|
Systemen voor treinbeïnvloeding en spoorwegseinen die aan de Europese standaard voldoen zijn [[Interoperabiliteit|interoperabel]], dat wil hier zeggen dat treinen met ERTMS-treinapparatuur van de ene fabrikant probleemloos en zonder beperkingen kan rijden over spoor met ERTMS-baanapparatuur van iedere fabrikant.
Naast ERTMS wordt ook de term '''ETCS''' gebruikt, het [[European Train Control System]].<ref>{{Citeer web | url = http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016R0919&from=EN | titel = Verordening (EU) 2016/919 | auteur = Europese Commissie | datum = 27 mei 2016 | formaat = pdf | paginas = paragraaf 2.2 van de bijlage}}</ref> Het ETCS is een belangrijk onderdeel van het ERTMS.
== Werking ==
{{Zie ook | Zie het artikel [[European Train Control System|ETCS]] voor een beschrijving van de werking van het ETCS. Zie het kopje [[Spoorwegsein#ERTMS-cabineseingeving|ERTMS-cabineseingeving]] in het artikel Spoorwegsein voor voorbeelden en afbeeldingen}}
Het ERTMS/ETCS geeft de machinist in één oogopslag en op elk moment een duidelijk overzicht van de werkelijke snelheid van de trein, de geldende maximumsnelheid, een eventuele remopdracht en tot welke snelheid dan afgeremd moet worden, en informatie van de treinbeïnvloeding.
=== Seingeving ===
Het ERTMS/ETCS maakt gebruik van cabineseinen, niet van baanseinen. Het het ERTMS/ETCS-cabinesein is ondergebracht in het snelheidsklokje op het ERTMS/ETCS-bedienscherm in de [[Cabine (trein)|cabine]] heeft ook de functie van cabinesein. Dit scherm toont onder andere een sneheidsklokje.
AlsIn de snelheidsaanwijzer van hetdit snelheidsklokjeklokje is een eenvoudig sein te herkennen. Als de snelheidsaanwijzer grijs is mag de trein doorrijden. De maximumsnelheid wordt aangegeven met het uiteinde van een grijze band rond de buitenzijde van het snelheidsklokje. Deze band begint iets voor het streepje dat 0 km/h aangeeft en eindigt op het punt dat overeenkomt met de maximumsnelheid.
Als de snelheidsaanwijzer van het snelheidsklokje geel is moet de machinist remmen. Dan wordt ook het uiteinde van de band rond de buitenzijde van het sneheidklokje geel. De band wordt geel vanaf het punt op de snelheidsklok dat overeenkomt met de snelheid die na het afremmen bereikt moet zijn. Het eerste deel van de band blijft grijs. Moet afgeremd worden naar stilstand, dan is band geel vanaf het streepje dat 0 km/h aangeeft; moet afgeremd worden tot bijvoorbeeld 40 km/h, dan is de band geel vanaf het streepje dat 40 km/h aangeeft.
=== Plannen ===
Rechts van het snelheidsklokje laat het ERTMS/ETCS bedienscherm planningsinformatie zien die onder andere aangeeft hoe ver de trein nog mag rijden, welke maximumsnelheden komende kilometers zullen gelden en met welke helling het spoor stijgt of daalt, of dat het spoor vlak ligt. Met deze informatie kan de machinist al vooraf rekening houden met seinbeelden die op het snelheidsklokje zullen verschijnen. Hij kan bijvoorbeeld een opdracht voor het verminderen van de snelheid zien aankomen. Hij kan dan eventueel eerder en rustiger beginnen met het verminderen van de snelheid, waarmee energie bespaard wordt.
