {{ISBN|5783805904}}.</ref> brak Duitsland zelf het Molotov-Ribbentrop-pact en [[Operatie Barbarossa|viel de Sovjet-Unie op 22 juni 1941 binnen]], waarmee de "[[Oostfront (Tweede Wereldoorlog)|Grote Patriottische Oorlog]]", zoals die in de Sovjet-Russische geschiedschrijving bekendstaat, een feit was. Het [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|Rode Leger]] stuitte pas na een half jaar het schijnbaar onoverwinnelijke Duitse leger bij de [[Operatie Taifun|Slag bij Moskou]], geholpen door een ongewoon strenge winter. De [[Slag om Stalingrad]], die duurde van eind 1942 tot begin 1943 was een zware klap voor de Duitsers waaruit ze nooit volledig zijn hersteld en werd een keerpunt in de oorlog. In juli 1943 lanceerden de Duitsers hun laatste grote offensief, dat in de [[Slag om Koersk]], de grootste tankslag uit de geschiedenis, met zware verliezen werd terug geslagen. Het [[beleg van Leningrad]] moest in januari 1944 na 827 dagen door de Duitsers opgebroken worden. Vanaf 1943 verdreven de Sovjet-troepen ondanks vele tegenslagen de Duitsers uit hun eigen land en uit [[Oost-Europa]] en [[Einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa|veroverden in mei 1945 Berlijn]]. Het Duitse leger heeft 80% van zijn militaire doden geleden aan het oostfront.<ref>{{cite book| author = William J. Duiker| title = Contemporary World History| url = http://books.google.com/?id=uqvgYtJHGSMC| date = 31 augustus 2009| publisher = Wadsworth Pub Co| isbn = 978-0-495-57271-8| page = 128}}</ref>

* 1944/1945: De Sovjet-Unie verdrijft het Duitse leger uit Midden-Europa en bezet oostelijk Duitsland. In al deze gebieden worden pro-communistische regeringen in het zadel geholpen.

* 1946: Vervolging intellectuelen door [[Andrej Zjdanov]].

* 1953: In maart overlijdt Stalin, [[Nikita Chroesjtsjov]] wordt partijleider, [[Georgi Malenkov]] premier. KGB-chef [[Lavrenti Beria|Beria]] wordt in een geheim proces ter dood veroordeeld.

* 1955: Malenkov treedt als premier af.

 

Centraal in de communistische ideologie waren twee filosofische concepten: het [[dialectisch materialisme]] en het [[historisch materialisme]]. Het dialectisch materialisme was de filosofische onderbouwing naar Friedrich Engels uit de 19e eeuw. Deze filosofie hield in dat de werkelijkheid los bestaat van onze waarneming, maar dat deze wel kenbaar is. De materie waar de werkelijkheid uit bestaat, ontwikkelt echter van een eenvoudige naar een ingewikkelde vorm. Deze ontwikkeling geldt voor alles, niet alleen in de biologie (zoals in de [[evolutietheorie]] van [[Charles Darwin]]), maar ook in de maatschappij. Verder bestonden drie belangrijke wetten in de communistische filosofie:

* De wet van eenheid en strijd der tegenstellingen;

* De [[ontkenning van de ontkenning]].

Het historisch materialisme had betrekking op zaken zoals [[economie (hoofdbetekenis)|economie]] en de [[geschiedenis|geschiedbeschouwing]]. Men zag de maatschappij en economie als gebaseerd op [[productie]] en de meerwaarde ten opzichte van de arbeider. Economische activiteit hing dus af van de productie, en niet van bijvoorbeeld vraag en aanbod, wat in kapitalistische theorie wordt aangenomen. Vanuit het historisch materialisme werd ook de klassenstrijd verklaard, namelijk als onvermijdelijke historische periode op de weg naar de communistische staat waar geen klasse en eigen bezit bestaat. Het kapitalisme, als onderdrukking van arbeiders door de [[Burgerij|bourgeoisie]], zou altijd leiden tot een opstand door de arbeiders en de vorming van een communistische wereld. De Sovjet-Unie had als eerste en enige deze stap na het kapitalisme gemaakt, en was dus het meest ontwikkelde land ter wereld.

 

Door [[Jozef Stalin|Stalin]] werd vervolgens het idee van 'socialisme in één land' gepropageerd; in de eerste boeren- en arbeidersstaat ter wereld moest eerst een solide machtsbasis worden opgebouwd, vanwaaruit het socialisme, respectievelijk communisme naar Sovjet-model zich zou kunnen verbreiden. In de jaren 30 richtte de Sovjet-Unie zich steeds meer naar binnen en werd de volgens Marxistische theorie onvermijdelijke revolutie slechts passief afgewacht.

 

 

Op 22 juni 1941 verbrak nazi-Duitsland het niet-aanvalsverdrag en viel de Sovjet-Unie aan. In de periode tot 1945 werden onvoorstelbare verwoestingen aangericht en kwamen minstens 20 miljoen Sovjet-burgers om het leven. Aan het eind van de [[Tweede Wereldoorlog]] had het [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|Rode Leger]] de Duitse legers tot in [[Berlijn (hoofdbetekenis)|Berlijn]] teruggedreven en heel Midden- en Oost-Europa bezet.