Deïsme: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Harold Verbeek (overleg | bijdragen)
Uitleg en verdieping aan paragraaf over deistische theologie toegevoegd
details
Regel 4:
 
== Rationalisme ==
Het Deïsmedeïsme heeft voornamelijk populariteit verworven tijdens de [[Verlichting (stroming)|Verlichtingverlichting]]. Aangezien het eerdere theïsme niet te verenigen was met een zuiver rationalisme, werd door rationalisten gezocht naar een leer die wel een rationeel godsbegrip kon waarborgen. Voor sommige rationalisten was het [[panentheïsme]] meer aannemelijk, welke in feite een vorm van deïsme is. Het verschil tussen pan(en)theïsme en deïsme is echter dat bepaalde interpretaties van het pantheïsme en het panentheïsme een immanentie van God introduceren.
 
=== Spinoza ===
[[Spinoza]]'s fameuze dictum ''Deus sive Natura'' illustreert dit: God en de natuur vallen voor hem samen. Echter moeten, we moeten benadrukken dat Spinoza dit louter metaforisch bedoelde en hij in tegenstelling tot andere filosofen, zoals Leibniz, God niet beschouwde als een entiteit. Dit laatste is een cruciaal punt waar Spinoza zich onderscheidt van de andere rationalisten. In eerste instantie lijkt Spinoza een pantheïst te zijn vanwege zijn voorgaande uitspraak, maar dat is hij niet. Wanneer we kijken naar de definitie van pantheïsme die onder andere inhoudt dat alles in de wereld ''het goddelijke'' uitstraalt, is dit bij Spinoza geenszins het geval.<ref>Blom, Philipp. (2010). Het Verdorven Genootschap. De Bezige Bij, Amsterdam</ref>
 
== Deïstische theologie ==
Regel 18:
Deïstische denkers na Herbert, zoals Anthony Collins en Matthew Tindal, accepteerden Herberts stellingname dat een goede geloofsovertuiging haar wortels heeft in de rede, maar zij verwierpen de idee dat de heilige boeken religieuze waarheden openbaarden.
 
De deïsten waren resoluut tegenstander van religieus extremisme. Voltaire voerde een eenmanscampagne tegen wat hij zag als gewelddadige excessen van de katholiekeKatholieke kerkKerk. De deïstische geneigdheid tot gematigdheid was geworteld in een voorkeur voor de rede als weg naar religieuze overtuiging. Als er zoiets is als een natuurlijke religie, dan heeft iedereen de mogelijkheid om zich aan te sluiten en is er geen behoefte aan exclusiviteit en intolerantie.
 
Deïsme bestaat ook vandaag de dag, zij het in afgeslankte vorm. Het probleem schuilt in bepaalde details van de boodschap. Deïsten konden het er nooit over eens worden welke religieuze overtuigingen werden gebaseerd op de rede. De idee dat er universele elementen van religieuze overtuigng zijn, werd weerlegd naarmate de historische en antropologische kennis toenam.