== Doel ==
De Europese Unie wil met een doelmatiger spoorwegsysteem meer bijdragen aan de Europese economische ontwikkeling. Door het spoorvervoer ten opzichte van het weg- en luchtvervoer aantrekkelijker te maken kan het meer bijdragen aan de duurzaamheid van het transport in Europa.<ref>{{Citeer web | url = http://ec.europa.eu/transport/themes/strategies/doc/2001_white_paper/lb_com_2001_0370_nl.pdf | titel = WITBOEK Het Europese vervoersbeleid tot het jaar 2010: tijd om te kiezen | auteur = Europese Commissie | datum = 12 september 2001 | formaat = pdf}}</ref><ref>{{Citeer web | url = http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0144:FIN:NL:PDF | titel = WITBOEK Stappenplan voor een interne Europese vervoersruimte – werken aan een concurrerend zuinig vervoerssysteem | auteur = Europese Commissie | datum = 28 maart 2011 | formaat = pdf}}</ref> Daarom wil de Europese Unie alle systemen voor treinbeïnvloeding die niet voldoen aan de ERTMS-standaard vervangen door systemen die wel aan deze standaard voldoen.<ref>{{Citeer web | url = http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016R0919&from=EN | titel = Verordening (EU) 2016/919 | auteur = Europese Commissie | datum = 27 mei 2016 | formaat = pdf | paginas = hoofdstuk 7 van de bijlage}}</ref>
Op vrijdag 17 mei 2019 heeft de Nederlandse ministerraad het besluit genomen tot uitrol van ERTMS Level 2, Baseline 3 in Nederland.[https://www.nieuwsienw.nl/1353256.aspx?t=Nederland+krijgt+toekomstbestendig+spoorbeveiligingssysteem]
== Het ERTMS is een specificatie ==
=== Versies van ERTMS-specificaties ===
De ERTMS-specificatie bestaat uit een reeks van documenten. Elk document heeft een versienummer. Ze worden opgesomd in een lijst. Voor de aanduiding van het versienummer van de lijst van documenten worden drievier versie-aanduidingen gebruikt. Daarnaast is er een versieaanduiding die gericht is op functionele aspecten. Er zijn geen één-op-één-relaties tussen de versieaanduidingen.<ref name="specs">{{citeer web | url=http://www.doorzigt.nl/uploads/report%20ertms.pdf | title = ERTMS and Compatibility | auteur=[http://www.doorzigt.nl Doorzigt] | datum = 28 januari 2016 | format = pdf | uitgever = ERTMS World Conference 2016 | paginas = bladzijde 17 | taal = en | citaat = The terminology used in the ERTMS context might be confusing, as strongly related terms are used in a specific definition for ERTMS; i.e.: Baseline; System Version; Document versions. In addition: there are no clear 1-to-1 relationships}}</ref>
* De '''SRS-versieaanduiding''' volgt het versienummer van het document ''System Requirements Specification''<ref>{{Citeer web | url = https://www.era.europa.eu/filebrowser/download/493_en | titel = System Requirements Specification (SUBSET-026) | auteur = Spoorwegbureau van de Europese Unie| datum = 15 juni 2016 | formaat = doc, zip | taal = en}}</ref> (SRS) van het ERTMS. Als bij een nieuwe versie van de ERTMS-specificatie de SRS-versie niet verandert wordt een letter aan het ERTMS-versienummer toegevoegd.
* Een '''reeks specificaties''' is de aanduiding van de nu geldende versies van de ERTMS-specificaties in de besluiten van de Europese Commissie. Deze term wordt gevolgd door een # en een cijfer.<ref name="TSI_CCS">{{Citeer web | url = http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016R0919&from=EN | titel = Verordening (EU) 2016/919 | auteur = Europese Commissie | datum = 27 mei 2016 | formaat = pdf | paginas = tabel A 2.1, A 2.2 respectievelijk A 2.3 in bijlage A van de bijlage, bladzijden 65-76}}</ref>
* De '''systeemversies''' (SV) geven inzicht in de compatibiliteit van de ETCS-baanapparatuur en -boordapparatuur. Baanapparatuur voor een bepaald baansegment wordt in één systeemversie geïmplementeerd.<ref>{{Citeer web | url = https://www.era.europa.eu/filebrowser/download/525_en | titel = ETCS System Version Management (SUBSET-104) | datum = 18 december 2015 | formaat = pdf | auteur = Spoorwegbureau van de Europese Unie | paginas = paragraaf 4.1.1.1 | taal = en | citaat = The system version defines unambiguously the ETCS mandatory functions that ensure technical interoperability between ERTMS/ETCS on-board and trackside subsystems.}}</ref><ref name="ETCS-SV">{{Citeer web | url = https://www.era.europa.eu/filebrowser/download/493_en | titel = System Requirements Specification (SUBSET-026) | auteur = Spoorwegbureau van de Europese Unie | paginas = paragraaf 7.5.1.79 M_VERSION | datum = 15 juni 2016 | formaat = doc, zip | taal = en}}</ref> Een system version wordt aangeduid in de vorm 'X.Y', waarbij X en Y nummers zijn.<ref>{{Citeer web | url = https://www.era.europa.eu/filebrowser/download/525_en | titel = ETCS System Version Management (SUBSET-104) | datum = 18 december 2015 | formaat = pdf | auteur = Spoorwegbureau van de Europese Unie | paginas = paragraaf 4.4.1.2 | taal = en | citaat = Each version number will have the following format: X.Y ...}}</ref>
{| class="wikitable" summary="Overzicht van versies van ERTMS-specificaties"
=== Bediening, en stations- en blokbeveiliging ===
De verkeersleiding vraagtbedient opseinen basisen vanwissels aldoor ofrijwegen nietin bijgestuurde dienstregelingen rijwegente aanstellen. Een rijweg is een specifieke route van een trein over een spoor en eventuele wissels. De bediening van wissels en seinenrijweg wordt grotendeelsgecontroleerd door computerprogramma's verricht, maar pas nadat gecontroleerd is of de rijweg veilig is. De apparatuur die deze controle uitvoert is de stations- en blokbeveiliging, ofwel de [[rijwegbeveiliging]]. IsAlleen als de rijweg veilig, danis legt'stelt' de rijwegbeveiligingapparatuur de wissels waar nodig, legt de rijweg vast, en geeft met seinen een 'rijtoestemming' door aan de trein.
Er is nog maar een bescheiden begin gemaakt met het specificeren van de onderdelen 'bediening' en 'stations- en blokbeveiliging' van de besturingsketen. Omdat er binnen Europa meerdere benaderingen bestaan van bediening en beveiliging van spoorwegen was het nodig omis een Europees begrippenkader voor bediening en beveiliging te ontwikkelenontwikkeld. DezeOok zij algemene principes engespecificeerd. hetDit begrippenkaderis zijn gespecificeerdgebeurd binnen de projecten [[Euro-Interlocking]] en [[Integrated European Signalling System]] (INESS)<ref>{{Citeer web | url = http://www.iness.eu | titel = Integrated European Signalling System | taal = en}}</ref>.
=== ETCS-baanapparatuur ===
=== Het ERTMS in Nederland ===
Na een proefneming van 2002 tot ongeveer 2005 zijn in Nederland in 2007 de eerste trajecten uitgerust met het ERTMS voor commercieel gebruik in de normale treindienst. Hierboven is al genoemd dat de Belgisch-Nederlandse hogesnelheidslijn Schiphol - Antwerpen het eerste traject is dat uitgerust werd met ERTMS-baanapparatuur van verschillende leveranciers. De Betuweroute is het eerste ERTMS-traject dat door meerdere vervoerders wordt gebruikt. Daarmee was dit het eerste traject waarvan de ERTMS-baanapparatuur van één leverancier daadwerkelijk moest gaan samenwerken met de ERTMS-treinapparatuur van meerdere leveranciers.
Het traject [[Spoorlijn Amsterdam - Elten#Spoorverdubbeling Amsterdam – Utrecht|Amsterdam - Utrecht]] is als een van de eerste lijnen ter wereld uitgerust met de combinatie van ERTMS niveau 2 én seinen langs de baan. TotIn dancombinatie toemet werdseinen ERTMSlangs niveaude 1baan gebruiktwerd intot combinatiedan mettoe seinengewoonlijk langsERTMS deniveau baan1 gebruikt. De baanapparatuur van ERTMS niveau 2 werd opgeleverd op 20 december 2010, drie jaar nadat het aantal sporen verdubbeld was naar vier en de lichtseinen langs de baan functioneerden. Om de ERTMS-baanbeveiliging te testen zijn tests uitgevoerd met enkele speciaal daarvoor ingerichte locomotieven en motorwagens. Pas inIn juni 2013 startte een testperiode van ongeveer twee jaar met treintypen die ook in de normale treindienst gebruikt worden, namelijk de [[Sprinter Lighttrain|Sprinter Light Train]] (SLT) de hogesnelheidstrein [[ICE 3]], en de locomotieftypen [[Baureihe 189|Siemens ES 64 F4]], [[MaK G 1206]] en [[DR-Baureihe V 100#DB-Baureihe 203|BR 203]].<ref>{{Citeer web | url = http://www.ertms-nl.nl/Organisatie+programma+ERTMS/Stand+van+zaken/Pilot+ERTMS+Amsterdam-Utrecht/default.aspx | titel = ERTMS Pilot Amsterdam - Utrecht | uitgever = Programma ERTMS | dodeurl = ja | archiefurl = https://web.archive.org/web/20161201080214/http://www.ertms-nl.nl/Organisatie+programma+ERTMS/Stand+van+zaken/Pilot+ERTMS+Amsterdam-Utrecht/default.aspx | archiefdatum = 2016-12-01 }}</ref><ref>{{Citeer web | url = http://www.irse.nl/resources/Verslagen/PLAU_Presentatie_IRSE-ingekort-rev.pdf | titel = ERTMS Pilot Amsterdam-Utrecht | uitgever = IRSE | auteur = Wendi Mennen en Marcel Voskamp | datum = 19 mei 2015}}</ref>
De Nederlandse regering besloot in 2012 het Nederlandse spoorwegnet uit te gaan rusten met het ERTMS<ref>{{Citeer web | url = https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-172087.pdf | titel = Kabinetsreactie op onderzoek Tijdelijke commissie onderhoud en innovatie spoor | auteur = de minister van infrastructuur en milieu | datum = 08 juni 2012 | formaat = pdf | paginas = bladzijden 6 en 7}}</ref> naar aanleiding van het '[[Parlementair onderzoek in Nederland|Parlementair onderzoek]] onderhoud en innovatie spoor' van de tijdelijke [[Tweede Kamercommissie#Tijdelijke commissies|Tweedekamercommissie]] Kuiken.<ref>{{Citeer web | url = https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32707-9.pdf | titel = Parlementair onderzoek onderhoud en innovatie spoor | auteur = Attje Kuiken | achternaam = Kuiken | voornaam = Drs. A.H | paginas = stukken Tweedekamer, vergaderjaar 2011/12, nr. 32707-9, bladzijde 8. | citaat = De ontwikkeling van treinbeveiliging in Nederland is in een impasse beland. De invoering van ERTMS biedt de mogelijkheid om meer vervoer te realiseren op het hoofdrailnet, waardoor minder aanleg van nieuw spoor nodig is.}}</ref> Op 11 april 2014 presenteerde het kabinet de 'Voorkeursbeslissing ERTMS', waarin werd besloten dat het ERTMS in Nederland tussen 2016 en 2030 wordt ingevoerd op de drukste spoorlijnen en op corridors voor goederentreinen.<ref>{{Citeer web | url = http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2014/04/11/voorkeursbeslissing-ertms-european-rail-traffic-management-system-en-railmap-3-0-nota-alternatieven.html | titel = Voorkeursbeslissing ERTMS (European Rail Traffic Management System) en Railmap 3.0/Nota Alternatieven | auteur = Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu | datum = 11 april 2014}}</ref> In de loop van 2015 werd de invoering van het ERTMS stilgezet vanwege een aantal onzekerheden, onder andere over de projectbeheersing, kritiek van de Auditdienst Rijk, en vanwege de wens van de kamer om gebruik te maken van de lessen van het Fyra-debacle mee te nemen en van ervaringen in het buitenland.<ref>{{Citeer web | url = https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/kamerstukken/2016/01/14/beantwoording-vragen-over-derde-voortgangsrapportage-ertms-en-de-pilot-dual-signalling/beantwoording-vragen-over-derde-voortgangsrapportage-ertms-en-de-pilot-dual-signalling.pdf | titel = Beantwoording vragen over derde voortgangsrapportage ERTMS en de pilot dual signalling| formaat = pdf | auteur = Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu | datum = 14 januari 2016}}</ref>
In 2016 presenteerde het kabinet een nieuwe 'uitrolsrategie ERTMS'. Eerst wordt het inbouwen van het ERTMS in treinen ter hand genomen, dat duurt tot 2024. Daarna volgt inbouw het spoorwegnet. De planning voor de inbouw in het spoor loopt tot 2038, acht jaar langer dan voorzien in het eerdere plan van kabinet uit 2014. Volgens het nieuwe plan is er dan een groter deel van het spoorwegnet voorzien van ERTMS dan volgens het eerdere kabinetsplan, maar in het nieuwe plan wordt nog niet expliciet aangegeven dat ERTMS in het hele spoorwegnet ingebouwd zou moeten worden.<ref>{{Citeer web | url = https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=dd5c9cb3-a7b3-4302-a431-6392c20aa0ce&title=Uitrolstrategie%20ERTMS.pdf | titel = Brief over de rapportage over de geactualiseerde uitrolstrategie ERTMS | auteur = Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu S.A.M. Dijksma | datum = 23 september 2016 | formaat = pdf | uitgever = Ministerie van Infrastructuur en Milieu | werk = Stukken Tweedekamer, vergaderjaar 2016/17, nr. 33 652 - 45, Brief | paginas = bladzijde 2 | citaat = De invoering van ERTMS betreft een langetermijnopgave. Het ligt daarom voor de hand dat de uitrol van ERTMS een vervolg krijgt die verder reikt dan het huidig taakstellend budget. Een volgende kabinet zal hierover een beslissing nemen. Om deze besluitvorming voor te bereiden is in de uitrolstrategie gekeken naar de uitrol van ERTMS voorbij 2030, de huidige zichtperiode van het Infrastructuurfonds.}}</ref>. De planning na 2028 wordt 'voorlopig' genoemd.<ref>{{Citeer web | url = https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=dd5c9cb3-a7b3-4302-a431-6392c20aa0ce&title=Uitrolstrategie%20ERTMS.pdf | titel = Brief over de rapportage over de geactualiseerde uitrolstrategie ERTMS | auteur = Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu S.A.M. Dijksma | datum = 23 september 2016 | formaat = pdf | uitgever = Ministerie van Infrastructuur en Milieu | werk = Stukken Tweedekamer, vergaderjaar 2016/17, nr. 33 652 - 45}}</ref><ref>{{Citeer web | url = https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-783628.pdf | titel = Uitrolstrategie | datum = 23 september 2016 | formaat = pdf | uitgever = Ministerie van Infrastructuur en Milieu | werk = Stukken Tweedekamer, vergaderjaar 2016/17, nr. 33 652 - 45}}</ref>. Op 28 mei 2018 presenteert de staatssecretaris de achtste voortgangsrapportage ERTMS aan de Tweede Kamer. Daarbij schrijft de staatssecretaris voor het eerst expliciet dat het in de rede ligt ERTMS geleidelijk op het ''hele'' Nederlandse spoor uit te rollen en dat het is te verwachten dat de landelijke uitrol tot circa 2050 in beslag neemt.<ref>{{Citeer web | url = https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=4382c4cb-594d-4af7-a22c-e65ac49097e5&title=Achtste%20voortgangsrapportage%20European%20Rail%20Traffic%20Management%20System%20%28ERTMS%29%20.pdf | titel = Brief van de staatssecretaris van infrastructuur en waterstaat. Spoorbeveiligingssysteem European Rail Traffic Management System (ERTMS) | auteur = Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat S. van Veldhoven-van der Meer | datum = 28 mei 2018 | formaat = pdf | uitgever = Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat | werk = Stukken Tweedekamer, vergaderjaar 2017/18, nr. 33 652 - 62, Brief | paginas = bladzijde 2 | citaat = In de Kamerbrief over de uitrolstrategie (Kamerstuk 33 652, nr. 45) is aangegeven dat het in de rede ligt ERTMS geleidelijk op het hele Nederlandse spoor uit te rollen, te beginnen op dat deel van het spoor waar het de meeste maatschappelijke baten heeft. Gegeven de actuele inzichten van de planuitwerking is te verwachten dat de landelijke uitrol tot circa 2050 in beslag neemt.}}.</ref> Het wordt ook duidelijk dat de planning ten opzichte van 2016 twee jaar is vertraagd. De oplevering van de twee eerstvolgende baanvakken met ERTMS wordt nu verwacht in de periode 2026-2028.<ref>{{Citeer web | url = https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=c0a48007-661c-467f-9825-92cd334eab41&title=Achtste%20voortgangsrapportage%20ERTMS%20over%20de%20periode%201%20juli%202017%20-%2031%20december%202017.pdf | titel = bijlage: Achtste voortgangsrapportage ERTMS over de periode 1 juli 2017 - 31 december 2017 | auteur = Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat S. van Veldhoven-van der Meer | datum = 28 mei 2018 | formaat = pdf | uitgever = Ministerie van Infrastructuur en Milieu | werk = Stukken Tweedekamer, vergaderjaar 2016/17, nr. 33 652 - 62, Voortgangsrapportage | paginas = bladzijde 7 | citaat = Doordat de programmabeslissing naar verwachting twee jaar later wordt genomen dan voorzien in 2016, schuift naar verwachting ook de indienststelling van de infrastructuur naar achteren. Indienststelling van de eerste twee baanvakken is nu voorzien in de periode 2026-2028.}}</ref>. In de negende voortgangsrapportage wordt voor het eerst een conceptplanning voor de verdere introductie van het ERTMS gepresenteerd.<ref name="planVGR18hj1">{{Citeer web | url = https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2018D50471 | titel = Negende voortgangsrapportage programma ERTMS | auteur = De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, S. van Veldhoven-van der Meer | datum = 19 oktober 2018 | formaat = pdf | werk = Stukken Tweedekamer, vergaderjaar 2018/19, nr. 33 652 - 63, Rapportage | paginas = bladzijde 18}}</ref>. Daarbij werd ook duidelijk dat het ERTMS van de trajecten Amsterdam-Utrecht en de Hanzelijn wordt 'operationeel geharmoniseerd', zodat machinisten geen verschillen zullen ondervinden tussen de nieuw aangelegde ERTMS-baanapparatuur en dat wat al eerder is aangelegd.<ref>{{Citeer web | url = https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2018D50471 | titel = Negende voortgangsrapportage programma ERTMS | auteur = De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, S. van Veldhoven-van der Meer | datum = 19 oktober 2018 | formaat = pdf | werk = Stukken Tweedekamer, vergaderjaar 2018/19, nr. 33 652 - 63, Rapportage | paginas = bladzijde 13 | citaat = [in scope is het] Operationeel harmoniseren van het bestaande ERTMS-baanvak Amsterdam-Utrecht, opdat machinisten ervaring kunnen opdoen met rijden onder ERTMS, baseline 3}}</ref>. Op 17 mei 2019 besluit het Kabinet over de snelheid en de volgorde waarmee het Nederlandse spoorwegnet met ERTMS wordt uitgerust. Het kabinet besluit ook honderd miljoen euro per jaar te reserveren voor de periode 2030-2050, waarmee er financiering is voor hele periode van 2014 tot en met 2050.<ref>{{Citeer web | url = https://www.spoorpro.nl/wp-content/uploads/2019/05/programmabeslissing-ertms.pdf | titel = Kamerbrief over Programmabeslissing ERTMS | auteur = S. van Veldhoven - Van der Meer, Staatssecretaris van infrastructuur en waterstaat | datum = 17 mei 2019 | formaat = pdf | uitgever = Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat | paginas = 2 | citaat = Om ERTMS tot 2050 landelijk uit te rollen zijn aanvullende middelen nodig bovenop de middelen die nu beschikbaar zijn in de reeksen voor beheer, onderhoud en vervanging en het huidige programma ERTMS. Ik reserveer nu € 100 mln per jaar (inclusief BTW) vanaf 2031 om de vervanging van ATB door ERTMS en het beheer en onderhoud ook na 2030 te bekostigen.}}</ref>
{| class="wikitable" summary="Overzicht van trajecten met ERTMS in Nederland"
| 